ประเด็นคาใจ คิดก่อนทำศัลยกรรม ตา 2 ชั้น ( ต่อ )

 ประเด็นคาใจ คิดก่อนทำศัลยกรรม ตา 2 ชั้น ( ต่อ )



                      
                                                                                              โดย นายแพทย์ อดุลย์ชัย แสงเสริฐ

                  หลังจากที่ กลับมาจากเกาหลี เมื่อสัปดาห์ที่ผ่านหมอ หมอก็ มีข้อมูลมาเขียน เนื้อหาสาระ เพิ่มเติมให้คนไข้ได้อ่าน ต้องบอกว่า เป็นเรื่องแปลกมากที่ การเปลี่ยนแปลงทางการแพทย์ของเกาหลี เป็นไปอย่างรวดเร็วมาก     
               จาก  3 เดือนก่อนทีหมอไปมา  ตอนนี้ได้มีการต่อยอด นวัตกรรมบางอย่างไปอย่างเร็วมาก  ซึ่งไว้หมอจะเขียนให้อ่านว่า หมอไปเห็นอะไรมาบ้าง แล้วคิดยังงัย กับนวัตกรรมแบบนั้นนะครับ

                 มาเขียนเรื่อง ประเด็นคาใจต่อนะครับ โดยหมอจะเขียนเรื่องของตา นะครับ ซึ่งหมอจะเขียนตามประสบการณ์จากคนไข้ที่มาปรึกษานะครับ และตอบตามความรู้และประสบการณ์ที่ได้ทำมาของหมอเอง ( หมอเองก็มีประสบการณ์จำกัด นะครับ ไม่ได้เก่ง อะไรมากมาย หลายอย่างที่หมอทำไม่ได้ ย่อมมีหมอท่านอื่นทำได้นะครับ )
              ก่อนจะเข้าเรื่องตา หมออยากจะอธิบายภาพตา อย่างง่ายๆและเป็นสากล ให้ท่านผู้อ่านเข้าใจก่อน เพราะเดี๋ยวนี้มีศัพท์ใหม่ๆที่ไม่รู้ว่าใครบัญญัติ เกิดขึ้นมากมายใน webboard ศัลยกรรม อาทิเช่น love band , dolly eyes  , หัวปิด - ปลายเปิด , หัวเปิด - ปลายเปิด ซึ่ง พอคนไข้ไปอ่านเข้าก็เอาไปคุยกับหมอศัลยกรรม  หมอศัลยกรรมก็งง เง็ง ว่ามันอะไรกันหว่า ?   ( หัวอะไรเปิด ? ปลายไหนปิด ? ) พอหมอทำหน้างง คนไข้ก็คิดในใจว่า แหม หมอไม่เก่งนะซิ ไม่เห็นรู้ศัพท์พวกนี้เลย  ( ฮ่าๆๆ คนที่มาเล่าเรื่องนี้ให้หมอฟัง เป็นอาจารย์หมอระดับ Professor ด้านศัลยกรรมตกแต่ง เลยนะครับ )

                                  มาดูรายละเอียดของรูปร่างตาแต่ละชนิดกันดีกว่าครับ

        จากภาพข้างต้น เค้าจะอธิบายลักษณะตา ตามรูปแบบต่างๆ อย่างที่เป็นสากลโลกนะครับ

หัวตาปิด หางตาเปิด VS หัวตาเปิด หางตาเปิด  ( Tapered or Parallel )


คำถาม :  ตาอย่างนู๋ ทำแบบไหนสวยคะ ? นู๋อยากได้หัวปิด ปลายเปิด ค่ะ ?
ตอบ :   ต้องขออธิบายให้เข้าใจเกี่ยวกับ องค์ประกอบของเปลือกตาบนก่อนนะครับ
             ขออธิบายแบบชาวบ้าน ชาวบ้านนะครับ คือ เปลือกตาบน จะมีเนื่้อหัวตา กลางตา และหางตา
 เรื่องหัวตาเปิด- ปิด นั้นถกเถียงกันมาก หมอจะอธิบายแบบนี้นะครับว่า หัวตาคนไข้แต่ละคนไม่เหมือนกัน บางคนหัวตาจะแหลม บางคนหัวตาจะมนๆ ซึ่งหัวตามนๆ ( epicanthal fold ) เป็นลักษณะที่พบในคนตาชั้นเดียว
            ถ้าคนไข้ หัวตาแหลมๆอยู่แล้ว และต้องการให้ชั้นตาโตๆใหญ่ๆ  เมื่อทำการผ่าตัดโดยวิธีมาตราฐาน ( กรีด หรือ เจาะ ) มักได้ หัวตาที่เป็นหัวตาแบบเปิด หรือก่อนผ่าตัดเป็นหัวแบบเปิดเล็กอยู่แล่ว พอผ่าตัดก็ได้ ตา 2 ชั้นแบบเปิดเช่นกัน


