เขื่อนขุนด่านปราการชล

ด้วยพระปรีชาสามารถ  และพระมหากรุณาธิคุณ ในการป้องกันปัญหาน้ำ ท่วม น้ำแล้ง และดินเค็ม โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  “เขื่อนขุนด่านปราการชล” Tag  โอเครวมใจภัคดิ์ร่วมโครงการภาพในดวงใจ

 

เขื่อนขุนด่านปราการชล

ตั้งอยู่ที่บ้านท่าด่าน ตำบลหินตั้ง อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก สร้างขึ้นตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เพื่อบรรเทาความทุกข์ยากที่เกิดกับประชาชนชาวนครนายก และจังหวัดใกล้เคียง

ตัวเขื่อน ประกอบด้วยเขื่อนหลักและเขื่อนรองสร้างด้วยคอนกรีตบดอัด ปัจจุบันเป็น เขื่อนคอนกรีตบดอัดที่มีความยาว ที่สุดในโลก มีความยาวรวม 2,593 เมตร ความสูง ( สูงสุด ) 93 เมตร รับน้ำที่ไหลจากอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ผ่านน้ำตกเหวนรกลงสู่อ่างเก็บน้ำมีความจุ 224 ล้าน ลบม.

ประโยชน์ มีน้ำในการทำเกษตรกรรม การอุปโภคบริโภค แก้ปัญหาดินเปรี้ยว เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลา และบรรเทาอุทกภัย เป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของนครนายก นักท่องเที่ยวสามารถชมอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ได้จากบริเวณสันเขื่อน จะเห็นทิวทัศน์ด้านหน้าเขื่อน และชมทิวทัศน์เมืองนครนายกด้านหลังเขื่อน

คุณค่า เขื่อนขุนด่าน ฯ สร้างขึ้นตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงเป็นสิ่งก่อสร้างหนึ่งที่แสดงถึง พระมหากรุณาธิคุณ ที่มีต่อพสกนิกรชาวนครนายกและชาวไทย

การเดินทาง

รถยนต์ จากกรุงเทพ ฯ ( ทางหลวงหมายเลข 305 หรือ 33) – นครนายก – (น้ำตกนางรองใช้ถนนหมายเลข 3049) – ผ่านอุทยานวังตะไคร้ – เลี้ยวขวาเข้าถนนสู่ตัวเขื่อน

รถโดยสารประจำทาง จากกรุงเทพ ฯ – นครนายก มีบริการรถโดยสารประจำทางทั้งรถธรรมดาและรถปรับอากาศ ออกจากสถานีขนส่งสายเหนือ (ถนนกำแพงเพชร 2) ทุกวัน สอบถามได้ที่ โทร .0-2936-3660, 0-2936-3666

เปิดให้ขึ้นชมบริเวณสันเขื่อนตั้งแต่เดือนเมษายน 48

เขื่อนขุนด่านฯ ตู้ ปณ. 4 ต.หินตั้ง อ.เมือง นครนายก 26000 
โทรศัพท์ 0 3738 4208-9 โทรสาร 0 3738 4210

 

เขื่อนขุนด่านปราการชล

เมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2549 ครบรอบ 5 ปี วางศิลาฤกษ์เขื่อนคลองท่าด่านและวโรกาส 
ทรงครองราชย์ครบ 60 ปี เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2549

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ พระราชทาน ชื่อเขื่อนคลองท่าด่าน “ เขื่อนขุนด่านปราการชล ” 
กับมีพระกระแสให้ติดป้ายโลหะจารึกประวัติของขุนหาญพิทักษ์ไพรวัน ณ บริเวณเขื่อน เพื่อเชิดชูเกียรติคุณ 
ให้ปรากฏนับเป็น พระมหากรุณาธิคุณยิ่งแก่กรมชลประทาน และชาวจังหวัดนครนายก ขอพระองค์ทรงมี 
พระชนม์พรรษายิ่งยืนนาน ป็นมิ่งขวัญของปวงประชาตลอดกาล

