สเตธาแคนทัส (Stethacanthus shark) ฉลามโบราณที่มีรูปร่างหน้าตาเป็นเอกลักษณ์ สมฉายา "ฉลามทั่งเหล็ก"
ในห้วงเวลาอันไกลโพ้น ก่อนที่ไดโนเสาร์จะถือกำเนิดขึ้นมาเคยมีสัตว์ร้ายใต้ผืนน้ำที่ครองมหาสมุทรของโลก มันคือ ฉลามสเตธาแคนทัส (Stethacanthus) ฉลามดึกดำบรรพ์ที่เคยโลดแล่นตั้งแต่ยุคดีโวเนียนตอนปลาย จนถึงยุคคาร์บอนิเฟอรัสตอนปลาย ก่อนจะสูญพันธุ์ไปเมื่อราว 300 ล้านปีก่อน
ฉลามผู้มาพร้อม "ทั่งเหล็ก" บนแผ่นหลัง
สิ่งที่ทำให้ สเตธาแคนทัส แตกต่างจากฉลามชนิดอื่นในยุคเดียวกัน ไม่ใช่เพียงขนาดที่เล็กเพียง 70 เซนติเมตร เท่านั้น แต่คือ ลักษณะเด่นบนแผ่นหลัง ที่ไม่เหมือนใคร บนครีบหลังของมันมีแผ่นกระดูกแข็งที่ดูคล้าย "ทั่งเหล็ก" (anvil) มีหนามขรุขระอยู่ด้านบน นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าหนามเหล่านี้อาจทำหน้าที่เหมือน สัญลักษณ์ดึงดูดใจเพศตรงข้าม หรือ เครื่องมือข่มขู่ศัตรู ในขณะเดียวกัน
นอกจากแผ่นกระดูกที่แปลกตาแล้ว หัวของมันยังมีหนามขรุขระ คล้ายกับแผ่นครีบ ทำให้มันดูเป็นฉลามที่มีเกราะป้องกันตัวเองในแบบที่แตกต่างออกไป นักวิจัยคาดว่า มันอาจใช้ครีบและหนามเหล่านี้เพื่อแสดงพลัง หรืออาจมีบทบาทในกระบวนการผสมพันธุ์
ถึงแม้ว่าฉลามชนิดนี้นั้น จะเป็นฉลามนักล่าร่างเล็ก แต่ประสาทสัมผัสไวเป็นเลิศ แม้จะตัวเล็กกว่าฉลามส่วนใหญ่ แต่ สเตธาแคนทัสคือสุดยอดนักล่า แห่งมหาสมุทรโบราณ มันเป็นนักว่ายน้ำที่รวดเร็ว เคลื่อนตัวได้อย่างคล่องแคล่วและปราดเปรียว ข้อมูลทางฟอสซิลชี้ว่า มันมีประสาทสัมผัสที่ไวต่อกระแสไฟฟ้าและกลิ่นอย่างมาก ซึ่งความสามารถนี้ทำให้มันสามารถตรวจจับ เหยื่อที่ได้รับบาดเจ็บ ได้แม้อยู่ห่างออกไปไกล เมื่อมันได้กลิ่นเลือด แม้เพียงหยดเดียวในกระแสน้ำ สเตธาแคนทัสจะสะกดรอยตามเหยื่อ และจู่โจมซ้ำที่บาดแผลเดิม เพื่อให้เหยื่ออ่อนแรง ก่อนจะกัดกินเป็นอาหารในที่สุด
แม้ว่าในปัจจุบันนี้นั้น สเตธาแคนทัส จะสูญพันธุ์ไปแล้วนานนับร้อยล้านปี แต่ร่องรอยของมันยังคงอยู่ ฟอสซิลของมันถูกค้นพบทั้งใน เอเชีย ยุโรป และอเมริกาเหนือ ยืนยันถึงการแพร่กระจายของมันในมหาสมุทรกว้างใหญ่ของโลกยุคโบราณ
แม้ว่าปัจจุบันเราอาจไม่มีโอกาสได้เห็นฉลามชนิดนี้แหวกว่ายในท้องทะเลอีกต่อไป แต่มรดกทางวิวัฒนาการของมันยังคงเป็นปริศนาให้โลกวิทยาศาสตร์ได้ศึกษา และอาจช่วยให้เราเข้าใจโลกใต้ทะเลในยุคดึกดำบรรพ์ได้มากขึ้นกว่าเดิม




