          แต่ถ้าคนไข้มี หัวตามนๆ ( epicanthal fold ) อยู่ตั้งแต่ก่อนผ่าตัด เมื่อทำการผ่าตัดโดยวิธีมาตารฐาน มักได้หัวตาที่เป็นหัวตาแบบปิด หรือ ถ้าเป็นหัวตาเปิดก็อาจมีร้อยพับซ้อนเล็กๆที่หัวตา

                  
           นอกจากนี้ การกำหนดตำแหน่ง ในการสร้างชั้นตา ก็เป็นตัวกำหนดการเกิดหัวตาปิดหรือเปิดด้วยเหมือนกัน ยกตัวอย่างถ้าเราเย็บสร้างชั้นตา ใกล้หัวตา หัวตาทีได้จะเปิด แต่ถ้าเย็บไกลหัวตา หัวตาที่ได้จะปิด  สำหรับคนไทย และ คนเอเชีย ( มักมีหัวตามนๆ ) มีค่านิยม เรื่องของหัวตาปิด และปลายหางตาเปิดอยู่แล้ว ดังนั้นส่วนใหญ่เมื่อคุณหมอทำการผ่าตัดมักได้อย่างทีหวัง 
            แต่สำหรับคนไข้บางคนที่มีลักษณะ หัวตามนๆแต่ ต้องการชั้นตาใหญ่ๆ และ หัวตาเปิด กรณีนี้มักต้องทำการผ่าตัด แก้หัวตาร่วมด้วย วิธีนี้เรียก epicathoplasty
         
ปลายหางตาตก VS ปลายหางตาแบบ หางหงส์  ( hooded or Asian eye )


คำถาม : หมอคะ ปลายหางตานู่ตก ดูตาเศร้าๆ ทำตา 2 ชั้นแล้วยกปลายหางตาให้ด้วยได้ไหมค่ะ ?
ตอบ :  ต้องขออธิบายก่อนว่า หางตาตก นั้นเกิดจาก การที่ เส้นเอ็น ที่ยึดปลายหางตากับเบ้าตานั้นเกาะในแนวเฉียงลง ( Anti Mongoloid slant  หรือ Droopy hooded eyes )  ซึ่งแตกต่างกับ คนที่มีปลายหางตาแบบตาหงส์ เพราะ เส้นเอ็นของคนเหล่านี้เกาะในแนวเฉียงขึ้น ( Mongoloid slant หรือ Asian eyes )


            ซึ่งขอบอกเลยว่า กรณีนี้คนไข้ต้องแก้ไขโดยการผ่าตัดที่เปลือกตาล่าง ไม่ใช่เปลือกตาบน ครับ เพราะการผ่าตัดทำตา 2 ชั้นอาจทำให้ปลายหางตาเปิดได้จริง  แต่ไม่สามารถเปลืี่ยนแนวของเส้นเอ็นที่ยึดเกาะได้   และการผ่าตัดย้ายตำแหน่งเส้นเอ็นที่เกาะเปลือกตาอยู่ไม่ใช่เรื่องง่ายๆเลยครับ

Latheral epicathoplexy

            โดยการผ่าตัดจะเริ่มจากการกรีดที่ปลายหางตาที่ขอบเปลือกตาล่าง เพื่อหาเส้นเอ็นยึดเกาะ จากนั้นต้องตัดเส้นเอ็นยึดเกาะ และย้ายตำแหน่งไปสูงขึ้น ซึ่งต้องทำการเจาะรูที่กระโหลกศีรษะและร้อยลวดเข้ากับเส้นเอ็นยึดเกาะ  ( หมอฟังแล้ว ยังสยองเลย --เลยอยากถามว่า อยากผืนธรรมชาติขนาดนั้นเลยหรอ ซึ่งคนปลายหางตาตกๆก็ดูน่ารักดีนะ )


           มีหลายครั้งที่คนไข้ มีปลายหางตาตก แล้วเข้าไปปรึกษาคุณหมอท่านอื่น แล้วบอกว่า อยากทำตา 2 ชั้นและให้ปลายหางตาเป็นหางหงส์ คุณหมอท่านนั้นตอบกลับมาว่า ได้ๆ เดี๋ยวจัดให้ เรามาดูผลลัพธ์กันครับ ว่าหางหงส์ที่ได้จากการผ่าตัดเปลือกตาบนจะเป็นยังงัย  ??