 

รูปป้ายโลหะเจ้าพ่อขุนด่าน

เขื่อนขุนด่านปราการชล เป็นชื่อพระราชทานที่ได้นำตำนานเจ้าพ่อขุนด่านในสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชา 
แห่งกรุงศรีอยุธยา เมื่อพม่าบุกไทยชาวเขมรลักเสบียง รังแกคนไทย หัวหน้าที่ชาวบ้านเรียกว่าขุนด่าน 
จะใช้ม้าเร็วรับส่งข่าวรายงานไปยังกรุงศรีอยุธยา

 

ภายหลังสมเด็จพระนเรศวรมหาราชประกาศอิสรภาพจากพม่าพระยาละแวกตีตลบ หลังไทยกวาดต้อน 
ขนทรัพย์สินมีค่าไปเมืองเขมร ขุนหาญพิทักษ์ไพรวันหรือขุนด่านทราบข่าวกองทัพเขมรจะตีนครนายก 
ได้รวบรวมคนไทยซุ่มรอคอยโจมตี ทัพพระยาละแวกอย่างห้าวหาญ จนทัพเขมรแตกพ่ายไป 
ต่อมาเมื่อขุนด่านถึงแก่อนิจกรรม ชาวบ้านได้ร่วมใจสร้างศาลาประดิษฐานอัฐิไว้ ณ บริเวณเขาชะโงก 
ตำบลพรหมณี อ.เมือง จ.นครนายก ปัจจุบันเป็นโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าฯ

เกียรติคุณขุนด่านที่เล่าขานกันตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาจะจารึกไว้ในความทรงจำชั่วลูกหลานให้ระลึกถึง 
คุณงามความดีของท่านตราบนานเท่านานไว้ที่เขื่อนขุนด่านปราการชล เสมือนเป็นกำแพงคอนกรีต 
ปรากฏการมหึมา ความยาว 2549 เมตร สูง 93 เมตร ขวางกั้นลำคลองท่าด่านที่มีน้ำไหลเข้ามา 
เก็บกักได้ถึง 224 ล้านลูกบาศก์เมตร เพื่อการชลประทานให้กับการเกษตรกรรมใน พื้นที่ 185 ,000 ไร่ 
และการท่องเที่ยว ซึ่งในอนาคต เศรษฐกิจของจังหวัดนครนายกจะรุ่งเรืองเจริญก้าวหน้า สร้างรายได้ 
แก่ชุมชน มีชื่อเสียงแพร่กระจายเป็นที่รู้จักของประชาชนทั่วประเทศ

 

 

ความเป็นมาของโครงการ

ลุ่มแม่น้ำนครนายกเห็นลุ่มแม่น้ำขนาดใหญ่ มีพื้นที่รับน้ำประมาณ 2 , 430 ตารางกิโลเมตร 
ครอบคลุมพื้นที่ตั้งอำเภอเมือง อำเภอบ้านนา อำเภอปากพลี ไปจนถึงอำเภอองครักษ์ ลุ่มน้ำ
นครนายกตอนบนมีต้นกำเนิดอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่จากบริเวณต้นน้ำจนถึงอ่างเก็บน้ำ
คลองท่าด่าน มีลักษณะเป็นหุบเขาแคบ ๆ และพื้นที่สูงชัน พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าไม้ตอนกลาง
ได้แก่ พื้นที่ส่วนขยายของโครงการชลประทานท่าด่าน เป็นที่ราบมีผู้คนอาศัยอยู่หนาแน่น
ในบริเวณนี้ ระดับน้ำใต้ดินมีการลดระดับหรือพื้นที่ลาดเทค่อนข้างมากทำให้น้ำไหลบ่ารุนแรง
ในช่วงฤดูฝนและตอนล่างได้แก่บริเวณพื้นที่ชลประทานนครนายก เป็นพื้นที่ราบกว้างขวาง
มีระดับน้ำใต้ดินต่ำจึงเกิดปัญหาขาดแคลนน้ำในฤดูแล้งส่วนในฤดูฝนกลับเกิดปัญหาน้ำท่วม
เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบที่มีความลาดเอียงน้อยทำให้น้ำระบายอกยากน้ำจึงท่วมขัง
เป็นเวลานาน

