ทำไมมนุษย์ต้อง ‘หาแพะรับบาป’ ประวัติศาสตร์ สังคม จิตวิทยา และวัฒนธรรมเบื้องหลังการโยนความผิด”
เชื่อมั้ยว่า คำว่า “หาแพะรับบาป” มีรากมาจากพิธีกรรมจริง ๆ ที่คนทำกันมาเป็นพันปี!
มนุษย์ยุคแรก ๆ รู้จักการหาคนหรือสัตว์มารับเคราะห์แทน เพราะเราไม่ชอบยอมรับว่า “ความผิดพลาดเกิดจากตัวเอง”
พอเวลาผ่านไป การหาแพะเลยกลายเป็นนิสัยแฝงอยู่ในสังคมทุกระดับ ตั้งแต่ในครอบครัว จนถึงการเมืองระดับโลก!
🐐 จุดกำเนิดจริงของคำว่า แพะรับบาป
คำว่า Scapegoat มาจากคัมภีร์ไบเบิลจริง ๆ ในพิธี Day of Atonement ของชาวยิวสมัยโบราณ (วันชดใช้บาปประจำปี)
- นักบวชจะนำ แพะ มา 2 ตัว
- ตัวแรกถูกฆ่าเพื่อไถ่บาป
- อีกตัวถูก ‘วางมือ’ สวดอธิษฐานโยนบาปทั้งหมดของชุมชนใส่ แล้วปล่อยให้มันวิ่งหนีเข้าป่าไปพร้อม ‘ความผิด’ ของคน
สัญลักษณ์นี้สะท้อนว่า มนุษย์ไม่อยากเก็บ ‘ความผิด’ ไว้กับตัว — ต้องมีใครสักคนหรืออะไรสักอย่างมารับแทน!
🏺 ทำไมมันฝังรากแน่นในประวัติศาสตร์?
พฤติกรรมโยนบาปมีให้เห็นแทบทุกวัฒนธรรม
- กรีกโบราณจะมีคนจนหรือทาสที่ถูกเรียกว่า Pharmakos พอเกิดภัยพิบัติหรือโรคระบาด จะจับพวกนี้โยนออกนอกเมือง หรือฆ่าเซ่น เพื่อ ‘ล้างซวย’
- ในยุโรปยุคกลาง ใครถูกหาว่าเป็นแม่มด คือแพะรับบาปชั้นดี พอฝนแล้ง โรคระบาด พืชผลเสียหาย คนก็ลากแม่มดมาเผาไฟ เพราะ “เธอคือสาเหตุของความซวยทั้งหมด!”
- ในเอเชียเอง การ ‘กำจัดแพะ’ ก็เป็นกลยุทธ์การเมืองตั้งแต่ราชสำนักโบราณ ใครล้มเหลว ต้องมีขุนนางคนหนึ่งสังเวยเก้าอี้กันไป
🧠 จิตวิทยาการหาแพะ
มนุษย์เกลียดการแบกความผิดไว้กับตัว เพราะมันทำร้าย Ego
นักจิตวิทยาเรียกสิ่งนี้ว่า Scapegoating Mechanism — เป็นกลไกการเอาตัวรอดทางอารมณ์และสังคม
- เวลาเกิดวิกฤติ สมองเราจะหาคำตอบง่าย ๆ ก่อนเสมอ ถ้าไม่มีคำตอบ ก็สร้างมันขึ้นมา!
- เวลาใครพลาดในทีม คนอื่นจะเงียบแล้วหันไปมอง ‘คนนอก’ เพื่อไม่ให้ตัวเองโดนลากไปด้วย
- การโยนบาปช่วยให้ กลุ่ม รู้สึกเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันอีกครั้ง เพราะมี ‘ศัตรูร่วม’
⚖️ สังคมทำไมยังใช้วิธีเดิม?
เพราะการหาแพะรับบาปสร้าง อำนาจต่อรอง ให้ใครบางคน — ตั้งแต่ในบ้านยันในองค์กร
- พ่อแม่บางคนอาจโยนความผิดลูกคนโต เพื่อควบคุมลูกคนเล็ก
- ในออฟฟิศ เจ้านายบางคนใช้ลูกน้องคนหนึ่งเป็น ‘กันชน’ เผื่อมีปัญหาจะได้มีคนรับแทน
- การเมืองยุคไหนก็ใช้ ‘แพะ’ ล่อความสนใจออกจากเรื่องจริง
🎭 วัฒนธรรมกับการหาแพะ
ในบางประเทศ การหาแพะอาจถูกมองว่าเป็น วิธีชำระล้าง
- พิธีขับไล่ภูตผี วิญญาณร้าย คือการสร้างสิ่งแทนตัวเพื่อโยนบาป
- แม้แต่ละคร หนัง นิยาย ก็ชอบใช้พล็อต ‘คนดีตกเป็นแพะ’ เพราะมันกระตุ้นอารมณ์คนดูได้ง่าย
🔍 แล้วทำไมคนยังไม่เลิกหาแพะ?