หางหงส์ แบบ " ได้ๆ เดี๋ยวจัดให้ "                  เห็นได้ชัดเจนว่า มันเป็นแผลเป็นแบบหางหงส์ชัดๆเลย ลากยาวไปถึงคิ้วเลย ได้แบบนี้คนไข้ก็พูดไม่ออกเหมือนกัน เพราะไม่คิดว่าจะได้ผลลัพธ์แบบนี้  คราวนี้คนไข้มาหาหมอแล้วถามว่าจะหายไหม ? ตอบแบบชัดๆนะครับ ว่า รอยแผลเป็นที่อยู่นอกเบ้าตามักเป็นแผลเป็นถาวร แต่อาจจะจางลงได้ตามกาลเวลาครับ  ฉะนั้นจะเห็นได้ว่า " หางของหงส์ แต่ละตัวคงไม่เหมือนกัน " ขอหมอคนนั้นแบบนึง ของคนไข้แบบนึง

หนังตาตก VS กล้ามเนื่อตาตก  ( Dermatochalasia  or  Ptosis )

คำถาม : มันคืออะไร และวิธีแก้ไขแตกต่างหรือเหมือนกัน แล้วตาของนู๋ เป็นแบบไหนค่ะ ?


ตอบ : ภาวะหนังตาตก คือ ภาวะที่ผิวหนังที่เปลือกตาบนค่อยๆหย่อนลงมาบังชั้นตา ทำให้ชั้นตาไม่ชัดเล็กลง หรือกลายเป็นชั้นตาหลบใน โดยมักเริ่มมีอาการตั้งแต่ อายุ 30 ปีขึ้นไป และเป็นมากขึ้นจนเห็นชัดตอนอายุ 40 ปี มักจะเป็นมากในคนไข้ที่ตาชั้นเดียวหรือชั้นตาหลบใน ( ความสูงชั้นตาน้อยกว่า 6 มิลลิเมตร )  ซึ่งการผ่าตัดแก้ไข ถ้าเป็นคนอายุน้อย หมอมักแนะนำให้ทำการผ่าตัดแบบ scarless technique ก่อนเพื่อซื้อเวลา อย่างน้อย 5 - 10 ปี แต่ถ้าอายุเลย 40 แล้วมักแนะนำทำการผ่าตัดแบบตัดแต่งหนังตาบนจะเหมาะกว่า ( คุณหมอท่านอื่น อาจแนะนำอย่างอื่นตามแต่ประสบการณ์นะครับ )


          กล้ามเนื้อตาตก คือ ภาวะที่กล้ามเนื้อตาไม่ทำงานหรือทำงานน้อย มาตั้งแต่กำเนิด สังเกตุง่ายๆว่า ถ้าเห็นเพื่อนหรือคนใกล้ตัวทำตาปรือๆหรือ ตาง่วงนอนอยู่ตลอดเวลา ( โดยไม่ได้ดูบอลหรืออดนอนมานะครับ )  นอกจากภาวะนี้จะพบได้ตั้งแต่กำเนิดแล้ว อาจพบในผู้สูงอายุที่ กล้ามเนื้อนี้ทำงานน้อยหรือมีประสิทธิภาพน้อยลง
            ซึ่งการผ่าตัด กล้ามเนื้อตาตกนั้นมีความยากง่ายแตกต่างกันไปในระดับการเป็นกล้ามเนื้อตาตก ถ้าเป็นน้อย อาจทำการผ่าตัดที่เรียกว่า levator plication แต่ถ้าเป็นมากอาจต้องทำ Muller resection หรือถ้าทำการผ่าตัดทั้ง 2 วิธีแล้วไม่หายมักต้องแก้ไขโดยการ ย้ายกล้ามเนื้อ หรือเส้นเอ็นมาทำหน้าที่แทน กล้ามเนื้อตา สรุปๆง่ายเลยว่า การผ่าตัดแก้ไขกล้ามเนื้อตาตกนั้นค่อนข้างยาก  อาจผ่าครั้งเดียวไม่หาย