ลุ่มน้ำนครนายกได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม
ทำให้เกิดฝนชุกโดยเฉลี่ประมาร 1, 500 ถึง 2 ,000 มม. ต่อปีหรือร้อยละ 87 และระหว่างเดือน
มิถุนายนถึง เดือนตุลาคม ยังเป็นช่วงที่มีน้ำท่าสูงสุดถึงร้อยละ 93 ของปริมาณน้ำท่าเฉลี่ยทั้งปี
น้ำฝนที่ตกลงมาจะไหลเข้าท่วมบ้านเรือนราษฎร ไร่นา และพื้นที่ทำการเกษตรโดยรอบ บางแห่ง
น้ำท่วมแช่อยู่นานจนไร่นาและพื้นที่ทำการเกษตรเสียหาย อ่างเก็บน้ำที่มีอยู่ก็ไม่สามารถเก็บกักน้ำ
ส่วนกินนี้ไว้ในฤดูแล้งได้ ดังนั้นช่วงปลายปีเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนพฤษภาคมอันเป็นช่วงฤดูแล้ง
จึงมักเกิดการขาดแคลนน้ำอย่างรุนแรง แม้ว่าบริเวณลุ่มแม่น้ำจะมีระบบชลประทานขนาดเล็กและ
ขนาดกลางโดยมีฝาย เช่น ฝายท่าด่าน หรือเขื่อนทดน้ำตามลำน้ำเป็นระยะๆ เพื่อใช้ตัวลำน้ำเอง
เป็นพื้นที่เก็บกักน้ำในช่วงฤดูฝน และยังใช้อ่างเก็บน้ำตามลำน้าสาขาทางต้นน้ำนครนายก 
ช่วยเก็บกักด้วยก็ยังพอที่จะช่วยป้องกันน้ำหลากในช่วงฤดูฝน และไม่เพียงพอที่จะเก็บกักน้ำไว้ใช้ 
ในฤดูแล้ง โดยเฉพาะบางทีที่ฝนทิ้งช่วง ลำน้ำนครนายกเองก็ไม่สามารถเก็บกักน้ำไว้เพื่อ 
ชลประทานได้ ตรงกันข้ามเมื่อถึงช่วงฤดูฝน น้ำกลับไหลบ่าลงมาท่วมบ้านเรือน ไร่นา และพื้นที่การเกษตร
ของราษฎรทำให้เกิดการสูญเสียอย่างมราก พื้นที่บางส่วนจมอยู่ในน้ำเป็นเวลานาน แต่พอถึงฤดูแล้ง
น้ำกลับแห้งผากจากสภาวะน้ำท่วมแช่อยู่เป็นเวลานานสลับกับความแล้งซ้ำซากทำให้ดินกลายสภาพ
เป็นกรดที่เรียกว่าว่า ดินเปรี้ยว ในแต่ละปีดินเปรี้ยวสร้างความสร้างความเสียหายอย่างหนักให้กับ
ผลผลิตทางการเกษตรในจังหวัดนครนายกด้วยเหตุผลดังกล่าว โครงการเขื่อนคลองท่าด่านฯ
จึงเกิดขึ้นโดยมีความ มุ่งมั่นที่จะขจัดปัญหา น้ำท่วม น้ำแล้ง และดินเปรี้ยว ด้วยการพัฒนาแหล่งน้ำ 
และระบบชลประทานขนาดใหญ่ที่สามารถเก็บกักน้ำและจัดสรรน้ำอย่างเป็นระบบ
ให้พอเพียงกับความต้องการของกิจกรรมทุกประเภทภายในลุ่มน้ำนครนายกและพื้นที่
ใกล้เคียง ดังนั้นเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2536 เนื่องในวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษา พระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัวจึงพระราชทานพระราชดำริให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยกรมชลประทาน
พิจารณาวางโครงการและก่อสร้างเขื่อนคลองที่ด่านฯ และได้ดำเนินการก่อสร้างเมื่อวันที่ 2 
พฤศจิกายน 2542 โดยจะใช้เวลาก่อสร้าง 5 ปี และเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2544 พระบาทสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เสด็จพระราชดำเนินทรงวาง
ศิลาฤกษ์เขื่อนคลองท่าด่านฯ ซึ่งนับเป็นพระมหากรุณาธิคุณและเป็นสิริมงคลสูงสุดแก่พสกนิกร
ชาวจังหวัดนครนายก

