วิคคา (Wicca) ความเชื่อแบบโบราณในวัฒนธรรมตะวันตก

        ใครเคยดูภาพยนตร์ที่เกี่ยวข้องกับเวทย์มนต์ตะวันตกบ้างไหม หลายๆเรื่องมักจะพูดถึง วิคคา(Wicca) ที่มีการนับถือกันมาช้านาน ก่อนคริสจักรจะเข้ามารุ่งเรืองในแถบยุโรป เฉกเช่นการนับถือผีในแถบตะวันออกเช่นกัน พอสังเขป

            วิคคาคืออะไร? :  วิคคาเป็นความเชื่อที่เน้นธรรมชาติเป็นหลัก ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากความเชื่อนอกรีตก่อนคริสต์ศักราช โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเชื่อที่มีรากฐานมาจากประเพณีเซลติกโบราณ วิคคาถือกำเนิดขึ้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 ในประเทศอังกฤษ โดยเป็นศาสนาแบบทวิเทวนิยม (ditheism) โดยทั่วไปผู้นับถือจะบูชาเทพีที่เกี่ยวข้องกับดวงจันทร์ และเทพมีเขาที่เกี่ยวข้องกับดวงอาทิตย์และธรรมชาติ แนวปฏิบัติสมัยใหม่นี้ได้รับความนิยมในช่วงทศวรรษ 1950 ส่วนใหญ่เป็นผลมาจากงานเขียนของเจอรัลด์ การ์ดเนอร์ ซึ่งได้ผสมผสานองค์ประกอบทางประวัติศาสตร์และศาสตร์ลึกลับต่างๆ เข้ากับระบบความเชื่อ วิคคามีลักษณะเด่นคือโครงสร้างแบบกระจายอำนาจ เปิดโอกาสให้ผู้ปฏิบัติมีอิสระอย่างมากในการพัฒนาพิธีกรรมและประเพณีส่วนบุคคล ซึ่งมักจะอยู่ในกลุ่มเล็กๆ ที่เรียกว่า “โคเวน”

             หัวใจสำคัญของความเชื่อของชาววิคคาคือ ความเคารพต่อธรรมชาติ โดยมีพิธีกรรมที่ยกย่องการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลและพลังทางจิตวิญญาณของโลกธรรมชาติ การเฉลิมฉลองที่สำคัญ ได้แก่ “วันสะบาโต” ซึ่งจัดขึ้นปีละแปดครั้ง ซึ่งเป็นเครื่องหมายของการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลที่สำคัญ แม้ว่าชาววิคคาหลายคนจะยึดมั่นใน Wiccan Rede คือ เน้นการใช้ชีวิตที่ปราศจากอันตราย แต่มุมมองเกี่ยวกับศีลธรรม เทพเจ้า และความเชื่อเกี่ยวกับชีวิตหลังความตายนั้นแตกต่างกันอย่างมากในหมู่ผู้ปฏิบัติ ความหลากหลายในการปฏิบัติและความเชื่อนี้ทำให้การประเมินจำนวนชาววิคคาเป็นเรื่องยาก โดยในสหรัฐอเมริกามีตั้งแต่ไม่กี่พันคนไปจนถึงกว่า 700,000 คน โดยรวมแล้ว วิคคาเฉลิมฉลองความเชื่อมโยงของชีวิตและพลังของธรรมชาติ ซึ่งส่งเสริมให้เกิดชุมชนทางจิตวิญญาณที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว

            ประวัติความเป็นมาเป็นไปของวิคคา : หากสืบย้อนไปถึงว่า วิคคา เกิดขึ้นเมื่อใด อาจจะต้องดูจากประเพณีทางศาสนาโบราณที่มีมาก่อนศาสนาคริสต์หลายร้อยปี สัญลักษณ์ การเฉลิมฉลอง ความเชื่อ และแนวคิดเกี่ยวกับเทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์และเทพนักล่าของวิคคามีรากฐานมาจากสังคมเคลติกในยุคเหล็กของบริเตน ประมาณ 800 ปีก่อนคริสตกาล

