ดวง โดย ดร.นิเวศน์ เหมวชิรวรากร

คนที่มีเหตุผลมากๆ อย่าง Value Investor หลายๆ คนมักจะไม่เชื่อ เรื่องของ “ดวง” เขาไม่เชื่อว่าดวงดาวและเวลาตกฟากของคนจะเกี่ยวข้องอะไร กับความสําเร็จหรือล้มเหลวของคนคนนั้น มันไม่เป็นวิทยาศาสตร์และไม่สามารถ หาความสัมพันธ์ที่เป็นเหตุเป็นผลกันได้ เหนือสิ่งอื่นใดในเวลานาทีใดนาทีหนึ่งก็ มีคนเกิดกันเป็นร้อยเป็นพัน เป็นไปไม่ได้ที่คนทั้งหมดจะมีชะตาหรือความสําเร็จ คล้ายๆ กัน แต่เรื่องนี้หมอดูก็มักจะบอกว่าการดูหมอจะต้องคํานึงถึงฐานะและ พื้นเพของคนคนนั้นด้วย ถ้าเขามีฐานะสูงหรือดีอยู่แล้ว การมีดวงชะตาที่ดีด้วย ก็จะทําให้เขาประสบความสําเร็จสูง ส่วนคนที่เกิดจากครอบครัวที่มีฐานะต่ําต้อย ดวงชะตาก็อาจช่วยอะไรไม่ได้มาก

ผมเองคิดว่า “ดวง” หรือวันเวลาที่เราเกิดนั้น น่าจะมีผลต่อความสําเร็จ ของคนอยู่ไม่น้อย เช่นเดียวกัน ฐานะของตัวเขาก็มีส่วนสําคัญมาก แต่ฐานะที่ ว่านี้ไม่จําเป็นต้องเป็นเรื่องของเงินทองหรือฐานะทางสังคม ว่าที่จริงบางครั้งฐานะ ที่ยากจนอาจจะเป็นสิ่งสําคัญที่ทําให้คนคนหนึ่งประสบความสําเร็จก็ได้ แต่สิ่งที่ สําคัญยิ่งกว่าก็คือ 10 หรือ ความฉลาด ของเขานั้น ผมคิดว่าคนที่จะประสบ ความสําเร็จส่วนมากจําเป็นต้องมี IQ สูงในระดับหนึ่ง นอกจากเรื่องของดวงที่เป็นวันเกิด ฐานะ หรือสถานะของเขาแล้ว บรรยากาศหรือสถานที่ที่เขาอยู่ รวม ถึงเหตุการณ์แวดล้อมต่างๆ จะต้องเหมาะสมเป็นใจด้วย นั่นก็คือ คนที่เกิดใน ประเทศไทยในเวลาเดียวกับคนที่เกิดในสหรัฐฯ หรือคนที่เกิดในแองโกลา ทั้งๆ ที่มี IQ เท่าๆ กัน โชคชะตาและความสําเร็จก็มักจะแตกต่างกันราวฟ้ากับดิน

ดูแล้วความคิดของผมนั้นดูเหมือนว่าจะเป็นคนที่เชื่อเรื่องโหราศาสตร์ แต่ที่จริงผมคิดว่าไม่ใช่ จริงอยู่ ผมเชื่อว่าเวลาหรือปีเกิดนั้นมีผลต่อความสําเร็จ ของคน แต่สิ่งนี้ไม่ได้ขึ้นหรือเกี่ยวกับดวงดาว ดังนั้น การทํานายความสําเร็จหรือ โชคชะตาของคนจากดวงดาว จึงไม่สามารถอธิบายได้อย่างเป็นวิทยาศาสตร์ แต่ สิ่งที่ทําให้ผมเชื่อเรื่องดวงนั้นมาจากการศึกษาของ โรเบิร์ต เค. เมอร์ตัน ซึ่งเป็น นักจิตวิทยาและนักสังคมวิทยา เรียกว่า “Matthew Effect” ที่อธิบายว่าทําไม คนที่เกิดในบางช่วงเวลาจึง “ดวงดี” และประสบความสําเร็จสูงกว่าคนที่เกิดใน ช่วงเวลาอื่น ทั้งที่ IO, ความสามารถ, สถานะทางครอบครัว และสถานที่เกิด เหมือนกัน

