เซียงกง คืออะไร มาจากไหน?

คำว่า "เซียงกง" ในภาษาจีนนั้น "เซียง" คือ เทวดา และ "กง" คือ ปู่ ไม่ได้มีความหมายใด ๆ ที่สื่อไปทางอะไหล่เครื่องยนต์เลย แต่คำว่า "เซียงกง" ก็ยังคงเป็นชื่อเรียกธุรกิจการค้าและสินค้าของอะไหล่รถยนต์และเครื่องยนต์ที่ใช้แล้วต่อไปอีกนานเท่านาน เพราะเชียงกง เป็นแหล่งสถานที่กำเนิดของอะไหล่รถยนต์ใช้แล้ว ที่มีคุณภาพและเหมาะสมกับการเจริญเติบโตของประเทศไทย

เมื่อกล่าวถึงคำว่า "เชียงกง" ประชาชนคนไทยส่วนใหญ่ไม่ว่าจะเป็นคนในกรุงเทพมหานครหรือต่างจังหวัดก็รู้ทันทีว่า เป็นสถานที่ขายชิ้นส่วนอะไหล่และเครื่องยนต์มือสอง

ที่ถูกเรียกเพี้ยนมาจำคำว่า "เซียงกง" นั้น เป็นชื่อของศาลเจ้า "เซียงกงเกง" ที่ตั้งอยู่ต้นถนนทรงวาดติดกับถนนเจริญกรุง ของแขวงตลาดน้อย เขตสัมพันธวงศ์ ซึ่งถูกสร้างมาก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยกลุ่มคนไทยเชื้อสายจีนจำนวนมากที่มาตั้งรกรากอยู่บริเวณนี้ ผู้คนทั่วไปจึงเรียกชุมชนละแวกนี้ว่า "เซียงกง"

บรรพบุรุษชาวจีนที่อาศัยอยู่บริเวณศาลเจ้าเซียงกงเกงนี้ ได้เริ่มต้นการค้าขายอะไหล่และเครื่องยนต์เก่าจากคติการดำเนินชีวิตที่ยึดถือในความขยัน การประหยัด การสร้างสรรค์ และการใช้สิ่งของต่าง ๆ อย่างคุ้มต่า ดังนั้นเมื่อได้เห็นพวกซากรถเก่า ๆ ที่จอดทิ้งระเกะระกะอยู่ตามที่ต่าง ๆ จึงเกิดความเสียดาย และด้วยชาวจีนชอบการค้าขายเป็นทุนเดิมก็เลยมีการรับซื้อเศษเหล็กซากรถเหล่านั้น นำมาซ่อมแซมปรับปรุงหรือตัดแยกเป็นชิ้นส่วน แล้วนำไปจำหน่ายให้กับผู้บริโภคที่ต้องการในราคาที่ประหยัด สิ่งไหนที่ไม่สามารถซ่อมแซมได้ก็นำมาดัดแปลงใช้ในงานอื่น ๆ เช่น อุปกรณ์เครื่องมือการเกษตร อุปกรณ์การลากจูง อุปกรณ์สูบน้ำ ฯลฯ หรือไม่เช่นนั้นก็นำชิ้นส่วนมาหลอมเป็นเหล็กเพื่อนำมาสร้างเป็นสินค้าที่มีประโยชน์อื่น ๆ ต่อไป

กลุ่มร้านค้าเล็ก ๆ ที่เริ่มต้นจากการเห็นประโยชน์จากซากรถเหล่านั้น กลายเป็นธุรกิจที่เฟื่องฟูในหมู่คนจีนที่อาศัยอยู่ในละแวกนี้ หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง ธุรกิจเชียงกง็ยิ่งเติบโตมากขึ้นจากการประมูลขายพาหนะปลดประจำการต่าง ๆ ของทหารพันธมิตร และยังคงเติบโตมาเรื่อย ๆ จนหลังครามเวียดนามก็ยังคงมีความต้องการชิ้นส่วนอะไหล่และยานพาหนะเก่าต่าง ๆ อย่างมากมายเพราะราคาค่อนข้างถูกพอที่จะเอามาดัดแปลงมาใช้ทดแทนอุปกรณ์อื่น ๆ ได้

ในช่วงหลังสงครามเวียดนาม เศรษฐกิจไทยที่ขยายตัวอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ความต้องการชิ้นส่วนอะไหล่รถที่ใช้แล้วเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วเพื่อนำมาดัดแปลงใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายมากเกินไป จึงได้มีการนำเข้าจากประเทศญี่ปุ่นโดยส่วนใหญ่ อะไหล่รถยนต์ใช้แล้วที่นำเข้าเหล่านี้ เป็นปัจจัยหนึ่งที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาของประเทศหลาย ๆ ด้าน เช่น

รถโดยสาร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง รถสามล้อ หรือรถตุ๊กตุ๊ก เป็นที่รู้จักกันดีรวมทั้งบรรดานตักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ จนเรียกได้ว่า เป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของการท่องเที่ยวของประเทศเราไปแล้ว และในปัจจุบันก็มีการผลิตส่งออกไปยังประเทศต่าง ๆ ซึ่งมีพัฒนาการมาจากการใช้ชิ้นส่วนรถ และอะไหล่เก่ามาประกอบกันนั่นเอง

โดยการนำเครื่องยนต์เก่าจากต่างประเทศดัดแปลงเป็นเครื่องยนต์เรือ จากเรือพายธรรมดาก็กลายเป็นเรือยนต์ สามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการขนส่งผลผลิตจากเรือกสวนไร่นาต่าง ๆ ที่เรียงรายอยู่ตามสองฝั่งของแม่น้ำ ลำคลอง สู่ตลาดในเมืองได้อย่างรวดเร็ว ส่งผลให้การติดต่อทำมาค้าขายมีความสะดวกมากขึ้น และยังเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวทางน้ำเพื่อทำรายได้ให้แก่ประเทศชาติได้อีกประการหนึ่งด้วย

