10 นวัตกรรมของโลกที่เกิดจากอิหร่านโบราณ!

  บทความนี้เขียนเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2568 ท่ามกลางสงครามระหว่างอิสราเอลกับอิหร่านที่กำลังเดือดพล่านและโต้ตอบกันอย่างรุนแรง ชาติอิหร่านเป็นชนชาติที่มีอารยธรรมมาอย่างยาวนานซึ่งรู้จักกันดีในนาม 'อารยธรรมเปอร์เซีย' ซึ่งอารยธรรมนี้มีความรุ่งเรืองทางด้านศิลปะและวิทยาการอย่างมาก นอกจากนี้วรรณกรรมเปอร์เซียยังเป็นหนึ่งในวรรณกรรมที่โดดเด่นที่สุดของโลก

  ชาวเปอร์เซียหรือบรรพบุรุษของชาวอิหร่านในปัจจุบันได้คิดค้นนวัตกรรมถึง 10 อย่างที่แพร่หลายไปทั่วโลกจนถึงทุกวันนี้ ได้แก่

1.

สิทธิมนุษยชน

  'กระบอกไซรัส' เป็นเอกสารอ้างอิงด้านสิทธิมนุษยชนฉบับแรกของโลกจากกรุงบาบิโลน (อยู่ในเขตอิรักในปัจจุบัน) จากการค้นคว้าในปี 1879 พบว่าโบราณวัตถุชิ้นนี้เป็นของ 'ไซรัสมหาราช' กษัตริย์อาคีเมนิดแห่งเปอร์เซีย

  ไซรัสมีหาราชสั่งให้จารึกเอกสารด้วยอักษรคูนิฟอร์มอัคคาเดียนบนกระบอกดินเหนียวในปี 534 ปีก่อนคริสตกาล ปัจจุบันถูกเก็บรักษาและจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์อังกฤษในลอนดอน

2.

บริการไปรษณีย์

  'บริการไปรษณีย์' เป็นสิ่งประดิษฐ์ที่สำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของอารยธรรมเปอร์เซีย บริการไปรษณีย์แห่งแรกมีชื่อตามภาษาเปอร์เซียว่า “ชาปาร์ ข่าน” ซึ่งผู้ที่สร้างบริการไปรษณีย์ก็คือ ไซรัสมหาราช เช่นเดียวกัน จนบริการไปรษณีย์กลายเป็นวิธีการสื่อสารผ่านดินแดนเปอร์เซีย

  ต่อมา ดาริอัสมหาราช กษัตริย์อาคีเมนิดองค์ถัดมาก็ได้ขยายสถานีไปรษณีย์ให้ยาวออกไปตามถนนเป็นระยะทางถึง 2,500 กิโลเมตรทั่วทั้งจักรวรรดิ โดยมี “ชาปาร์” ขี่ม้าเพื่อรับหรือส่งสิ่งของแบบบุรุษไปรษณีย์ 

3.

ตู้เย็น

  หลายคนอาจจะตกตะลึงหากได้ทราบว่าตู้เย็นตู้แรกของโลกเกิดขึ้นมานานขนาดไหนแถมยังเป็นยุคที่ไม่มีไฟฟ้าด้วย!

  ชาวอิหร่านโบราณประดิษฐ์ตู้เย็นตู้แรกของโลกซึ่งก็ถือเป็นหนึ่งในสิ่งประดิษฐ์ที่ยิ่งใหญ่ที่ของอิหร่าน ตู้เย็นโบราณนี้มีชื่อว่า 'ยัคห์ชาล' Yakhchal ซึ่งในภาษาเปอร์เซียหมายถึง 'หลุมน้ำแข็ง'  Yakhchal มีโครงสร้างเป็นรูปไข่ดูคล้ายเนินเขาเล็กๆ ทำด้วยอิฐดินที่แห้งด้วยการตากแดด โดยชาวเปอร์เซียจะเก็บน้ำแข็งและอาหารไว้ข้างในสิ่งก่อสร้างนี้

4.

พีชคณิต

  มีนักปราชญ์ชาวเปอร์เซียโบราณท่านหนึ่ง ชื่อ มูซา อัล-คอวาริซมี ซึ่งอาศัยอยู่ที่กรุงแบกแดดระหว่างปี ค.ศ. 750 ถึง 850 นักปราชญ์ท่านนี้เป็นทั้งนักคณิตศาสตร์ นักดาราศาสตร์ และนักภูมิศาสตร์ในยัคอาณาจักรอับบาซี

  เขาเป็นคอวาริซมีเป็นผู้คิดค้น "พีชคณิต" หรือ "อัลกอริทึม" ซึ่งคำว่า อัลกอริทึม ก็มาจากชื่อ 'อัล-คอวาริซมี' ซึ่งเป็นชื่อของเขา 

5.

กรดซัลฟิวริก

  กรดซัลฟิวริกคิดค้นโดย ซาคารียา ราซี (ค.ศ. 865-925) นักวิทยาศาสตร์ชาวอิหร่านที่มีชื่อเสียง ซึ่งนอกจากกรดซัลฟิวริกแล้วเขายังค้นพบแอลกอฮอล์เป็นคนแรกของโลก!

  ในการทดสอบครั้งหนึ่ง ซาคารียา ได้สกัดกรดซัลฟิวริกโดยใช้การกลั่นแห้งของแร่เหล็กซัลเฟตและคอปเปอร์ซัลเฟต ในเวลาต่อมา นักเคมีชาวยุโรปก็ทำการทดลองแบบเดียวกัน ปัจจุบันกรดซัลฟิวริกถูกใช้ในน้ำยาทำความสะอาดท่อ อิเล็กโทรไลต์ในแบตเตอรี่ตะกั่ว-กรด และอื่นๆ

6.