            วิคคาสมัยใหม่เริ่มต้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 และต้นศตวรรษที่ 20 เมื่อมีการตีพิมพ์หนังสือเกี่ยวกับเวทมนตร์ หลายเล่ม หนึ่ง ในผลงานที่โดดเด่นคือผลงานของดร. มาร์กาเร็ต เมอร์เรย์ นักมานุษยวิทยา ผู้ตั้งทฤษฎีว่าแม่มดที่ถูกคริสตจักรข่มเหงในช่วงศตวรรษที่ 15 ถึง 18 นั้น กล่าวคือ ผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากลัทธิแม่มดนอกรีตมีมาตั้งแต่ยุคเซลติกของบริเตน แม้ว่างานวิจัยบางชั้นจะหักล้างทฤษฎีของดร. มาร์กาเร็ต เมอร์เรย์ แต่แนวคิดเรื่องลัทธิแม่มดก็ได้รับความสนใจจากสาธารณชนและมีอิทธิพลต่อการเติบโตของประเพณีเวทมนตร์ในช่วงทศวรรษที่ 1930

            เจอรัลด์ การ์ดเนอร์ อดีตเจ้าหน้าที่ศุลกากรชาวอังกฤษและผู้ประกอบพิธีกรรมเวทมนตร์ ได้ตีพิมพ์หนังสือชุดหนึ่งเกี่ยวกับเวทมนตร์คาถา โดยให้รายละเอียดเกี่ยวกับความเชื่อ พิธีกรรม และการปฏิบัติต่างๆ ผลงานของการ์ดเนอร์ได้รับอิทธิพลอย่างมากจากประเพณีเซลติกโบราณ แต่ยังรวมถึงองค์ประกอบของลัทธิดรูอิดพิธีกรรมของฟรีเมสัน และเวทมนตร์พิธีกรรม หนังสือของการ์ดเนอร์มีบทบาทสำคัญในการเผยแพร่ศาสนานี้ ซึ่งต่อมาได้แพร่กระจายจากอังกฤษไปยังส่วนอื่นๆ ของโลก ผู้ประกอบพิธีกรรมในยุคแรกเรียกตัวเองว่าแม่มด และเรียกความเชื่อของตนว่า เวทมนตร์คาถา หรือ งานฝีมือ คำว่าวิคคาไม่ได้ถูกนำมาใช้เพื่ออธิบายศาสนานี้จนกระทั่งในช่วงทศวรรษ 1960 คำนี้มาจากคำว่าวิคคา ในภาษาอังกฤษโบราณ ซึ่งแปลว่า “พ่อมด” และแม่มดถูกเรียกว่า “แม่มด” (Witch) แต่ไม่ว่าจะเป็นเพศใด เนื่องจากคำนี้เป็นคำทั่วไปที่ใช้ในศาสนาวิคคาเพื่ออ้างถึงผู้ปฏิบัติทุกเพศ แม้ว่าในภาษาอังกฤษทั่วไป คำว่า “พ่อมด” (wizard) จะใช้เรียกผู้ชาย และ “แม่มด” (witch) จะใช้เรียกผู้หญิง แต่ในบริบทของวิคคา คำว่า “แม่มด” (Witch) ได้ข้ามพ้นเรื่องเพศและหมายถึงบุคคลที่ใช้เวทมนตร์  นอกจากนี้ยังมีนักวิชาการหลายสาขาได้ศึกษาและให้นิยาม “วิคคา” ดังนี้

            นักวิชาการด้านการศึกษาศาสนาจัดประเภท Wicca ว่าเป็น ขบวนการทาง ศาสนาใหม่ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งเป็นรูปแบบหนึ่งของลัทธิเพแกนสมัยใหม่

            วิคคา (Wicca) ได้รับการยกย่องว่าเป็นลัทธิเพแกนสมัยใหม่ที่ใหญ่ที่สุด เป็นที่รู้จักมากที่สุดมีอิทธิพลมากที่สุดและมีการศึกษาทางวิชาการมากที่สุดเป็นศาสนาที่ผสมผสานกันตรงข้ามกับลัทธิเพแกนแบบสร้างใหม่ 

            นักวิชาการมานุษยวิทยาหลายท่านยังจัดประเภทวิคคาเป็นศาสนาธรรมชาติซึ่งเป็นคำที่ชาววิคคาหลายคนยอมรับและเป็นศาสนาลึกลับ แต่เนื่องจากวิคคายังรวมการปฏิบัติเวทมนตร์ด้วย นักวิชาการหลายท่านจึงเรียกวิคคาว่า “ศาสนาเวทมนตร์” วิคคาเป็นรูปแบบหนึ่งของลัทธิลึกลับแบบตะวันตกและโดยเฉพาะอย่างยิ่งเป็นส่วนหนึ่งของกระแสลัทธิลึกลับที่เรียกว่าลัทธิไสยศาสตร์ นักวิชาการอย่าง Wouter HanegraaffและTanya Luhrmannได้จัดประเภทวิคคาเป็นส่วนหนึ่งของความเชื่อยุคใหม่แม้ว่านักวิชาการท่านอื่นๆ และชาววิคคาหลายคนจะโต้แย้งเรื่องนี้ แม้ว่านักวิชาการจะยอมรับว่าเป็นศาสนา