นอกจากปัญหาหลักๆ ที่จะได้รับการแก้ไขจากการสร้างเขื่อนคลองท่าด่านฯ แล้ว ผลพลอยได้ 
ที่ตามมาก็คือประโยชน์ทางอ้อมซึ่งล้วนแต่จะเป็นผลดีอย่างใหญ่หลวงแก่ชาวนครนายก เช่น 
ทัศนียภาพและสิ่งแวดล้อมบริเวณตัวเขื่อนและรอบอ่างเก็บน้ำจะได้รับการพัฒนากลายเป็น
แหล่งท่องเที่ยวที่มีคุณค่าในเชิงสันทนาการและการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ อีกทั้งพื้นที่อ่างเก็บน้ำ
ยังกลายเป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำนานาชนิด รวมถึงเป็นแหล่งชุมชนของนกนานาพันธุ์ 
ซึ่งนอกจากจะสร้างความสมบูรณ์ทางระบบ นิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพแล้วยังช่วย
สร้างงาน สร้างรายได้ให้ท้องถิ่นอย่างมหาศาลสมดังพระราชประสงค์ขององค์พระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัวที่ทรงหมายให้ น้ำทิพย์นี้นำความสุขสมบูรณ์มาสู่ราษฎรของพระองค์อย่างยั่งยืนตลอดไป

ขอบคุณข้อมูลจาก การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานนครนายก
Tourism Authority of Thailand : Nakhon Nayok Office http://www.tat8.com/thai/ny/p_thadandam.html
 

เขื่อนคลองท่าด่านฯ เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน

•  แหล่งน้ำและระบบชลประทานขนาดใหญ่ท่าสามารถเก็บกักน้ำและจัดสรรน้ำอย่างเป็นระบบ
สำหรับพื้นที่ทำการเกษตรรวมทั้งแหล่งน้ำเพื่อการอุปโภค-บริโภคของจังหวัด

•  บรรเทาอุทกภัยแก่พื้นที่ทั้งสองฝั่งของแม่น้ำนครนายก

•  เกษตรกรได้รับประโยชน์จากโครงการประมาณ 5,400 ครัวเรือน

•  ใช้น้ำชลประทานชะล้างดินเปรี้ยวจนเหมาะสมแก่การใช้เพาะปลูก

•  เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาและแหล่งประมงน้ำจืด

•  เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์แห่งใหม่

•  เศรษฐกิจของจังหวัดนครนายกขยายตัว ราษฎรมีรายได้มากขึ้น

 

 

อนิสงส์จากพระอัจฉริยภาพ  อีกประการหนึ่ง  เป็นพระมหากรุณาธิคุณแก่ชาวจังหวัดฉะเชิงเทรา  และจังหวัดนครนายก  และใกล้เคียง ได้รับในการป้องกันปัญหาน้ำท่วม