ระบบน้ำคานาต

  'คานาต' ในภาษาเปอร์เซียเป็นคำที่ใช้เรียกการจัดการน้ำใต้ดิน ประกอบด้วยอุโมงค์ใต้ดินในแนวนอนซึ่งเชื่อมต่อกับบ่อน้ำหลัก กับช่องทางในแนวตั้งบางส่วนสำหรับส่งน้ำขึ้นสู่พื้นดินเพื่อใช้ในการชลประทาน

  ระบบน้ำคานาตถูกคิดค้นขึ้นครั้งแรกในเมืองยาซด์ที่แห้งแล้งและตั้งอยู่ในทะเลทราย ชาวเมืองจึงได้สร้างระบบน้ำคานาตขึ้น

7.

กีต้าร์ (ลุต)

  ประวัติศาสตร์ของกีตาร์มีหลายแหล่ง...ต่างกันไป บ้างเชื่อว่าต้นกำเนิดมาจากอียิปต์ บ้างคิดว่าชาวโรมันเป็นคนนำกีตาร์ไปที่สเปน และบ้างก็สันนิษฐานว่าการสร้างกีตาร์ได้รับแรงบันดาลใจจาก Cithara ชาวแอสซีเรียของกรีก แต่วิธีการเล่นกีตาร์เป็นการวิวัฒนาการจาก 'ลุต' (Lut)

  ลุตเป็นเครื่องดนตรีไม้ที่มีสายดึงอยู่ด้านบน โดย ซาร์ยับ ดารับการี เป็นผู้นำลุตไปยังอันดาลูเซีย จากนั้นกีตาร์ก็กลายเป็นเครื่องดนตรีที่ได้รับความนิยมในสเปนและยุโรป

  คำว่ากีตาร์ (guitar) เป็นภาษาเปอร์เซีย ซึ่งคำว่า tar แปลว่า 'สาย'

8.

วิทยาการการแพทย์สมัยใหม่

  อิบนุ ซีนา เป็นแพทย์ชาวเปอร์เซีย นักดาราศาสตร์ และนักปรัชญาในยุคทองของศาสนาอิสลาม (ศตวรรษที่ 8-13) ในยุโรปเขาเป็นที่รู้จักในนาม 'อวิเซนนา อิบนุ'

  ซีนามีประสบการณ์ในฐานะแพทย์ตั้งแต่อายุเพียง 18 ปี และได้บันทึกผลงานสำคัญซึ่งรวมถึงสารานุกรมการแพทย์ หนังสือแห่งการรักษา (Book of Healing) และคัมภีร์การแพทย์ (Canon of Medicine)

9.

ตลาดบาซาร์

  ตลาดบาซาร์ในอิหร่านเป็นศูนย์การค้าที่ตั้งอยู่ใกล้ประตูเมือง มัสยิดประจำชุมชน และจัตุรัสหลัก ซึ่งเชื่อมกับทางหลวงสายต่างๆ และเมื่อตลาดขยายใหญ่ขึ้นก็จะมีสิ่งก่อสร้างใหม่ๆ ตามมา เช่น มัสยิด โรงงาน ห้องน้ำแบบดั้งเดิม ร้านกาแฟ และสถานที่สาธารณะอื่นๆ

  การกำหนดสถานที่ที่มีข้าวของทุกประเภทให้จับจ่ายซื้อหาอาจฟังดูเหมือนเป็นแนวคิดใหม่ในปัจจุบัน แต่ที่จริงแนวคิดนี้ได้เกิดขึ้นมานานแล้วเมื่อ 4,000 ปีก่อน ณ เมืองอิสฟาฮาน โดยมีจัตุรัสนาคเชจาฮานเป็นศูนย์กลางธุรกิจสำหรับการพักผ่อนหย่อนใจแห่งแรกของโลกที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว

10.

กีฬาโปโล

  เกมกีฬานี้ถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกในอาณาจักรเปอร์เซียเมื่อ 600 ปีก่อนคริสตกาล โดยมีชื่อว่า "โชกัน" อีกทั้งยังเป็นกีฬาประเภททีมอันดับแรกของโลก โดยโปโลนั้นที่จริงแล้วเป็นกีฬาที่ใช้สำหรับการเสริมสร้างพละกำลังให้กองทัพในสมัยอะคีเมนิด แต่มาได้รับความนิยมอย่างมากในยุคพาร์เธียน เมื่ออาณาจักรเปอร์เซียมีความสัมพันธ์กับประเทศอื่นๆ และมีการเดินทางไปมาของชาวเปอร์เซียกีฬาชนิดนี้ก็แพร่หลายไปยังที่อื่นๆ

  ในสมะยเปอร์เซียโบราณ โปโล หรือ โชกัน มี 2 ประเภท ประเภทหนึ่งคือไม่มีม้าในการเล่น และอีกประเภทหนึ่งคือมีม้าในการเล่น โดยมีกฎของตัวเองมาตั้งแต่แรกเริ่ม

.

.

  จะเห็นได้ว่าอาณาจักรเปอร์เซียโบราณซึ่งเป็นรากเหง้าของอิหร่านในปัจจุบันได้สร้างสรรค์สิ่งต่างๆที่น่าทึ่งและยังคงหลงเหลือมาให้เราได้เห็นได้ใช้ในทุกวันนี้มากมาอย่างไม่น่าเชื่อเลยทีเดียว