            แต่ชาวคริสต์นิกายอีแวนเจลิคัล บางคน ก็พยายามปฏิเสธการรับรองทางกฎหมาย ในขณะที่ชาววิคคาบางคนเองก็หลีกเลี่ยงคำว่า “ศาสนา” โดยเชื่อมโยงเข้ากับศาสนาที่มี การจัดตั้งอย่างเฉพาะเจาะจง และกลับสนับสนุน “จิตวิญญาณ” หรือ “วิถีชีวิต” แทน วิคคาแตกต่างจากลัทธิเพแกนยุคปัจจุบันรูปแบบอื่นๆ แต่ก็มี “การผสมผสานข้ามศาสนา” ระหว่างศาสนาต่างๆ วิคคาได้รับอิทธิพลและได้รับอิทธิพลจากศาสนาเพแกนอื่นๆ ทำให้การแบ่งแยกศาสนาทำได้ยากขึ้นสำหรับนักวิชาการด้านศาสนาในวิคคานิกายต่างๆเรียกว่า  “ประเพณี”  ในขณะที่ผู้ที่ไม่ใช่วิคคามักเรียกว่า “โคแวน”

            ความเชื่อและการปฏิบัติของ Wiccan มีความหลากหลายและมักจะแตกต่างกันไปตามแต่ละบุคคลหรือกลุ่ม ในกรณีส่วนใหญ่ Wiccan เป็นศาสนาแบบทวิเทวนิยม (ditheistic) โดยมีความเชื่อในเทพเจ้าสององค์ แม้ว่า Wiccan ส่วนใหญ่นับถือเทพีและเทพคู่กายของเธอคือเทพมีเขา แต่บางคนก็มีมุมมองที่แตกต่างกันเกี่ยวกับเทพเจ้าเหล่านี้ บางคนเชื่อในแนวคิดทั้งหมด ซึ่งมองว่าเทพีและเทพเป็นทั้งหญิงและชายในหนึ่งเดียว บางคนเชื่อว่ามีเทพเจ้าหลายองค์ ซึ่งมักมาจากเทพปกรณัมกรีก อียิปต์ หรือนอร์ส ในบรรดาเทพเจ้าเหล่านี้ ได้แก่ อโฟรไดท์ อาร์เทมิส ไดโอนีซัส ไอซิส แพน และธอร์ บางคนยึดถือมุมมองแบบอเทวนิยมและมองว่าเทพเจ้า Wiccan เป็นเพียงสัญลักษณ์เท่านั้น

            ความเคารพต่อธรรมชาติเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในความเชื่อของชาววิคคา ชาววิคคามองว่าธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเป็นพลังทางจิตวิญญาณ และผู้ปฏิบัติธรรมหลายคนมีพิธีกรรมเพื่อต้อนรับพระอาทิตย์ขึ้น เฉลิมฉลองช่วงเวลาของดวงจันทร์ หรือช่วงเวลาของปี มีการเฉลิมฉลองของชาววิคคาหรือ ที่เรียกว่า ซับบาต (Sabbat) อยู่ 8 วัน โดยแต่ละวันจะตรงกับฤดูกาลใดฤดูกาลหนึ่ง พิธีกรรมเหล่านี้ได้แก่

            อิมโบลก์หรือวันแคนเดิลมาส 2 กุมภาพันธ์: การเฉลิมฉลองเพื่อเป็นการระลึกถึงช่วงกลางฤดูหนาวและมองไปข้างหน้าสู่ฤดูใบไม้ผลิที่กำลังใกล้เข้ามา

            ออสทารา 21 มีนาคม: การเฉลิมฉลองความอุดมสมบูรณ์และวันวิษุวัต

            เบลเทนหรือวันเมย์เดย์ 1 พฤษภาคม: เทศกาลที่เฉลิมฉลองการมาถึงของฤดูร้อน กลางฤดูใบไม้ผลิ และสิ้นสุดฤดูหนาว

            วันอีฟกลางฤดูร้อน วันที่ 21 หรือ 22 มิถุนายน: การเฉลิมฉลองครีษมายัน

            Lughnasadh หรือ August Eve วันที่ 1 สิงหาคม: เทศกาลที่จัดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองการเริ่มต้นของการเก็บเกี่ยวและกลางฤดูร้อน