ปรากฏการณ์ Matthew Effect นั้น มาจากการที่เมอร์ตันพบว่า นักเล่น ฮอกกี้ของแคนาดาที่เป็นดาราทั้งหลายนั้น ต่างก็มีวันเกิดตกอยู่ในช่วงเดือน มกราคม กุมภาพันธ์ และมีนาคมเป็นส่วนใหญ่ ในขณะที่คนเกิดเดือนธันวาคม มีน้อยที่สุด เหตุผลที่เขาพบก็คือ ในแคนาดาซึ่งฮอกกี้เป็นกีฬายอดนิยมนั้น เขา มีการเล่นแข่งขันเป็นลีกตั้งแต่เด็กทุกขวบปี เช่น อายุ 10 ขวบแข่งกันเอง อายุ 11 ขวบเป็นอีกลูกหนึ่ง ไปเรื่อยๆ เวลาคิดอายุเขาจะตัดกันที่วันที่ 1 มกราคม นั่นก็คือ ถ้าเด็กอายุครบ 10 ขวบในวันที่ 2 มกราคม เขาก็สามารถเล่นร่วมกับ เด็กที่อายุครบ 10 ขวบในวันสิ้นปี ผลก็คือ เด็กที่เกิดในวันที่ 2 มกราคม ก็จะ เป็นเด็กที่มีอายุมากที่สุดในลีก คือมากกว่าคนที่มีวันเกิดในวันที่ 31 ธันวาคม เกือบ 1 ปี

การมีอายุมากกว่าหลายเดือนหรือหนึ่งปีสําหรับเด็กอายุ 10 ขวบนั้นเป็น ความได้เปรียบพอสมควรทีเดียว เพราะเขาจะตัวโตกว่า มีความเป็น “ผู้ใหญ่”มากกว่า ดังนั้น เวลาแข่งขันเขาก็จะเด่นกว่า จากจุดนั้นเขาก็มีโอกาสได้รับการ คัดเลือกให้ไปเล่นในลีกต่อไปมากกว่า ได้รับการฝึกฝนที่ดีกว่า การเป็นผู้เล่นที่ เด่นทําให้เขามีกําลังใจฝึกฝนมากกว่า กระบวนการนี้ทําให้เขาเก่ง เด่นขึ้นไป และได้เปรียบมากขึ้นเรื่อยๆ ที่นักสังคมวิทยาเรียกว่า “Accumulative Advantage” จนในที่สุดเขาก็กลายเป็นซูเปอร์สตาร์

เรื่องของ Matthew Effect ยังถูกนําไปอธิบายว่าทําไม บิลล์ เกตส์ และ สตีฟ จอบส์ กลายเป็นราชันของวงการคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล เหตุผลคร่าวๆ ก็คือ พวกเขาเกิดในช่วงปี พ.ศ. 2498 ซึ่งทําให้พวกเขาโตเป็นวัยรุ่นในช่วงที่ คอมพิวเตอร์ส่วนบุคคลกําลังเกิดขึ้น ทั้งบิลล์ เกตส์ และจอบส์ ต่างก็ “โชคดี” ที่มีโอกาสเข้าถึงหรือ “เล่น” เครื่องคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคลอย่าง “แทบไม่จํากัด” ในขณะที่คนอื่นที่อายุมากกว่าก็อาจจะทํางานและอาจยุ่งอยู่กับคอมพิวเตอร์ ตัวใหญ่ทั้งหลาย หรือคนที่อายุยังน้อยเกินไปที่จะเรียนรู้หรือสามารถเข้าถึง คอมพิวเตอร์ส่วนบุคคลได้ นั่นทําให้เขาทั้งคู่เป็น “เซียน” และเมื่อคอมพิวเตอร์ ส่วนบุคคลแพร่หลายไป เขาทั้งสองก็สามารถเข้าไปยึดหัวหาดและสร้างความ สําเร็จเพิ่มขึ้นไปเรื่อยๆ จนคนอื่นตามไม่ทัน