ตา 3 ชั้นเป็น 2 ชั้น  VS ทำตา 2 ชั้นเป็น 1 ชั้น  (  Multiple eye fold or Double eye fold )

คำถาม : คุณหมอครับ ช่วงนี้เกาหลีมาแรง แก้ตา 2 ชั้นของผมเป็น ตาชั้นเดียวแบบเกาหลีได้ไหมครับ ?
ตอบ : งง ไหมครับ ตา 2 ชั้นดีๆ อยากเป็นตาชั้นเดียว  หมอขอตอบอย่างนี้นะครับว่า  หมอทำได้แค่ ตา 2 ชั้นกลายเป็น ชั้นตาหลบใน  โดยทำการผ่าตัดลดขนาดชั้นตาลง แต่ไม่สามารถลบชั้นตาออกได้ทั้งหมด จนไม่มีชั้นเลย   สำหรับ ตา 3 ชั้นเป็น 2 ชั้น หรือตามากกว่า 3 ชั้นเป็น 2 ชั้น อันนี้ทำเป็นประจำอยู่แล้วครับ

ตา หลายชั้น ทำเป็น 2 ชั้น

Love Band VS Dolly eye

                                               Charming eyes หรือ Love band แบบไทยๆ

คำถาม : มันเหมือนกัน หรือต่างกันยังงัย ?
ตอบ : จริงๆ หมอขอบอกก่อนนะครับ ว่าคำตอบที่จะตอบนี้เป็น คำตอบจากปากหมอเกาหลีจริงๆ ซึ่งเค้าก็งง กับคำว่า Love Band  เพราะจากการที่ มีหลายคนเข้าใจผิดกันว่า ที่เกาหลีเค้าเรียก Love band  ซึ่งที่โน้นเค้าก็ไม่ได้เรียกอย่างนั้นนะครับ แต่หมอเกาหลี จะเรียกว่า Charming eye ( เผื่อคนไข้ผู้มีอันจะกินจะบินไปทำที่เกาหลี จะได้คุยกะหมอเค้ารู้เรื่อง )
           สำหรับคำว่า Dolly eye จะดูเหมือนสับสนและเข้าใจผิดกันหลายคน เพราะมีนิตยสารบางฉบับ ลงว่า Love band กับ Dolly eye มันเหมือนกัน ซึ่งต้องขอบอกเลยว่ามันคนละเรื่องเลยครับ
           เพราะ Love band นั้นคือการทำให้เปลือกตาล่างบริเวณใกล้ขนตาหนาตัวขึ้น หรือถ้าภาษาแพทย์จะเรียกลักษณะนี้ว่า Orbicularlis Muscle Hyperactivity  วิธีการทำมีหลายวิธีครับ วิธีง่ายสุดคือการฉีด filler


หรือ fat เติมไปบริเวณใต้ขอบผิวหนังของขนตาล่าง  ถ้าทำแบบยากขึ้นไปอีกหน่อย ก็คือ นำเอา Alloderm ( ผิวหนังกำพร้าเทียม ) มาสอดใส่บริเวณเดียวกัน  แต่ถ้าให้หมอพูดนะครับว่า ไอ้ love band นี้มันเป็นของสมัยนิยมคือ เพิ่งมานิยม และก็จะเสื่อมไป คนไทยส่วนใหญ่ไม่นิยม และนิยมมาให้เอาออกซ่ะด้วยซ้ำ อีกอย่างตามลักษณะทางกายภาพ แล้วเมื่อเราแก่ตัวขึ้นรับลองว่า love band เนี่ยมาแน่นอน แต่มันจะมาพร้อมถุงใต้ตา ( Baggy eye )

Doll eye

           มาถึง Dolly eye ว่า ใครนิยามแบบไหนกันแน่ เอาคำแปลแบบง่ายๆเลยนะครับ (ถ้าแปล ตาม google translate คำว่า  Dolly eyes = ดวงตา dolly )  --- ฮ่าๆๆ ไม่ได้แปลว่า ดวงตาตุ๊กตา ซักหน่อย ถ้าจะเอาดวงตา ตุ๊กตา ก็ต้องเรียกว่า Doll eyes งั้นถ้าคนไข้ไปผ่าตัดเมืองนอกบอกอยากทำตาแบบ Dolly eye  หมอฝรั่งมันจะเข้าใจว่า ทำตาแบบ ตาของ ดาราอกโต Dolly Parton เอานะครับ