จากปัญหาน้ำท่วมที่ผ่านมา ปี 2554  เป็นบทพิสูจน์ให้เห็นกันถ้วนหน้าในพระอัจฉริยภาพ  และทรงพระปรีชาสามารถ  ในการขจัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่ประชาชนคนไทยไม่ว่า  โดยเฉพาะคนจังหวัดนครนายก  ฉะเชิงเทรา  ในการป้องกันปัญหาน้ำท่วม  บทพิสูจน์ของปีที่ผ่านมา  จากพระอัจฉริยภาพในการดำริให้สร้าง “เขื่อนขุนด่านปราการชล”  จึงยังผลให้น้ำที่ไหลมาจากทางด้านเขาใหญ่  ซึ่งมีมวลน้ำมหาศาลไม่มาสมทบน้ำที่ทางรัฐบาลผันมาจากทางเขื่อนพระรามหก อ.ท่าเรือ  จ.อยุธยา  จึงยังผลให้ชาวจังหวัดฉะเชิงเทรา  และนครนายก  น้ำท่วมไม่หนักหนาสาหัสเท่าที่ควร  ซึ่งจะยังส่งผลต่อเนื่องไปถึงจังหวัดปทุมธานี  และกรุงเทพฯ  ที่อยู่ทางตอนใต้ของจังหวัดทั้งสอง  ที่จะต้องท่วมหนักหนาสาหัสกว่าเดิมหากแม้นไม่มีเขื่อนที่ชื่อ “ขุนด่านปราการชล”

อนิสงส์จากพระอัจฉริยภาพ  อีกประการหนึ่ง  ซึ่งชาวจังหวัดฉะเชิงเทรา  และจังหวัดนครนายกได้รับอีกประการหนึ่งคือปัญหาภัยแล้ง  และภัยน้ำเค็ม 

ปรกติในช่วงหน้าแล้งประมาณเดือนมกราคม – เดือนเมษายน  ชาวบ้านเกษตรกรของทั้งสองจังหวัดจะประสบปัญหาภัยแล้ง  ทำให้ไม่สามารถเพาะปลูกพืช   ทำนา ทำสวน  ทำไร่  ได้  เนื่องจากภาวะขาดแคลนน้ำในการเพาะปลูก  มิหนำซ้ำยังจะต้องเจออีกปัญหาหนึ่งที่เป็นปัญหาซ้ำซากเกิดขึ้นทุกๆ ปี  คือปัญหาเกิดน้ำทะเล (น้ำเค็ม)  หนุนขึ้นมาปะปนกับน้ำจืดในระดับความเค็มเข้มข้นสูงจนไม่สามารถนำน้ำมาใช้ในการอุปโภค บริโภค   และทำการเพาะปลูกได้   ปัจจุบันก็ได้น้ำจาก “เขื่อนขุนด่านปราการชล” นี่แหละ  ช่วยไล่น้ำเค็มในแม่น้ำบางปะกง  และตามคูคลองต่าง  ทำให้สามารถทำการอุปโภคบริโภค  และเพาะปลูกพืช  ทำนา  มาสัมมาอาชีพมีรายได้เลี้ยงดูครอบครัวกันสืบเนื่องมาได้

 

ด้วยพระอัจฉริยภาพ  และพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  ภูมิพลอดุลยเดช  ที่พระองค์พระราชทานให้ไว้แก่ชาวจังหวัดนครนายก   และจังหวัดฉะเชิงเทรา  ยังสงผลให้เราชาวจังหวัดนครนายก  และฉะเชิงเทรา  ได้เป็นหนี้บุญคุณกับพระองค์ท่านอย่างใหญ่หลวงยิ่งนัก

 

 

ธ สถิตในดวงใจคนไทยทั้งชาติ

ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ  ข้าพระพุทธเจ้า  บล็อกเกอร์ “คนขายปุ๋ย” 

ขอให้พระองค์ทรงพระเจริญยิ่งยืนนาน  มีสุขภาพและพลานามัยแข็งแรง  เป็นมิ่งขวัญของพวกเราชาวไทยตราบนานเท่านาน  และขอให้พระสยามเทวาธิราชช่วยดลบันดาลให้ผู้ที่หลงผิดคิดไม่ดีต่อพระองค์ท่าน และพระราชวงศ์ได้กลับตัวกลับใจ เห็นถูกเป็นถูก เห็นผิดเป็นผิด   ด้วยเทอญ.