ผมไม่แน่ใจว่ามีใครพูดถึง วอร์เรน บัฟเฟตต์ หรือไม่ แต่ผมคิดว่าเขาก็ น่าจะเป็นผลผลิตจาก Matthew Effect อยู่เหมือนกัน เหนือสิ่งอื่นใด จอร์จ โซรอส เองก็อายุใกล้เคียงกับบัฟเฟตต์ ดวงของนักลงทุนระดับโลกเองอาจจะ อยู่ในช่วงอายุประมาณ วอร์เรน บัฟเฟตต์ เหตุผลอาจจะประมาณว่า นี่คือคน ที่โตขึ้นมาจนสามารถเริ่มลงทุนได้ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง และโลกมีประชากรเติบโตมากมหาศาลหลังสงคราม มีการพัฒนาทางเทคโนโลยีและ เศรษฐกิจอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน และอาจจะรวมถึงการตีพิมพ์ของหนังสือการ ลงทุนที่สําคัญ เช่น Intelligent Investor ที่ทําให้บัฟเฟตต์สามารถศึกษาและ ปฏิบัติได้มากและนานกว่าคนอื่น

นอกจากตัวบุคคลแล้ว ผมคิดว่าบริษัทเองก็อาจจะมี “ดวง” ที่ดีจนทําให้บริษัทประสบความสําเร็จมหาศาลได้ ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดในประเทศไทยนั้น ก็น่าจะรวมถึงเหตุการณ์วิกฤติเศรษฐกิจในปี พ.ศ. 2540 ซึ่งทําให้บริษัทค้าปลีก สมัยใหม่หลายๆ บริษัทที่ในภาวะนั้นเริ่มตั้งกิจการหรือเป็นกิจการที่มีอยู่แต่ไม่ได้ มีปัญหาทางการเงินสามารถขยายสาขาเพิ่มขึ้น ในขณะที่คู่แข่งค่อยๆ ตายไป ความได้เปรียบของบริษัทที่ “ดวงดี” ในตอนแรกๆ ก็ไม่มาก แต่เวลาผ่านไป พร้อมๆ กับสาขาที่เพิ่มขึ้น ทําให้การได้เปรียบมากขึ้นและมากขึ้นเรื่อยๆ จนในที่สุดก็สามารถกลายเป็นบริษัทที่แข็งแกร่งที่คนอื่นตามไม่ทัน

ทั้งหมดนั้นก็คือเรื่องของดวง ที่เราสามารถอธิบายได้ว่าทําไมคนคนหนึ่ง หรือบริษัทหนึ่งจึงได้ประสบความสำเร็จได้ถึงขนาดนั้น แต่นั่นคือคำอธิบายในเรื่องอดีตที่ผ่านมาแล้ว มันไม่สามารถอธิบายอนาคตได้โดยเฉพาะในช่วงที่เกิด ใครจะไปรู้ว่าวันที่บัฟเฟตต์เกิดและต่อมาอีก 25 ปีเขาจะเริ่มลงทุนเป็นอาชีพใน ช่วงที่ดีที่สุดของสหรัฐฯ และเขาจะได้เจอ เบน เกรแฮม ที่สอนเขาเกี่ยวกับ Value Investment และนี่ก็คือความแตกต่างที่แยกผมจากความเชื่อทางโหราศาสตร์ นั่นคือ ผมเชื่อว่าดวงมีจริง แต่ทํานายจากดวงดาวไม่ได้

ดร.นิเวศน์ เหมวชิรวรากร วันที่ 14/12/2551