Dolly ปะทะ Doll

               สำหรับหมอที่มีประสบการณ์แล้ว คำว่า Doll eyes ก็มักใช้ในกรณีคนไข้ที่มีปัญหา เบ้าตาลึกเป็นล่องด้านบนเหมือนตาตุ๊กตา
               ที่เขียนไปก็ล้อคนไข้เล่นนิดหน่อย เอาเป็นว่า ความเข้าใจแบบไทย ๆ Dolly eyes คือ ดวงตาตุ๊กตา ดวงตาแบ๋วๆ เหมือนพวกใส่ Big eye + แต่งตา + ใส่ขนตาปลอม  แต่ถ้่าเค้าต้องการผ่าตัดให้ได้ Dolly eyes อย่างที่คนไข้คนไทยเข้าใจ มีวิธีการดังนี้ครับ ------ฮิๆๆ  ( อืมเอาเป็นว่า หมอก็ทำไม่ได้ดีกว่า หาหมอทีเก่งๆเรื่องตา ทำให้ดีกว่าครับ)  แต่บอกหมอเค้านะครับ ของตาแบบตุ๊กตา อย่าไปบอก dolly eyes อีกละ เพราะตอนนี้สับสนกันใหญ่แล้ว -- อีกอย่างถ้าลอง search คำว่า Dolly eyes ในgoogle ก็จะทราบแหล่งทีมานะครับว่า มาจาก web ไทยทั้งนั้น

ผ่าตัดแก้ไข ตา จะผ่าเมื่อไรดี ( เร็ว หรือ ช้า )
         

ถ้าใจร้อนไม่อยากรอ-- ติด sticker เอาดีก่า อย่าผ่าเลยหาเรื่อง

คำถาม : นู๋ผ่าตัดทำตา 2 ชั้นมาค่า แต่ได้ผลไม่น่าพอใจ ทำงัยดีค่ะ ?
ตอบ : หมอต้องขอย้อนถามคนไข้กลับไปก่อนนะครับว่าผ่าตัดวิธีไหนมา เพราะ การผ่าตัดทำตา 2 ชั้นมีหลายแบบหลายวิธีแต่ละวิธีก็มีแนวทางแก้ไขที่แตกต่างกัน
          ถ้าทำการผ่าตัดตา 2 ชั้นแบบ กรีดมา ไม่ว่าจะเป็นการกรีดยาว ( Incision ) หรือ กรีดสั้น ( Mini-incision )  หมอแนะนำว่า ไม่ควรรีบแก้ไขเร็วเกินไปครับ เพราะ การผ่าตัดแบบกรีดนั้น เปลือกตาจะได้รับการบาดเจ็บค่อนข้างเยอะ แผลก็ยาว ดังนั้นกว่ามันจะหายหรือเข้าที่จริงๆ ก็ 1.5 - 3 เดือนแน่ะครับ ฉะนั้นอย่างเพิ่งรีบร้อน ใจเย็นๆก่อน เพราะเปลือกตามันยังไม่เข้าที  อย่างเพิ่งไปกดดันหมอเค้านะครับ เครียดกันไปเปล่า ๆ ซึ่งตามตำราแพทย์แล้ว ถ้าเกิดการผ่าตัดที่ไม่พึ่งประสงค์แล้วไม่รีบแก้ไขภายใน 7 -10 วันก็ต้องรอไป 6 เดือนถึงจะแก้ได้  ซึงส่วนใหญ่แล้ว แค่ 7 -10 วันแรกไม่มีหมอท่านไหนกล้าแก้หรอกครับ เพราะมันยังบวมอยู่ !!
         แต่ถ้าเป็นการผ่าตัดแบบเจาะ ไม่ว่าจะเป็นแบบ 3 จุด หรือแบบ 1 จุดการหายของเปลือกตา จะค่อนข้างเร็วกว่า การบาดเจ็บต่อเปลือกตาก็น้อยกว่า อย่างไรก็ตามเปลือกตาจะเข้าที่ก็ประมาณเกือบ 1 เดือน
ถ้าจะทำการแก้ไข ก็หลัง 1 เดือนนี้แหละครับ ซึ่งส่วนใหญ่สาเหตุของ การผ่าตัดแบบเจาะก็มีแค่ ไหมเย็บหลุด ( ชั้นตาไม่เป็นชั้น ) ทำแล้วชั้นตาไม่เท่ากัน ข้างหนึ่งสูงกว่าอีกข้างหนึ่ง

 คำถามสุดท้าย หมอขอ update ล่าสุดเลยจากใน FB  ตามด้านล่างเลยครับ