เพราะมันง่ายกว่าการมองความจริงตรงหน้า
- แก้ระบบพังทั้งระบบยากกว่าโยนหัวคนออกจากวงจร
- การแก้ปัญหาด้วยการรับผิดชอบจริง ต้องใช้เวลา ใช้ใจ ใช้ความร่วมมือ ซึ่งเหนื่อยกว่าการชี้นิ้วหาคนผิดแล้วสบายใจ
🧩 สรุป
- “แพะรับบาป” เริ่มจากพิธีจริงในประวัติศาสตร์
- กลายเป็นกลยุทธ์สังคมที่อยู่ทุกยุค ทุกวัฒนธรรม
- จิตวิทยามนุษย์ชอบวิธีนี้เพราะมันรักษาหน้ากลุ่มและช่วยปกป้องตัวตน
- สุดท้าย ถ้าอยากพัฒนาให้พ้นการโยนแพะ เราต้องยอมรับความผิดพลาดร่วมกัน ซึ่งโหดกว่ามาก!
💬 แล้วคุณล่ะ… เคยถูกโยนเป็น ‘แพะ’ บ้างมั้ย?
ถ้าเจออีก จะยืนสู้ หรือจะปล่อยไปเพราะเหนื่อยใจ?✨
เขมรขอถก JBC ด่วน ยันไม่รับเส้นเขตแดน จากการใช้กำลังของไทย
เจาะสเปก กริเพน ทําไมกองทัพไทยถึงเลือกใช้
ป้าแม่บ้านยืนยันความบริสุทธิ์ ไม่ได้ตั้งใจให้เด็กดื่มน้ำยาฆ่าเชื้อ โอดชีวิตลำบาก ต้องเปลี่ยนชื่อ-นามสกุล
‘เราสามารถดูคนออกจริง ๆ หรือ เป็นอคติที่มีต่อคน ๆ นั้น’ การตัดสินใจหลายครั้งก็มาจากความเชื่อเดิม ๆ อาจเกิดจากอคติทางความคิด Confirmation Bias
นรกแตกก่อนวันเซ็นสัญญา F16 ไทยบึ้มสะพาน คืนหมาหอน "ฮุนเซน" อกแตก แพ้หมดรูป จำยอมเซ็นสงบศึก
นิวซีแลนด์ สวรรค์ที่มีราคา... เมื่อ "ความสงบ" สวนทางกับ "ค่าครองชีพ"
ภาพนี้ที่รอคอย !!! ทหารไทยนำตู้คอนเทนเนอร์ไปวางกั้นพรมแดนบ้านหนองจาน ตามเส้นเขตแดน 1:50000 เป็นที่เรียบร้อย
สวนสัตว์ญี่ปุ่นอาบน้ำให้จระเข้และอัลลิเกเตอร์ก่อนปีใหม่
ไก่ป่าเกรทเตอร์เซจ นกสุดแปลกแห่งทุ่งอเมริกา กับ “ถุงลมนิรภัย” ประจำตัว โชว์เกี้ยวพาราสีสะเทือนธรรมชาติ
ส่องโปรไฟล์ "จินนี่ ยศสุดา" จากลูกสาวนักการเมืองสู่ดาวรุ่งดวงใหม่ที่น่าจับตามอง
ชาวเน็ตหลั่งน้ำตา กับคลิปแม่ลิงอุ้มลูกหลังถูกรถชนตาย
จีนเตรียมเปิดใช้ทางหลวงความเร็วสูงลอดอุโมงค์ที่ยาวที่สุดในโลกปีหน้า
อย.บุกจับแหล่งผลิตสมุนไพรเถื่อนที่ยังลักลอบทำและขาย แม้ถูกสั่งเลิกผลิตมากว่า 20 ปีแล้ว
ไก่ป่าเกรทเตอร์เซจ นกสุดแปลกแห่งทุ่งอเมริกา กับ “ถุงลมนิรภัย” ประจำตัว โชว์เกี้ยวพาราสีสะเทือนธรรมชาติ
นิวซีแลนด์ สวรรค์ที่มีราคา... เมื่อ "ความสงบ" สวนทางกับ "ค่าครองชีพ"
"โดม ปกรณ์ ลัม" ทัวร์ลงหนัก! หลังเมนต์ใส่ "จินนี่" งานนี้โดนโซเชียลถล่มยับ
น้ำมะพร้าวช่วยเรื่องอะไร?