            Mabon หรือ Harvest Home วันที่ 21 กันยายน: การเฉลิมฉลองวันวิษุวัต

            ซัมเฮน 31 ตุลาคม: เทศกาลที่จัดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองการสิ้นสุดฤดูร้อนและเพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้อาวุโสและผู้เสียชีวิต

            คริสต์มาส 21 ธันวาคม: การเฉลิมฉลองครีษมายันและการเกิดใหม่เชิงสัญลักษณ์ของเทพเจ้า

            ปรัชญาของ Wiccan มีความหลากหลายเช่นเดียวกับระบบความเชื่อ แต่ก็มีแก่นเรื่องทั่วไปอยู่หลายประการ Wiccan เชื่อในความเท่าเทียมกันระหว่างเพศ โดยให้ความสำคัญกับแง่มุมของเพศหญิงในธรรมชาติเช่นเดียวกับเพศชาย เพศของมนุษย์ถูกมองว่าเป็นของขวัญจากเทพธิดา ศีลธรรมเป็นทางเลือกของแต่ละบุคคล โดยผู้ปฏิบัติหลายคนปฏิบัติตามหลักปฏิบัติที่เรียกว่า Wiccan Rede ซึ่งแนะนำว่า “หากไม่ก่อให้เกิดอันตรายใดๆ จงทำตามใจปรารถนา” ผู้เข้าร่วมแสวงหาความสมดุลและความสมดุลในชีวิต และมองว่าพลังของธรรมชาติเป็นพลังงานรูปแบบหนึ่งที่อยู่ในทุกสิ่งมีชีวิต Wiccan บางคนพยายามควบคุมพลังนี้ผ่านการฝึกเวทมนตร์

            การฝึกนี้มักใช้สัญลักษณ์หรือรูปทรงศักดิ์สิทธิ์ เช่น วงกลมหรือดาวห้าแฉกที่เรียกว่าเพนตาเคิลตามธรรมเนียมแล้ว Wiccan เชื่อในเรื่องชีวิตหลังความตายและแนวคิดเรื่องการกลับชาติมาเกิดแต่รูปแบบของความเชื่อนี้แตกต่างกัน บางคนเชื่อว่าวิญญาณสามารถกลับคืนสู่สิ่งมีชีวิตใดๆ ได้ ในขณะที่บางคนเชื่อว่าวิญญาณสามารถกลับคืนสู่มนุษย์ได้เท่านั้น

            อย่างไรก็ตาม เมื่อศาสนานี้ได้รับความสนใจจากสาธารณชนเป็นมากขึ้น ผู้ที่นับถือศาสนานี้มักเรียกกันว่า “ผู้ใช้เวทมนต์” และนิยามใช้หนังสือของ​​เจอรัลด์ การ์ดเนอร์ จนได้รับการย่องว่าเป็น “บิดาแห่งวิคคา และในช่วงทศวรรษ 1950 การ์ดเนอร์เชื่อในทฤษฎีที่ว่าแม่มดที่ถูกข่มเหงนั้นแท้จริงแล้วเป็นสาวกของศาสนาเพแกนที่ยังคงหลงเหลืออยู่ จากแนวคิดของ ดร. มาร์กาเร็ต เมอร์เรย์ แต่ทฤษฎีนี้ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าผิด ไม่มีหลักฐานว่าเขาเคยเรียกมันว่า วิคคา” แม้ว่าเขาจะเรียกชุมชนสาวกว่า “วิคคา” (ตัวc ตัวเดียว ) ^“วิคคา” เป็นชื่อของศาสนานี้ ได้รับการพัฒนาขึ้นในสหราชอาณาจักรในช่วงทศวรรษ 1960  ไม่มีที่มาที่ไปจนทราบได้ว่าใครเป็นคนแรกที่ใช้ชื่อนี้สำหรับความเชื่อนี้

            แม้ว่าจะมีความเป็นไปได้ว่าชาร์ลส์ คาร์เดลล์ คู่แข่งของการ์ดเนอร์ ซึ่งเรียกมันว่า “เวทย์ของวิคคา” ในปี 1958  การใช้ชื่อ “วิคคา” ครั้งแรกที่บันทึกไว้คือในปี 1962 และมันได้รับความนิยมมากจนผู้ปฏิบัติชาวอังกฤษหลายคนก่อตั้งจดหมายข่าวชื่อThe Wiccanในปี 1968  ถึงแม้ว่าจะออกเสียงต่างกัน แต่ชื่อภาษาอังกฤษสมัยใหม่ “Wicca” นั้นยืมมาจากภาษาอังกฤษ โบราณ wicca [ˈwittʃɑ]และwicce [ˈwittʃe] ซึ่งเป็น คำเรียก ผู้ชายและผู้หญิงที่ใช้เรียกผู้ใช้เวทมนตร์บางประเภทใน อังกฤษแองโก ล-แซกซอนตาม ลำดับ ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า witch การนำคำภาษาอังกฤษโบราณนี้มาใช้ในการใช้งานสมัยใหม่