มีการนำเครื่องยนต์เก่ามาดัดแปลง เป็นเครื่องดูดทรายเพื่อใช้ในการก่อสร้างได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นปั่นจั่นตอกเสาเข็ม และเครื่องปั่นไฟ เป็นต้น

การทำเหมืองแร่ และการประมงในทะเล : ล้วนแต่ใช้อุปกรณ์จากเครื่องยนต์และอะไหล่ใช้แล้ว ที่นำเข้าจากต่างประเทศมาดัดแปลงสร้างเป็นอุปกรณ์ทำเหมืองเกือบทั้งสิ้น รวมทั้งเรือประมงขนาดเล็กขนาดใหญ่

รถอีแต๋น รถเกี่ยวข้าว เครื่องปั่นกังหันลมในบ่อเลี้ยงกุ้ง บ่อเลี้ยงปลา ชาวสวน เช่น สวนส้ม ทางภาคเหนือ เหล่านี้ก็ได้ใช้ส่วนประกอบมาจากเครื่องยนต์ที่ใช้แล้วทั้งสิ้น

ยานพาหนะรุ่นเก่าที่ยังมีใช้กันอยู่ในประเทศเรานั้น ก่อให้เกิดปัญหามลภาวะเป็นอย่างมากอีกทั้งอุปกรณ์ทำความเย็นในรถรุ่นเก่าที่ใช้น้ำยาที่มีผลทำให้เกิดมลภาวะในสิ่งแวดล้อมเช่นกัน แต่ชิ้นส่วนอะไหล่และเครื่องยนต์ใช้แล้วที่นำเข้ามาจากต่างประเทศที่ขายกันในเชียงกงนั้นเป็นรุ่นใหม่ มีผลทำให้เกิดมลภาวะต่าง ต่ำมาก แต่สามาถนำมาดัดแปลงใช้กับยานพาหนะรุ่นเก่า ๆ เหล่านั้นได้ ทำให้เรายังสามารถใช้ยานพาหนะรุ่นเดิมแต่เกิดผลเสียต่อสิ่งแวดล้อมน้อยลงเป็นอย่างมาก

มีการนำเครื่องยนต์และอะไหล่ใช้แล้ว นำเข้าเหล่านั้นมาเป็นอุปกรณ์การสอนให้กับนักเรียนอาชีวะและช่างกล เพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้ในเรื่องพัฒนาการของเครื่องยนต์และอุปกรณ์รถยนต์ต่าง รวมทั้งเพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้หาวิธีการประดิษฐ์สิ่งใหม่จากของเก่าเหล่านี้ขึ้นมาได้

แต่สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ การที่เชียงกงนำเข้าอะไหล่และเครื่องยนต์ใช้แล้ว สามารถช่วยประหยัดเงินตราต่างประเทศได้หลายร้อยเท่า จากกิจกรรมต่าง ๆ ที่กล่าวมาในข้างต้น หากต้องใช้อุปกรณ์ของใหม่ทั้งหมด การพัฒนาต่างๆ จะเป็นไปได้ช้าลงเนื่องจากต้นทุนที่สูงขึ้นมาหลายร้อยเท่าตัว

จากประโยชน์มากมายของ "อะไหล่เชียงกง" และราคาที่ถูกนั้นทำให้ธุรกิจนี้ขยายเจริญรุ่งเรืองเรื่อยมาและยังเป็นที่นิยมของประชาชนทุกสาขาอาชีพทั่วประเทศ ด้วยคุณภาพของอะไหล่ญี่ปุ่นแท้ ที่ยังคงมีประสิทธิภาพการทำงานถึง 75-90% เหมาะกับประเทศกำลังพัฒนาอย่างประเทศไทยของเรา อีกทั้งมีผู้ประกอบการมากขึ้นเรื่อย ๆ จนทำให้บริเวณศาลเจ้าเซียงกงเกงคับแคบลงไปถนัดตา จึงมีการขยายออกมาทางแขวงวังใหม่ (สวนหลวง) ซึ่งเป็นที่ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปัจจุบันมีชื่อว่า "เชียงกงสวนหลวง" แต่เนื่องจากการจราจรที่คับคั่งและแออัด จึงมีการขยายออกมาตั้งในเขตชายเมืองรอบกรุงเทพฯ เช่น เชียงกงรังสิต เชียงกงพระราม 3 เชียงกงบางนา (บางนา-ตราด กม.12) ซึ่งเป็นเชียงกงที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียก็ว่าได้ อยู่บนพื้นที่รวม 84 ไร่ มีร้านค้าในโครงการกว่า 1,200 ยูนิต

การขยับขยายของเชียงกงนั้นคงจะต้องมีอีกต่อไปเรื่อย ๆ อย่างไม่หยุดยั้งตราบใดที่คนไทยเรายังมีคติการประหยัด การมีจินตนาการสร้างสรรค์ของนักประดิษฐ์ การนำสิ่งของที่ใช้แล้วมาดัดแปลงใช้อย่างคุ้มค่า

ปัจจุบันผู้ที่ประกอบอาชีพค้าเครื่องยนต์และอะไหล่ใช้แล้วในเชียงกง ก็คือลูก ๆ หลาน ๆ ของบรรพบุรุษที่ทำต่อ ๆ กันมา ถือเป็นรุ่นที่ 2 ที่ 3 และคงจะมีรุ่นที่ 4 ที่ 5 ต่อไปเรื่อย ๆ ตราบใดที่ประชาชนคนไทยยังนิยมใช้ และมีความจำเป็นต่อการดำรงชีพ