             ชาว Wiccan ได้เชื่อมโยงตนเองกับอดีตก่อนคริสต์ศักราชในเชิงสัญลักษณ์และใช้คำเรียกตนเองที่ไม่ก่อให้เกิดการโต้แย้งเท่า “Witchcraft” นักวิชาการด้านศาสนาและนักบวช Wiccan Joanne Pearson ตั้งข้อสังเกตว่าในขณะที่ “คำว่า “witch” และ “wicca” จึงมีความเชื่อมโยงกันทางนิรุกติศาสตร์ [...] คำว่าเหล่านี้ใช้เพื่อเน้นย้ำถึงสิ่งที่แตกต่างกันในปัจจุบัน”

            ดังนั้นในแหล่งข้อมูลยุคแรก “วิคคา” หมายถึงศาสนาทั้งหมดมากกว่าประเพณีเฉพาะในทศวรรษต่อๆ มา สมาชิกของประเพณีบางกลุ่ม ซึ่งรู้จักกันในชื่อวิคคาแบบดั้งเดิมของอังกฤษเริ่มอ้างว่ามีเพียงพวกเขาเท่านั้นที่ควรเรียกว่า “วิคคา” และประเพณีอื่นๆ ไม่ควรนำมาใช้

            ตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1980 เป็นต้นมา หนังสือเกี่ยวกับวิคคาได้นำความหมายเดิมที่กว้างกว่าของคำนี้มาใช้อีกครั้งดังนั้น ในช่วงทศวรรษ 1980 จึงมีคำจำกัดความของคำว่า “วิคคา” สองแบบที่แข่งขันกันในหมู่ชุมชนเพแกนและกลุ่มลึกลับคือ

            แบบหนึ่งกว้างและครอบคลุม อีกแบบหนึ่งแคบและกีดกันในหมู่นักวิชาการด้านการศึกษาเพแกนความหมายที่เก่ากว่า กว้างกว่า และครอบคลุมมากกว่าเป็นที่นิยม

            นอกจากคำว่า วิคคา แล้ว ผู้ปฏิบัติธรรมบางคนยังคงเรียกความเชื่อนี้ว่า “เวทมนต์” หรือผู้ใช้เวทย์มนต์ การใช้คำว่า เวทมนต์ ในบริบทนี้อาจทำให้เกิดความสับสนกับความหมายอื่นๆ ที่ไม่เกี่ยวกับศาสนาของ “เวทมนต์” เช่นเดียวกับศาสนาอื่นๆ เช่นลัทธิซาตานและลัทธิลูซิเฟอร์เรียน ซึ่งผู้ปฏิบัติธรรมเหล่านี้บางครั้งก็เรียกตัวเองว่า แม่มด

            อีกคำหนึ่งที่บางครั้งใช้เป็นคำพ้องความหมายของ วิคคา คือ เวทมนต์นอกรีต แม้ว่ารูปแบบอื่นๆ ของลัทธิเพแกนสมัยใหม่ เช่นลัทธิเฮเธนรี บางประเภท ก็ใช้คำว่า เวทมนต์นอกรีต เช่นกัน 

            ตั้งแต่ช่วงปี 1990 เป็นต้นมา ชาววิคคาบางคนเริ่มเรียกตัวเองว่า แม่มดดั้งเดิม  แม้ว่าคำนี้จะถูกใช้โดยผู้ปฏิบัติธรรมใน ประเพณี เวทมนตร์-ศาสนา อื่นๆ เช่น ลัทธิลูซิเฟอร์เรียนก็ตาม ในวัฒนธรรมสมัยนิยมบางประเภท เช่น รายการโทรทัศน์Buffy the Vampire SlayerและCharmedคำว่า Wicca ถูกใช้เป็นคำพ้องความหมายกับเวทมนตร์โดยทั่วไป รวมถึงในรูปแบบที่ไม่เกี่ยวกับศาสนาและไม่ใช่ลัทธิเพแกน

****************