กลองมโหระทึก หรือ กลองกบ ...คืออะไร ?
“กลองมโหระทึก” เป็นกลองชนิดหนึ่งที่ทำจากโลหะผสมระหว่างทองแดง ดีบุกและตะกั่ว เรียกว่า สำริด บนหน้ากลองมักทำรูปกบประดับตกแต่งจึงมีอีกชื่อว่า “กลองกบ”
เมื่อราว 3,000 ปีก่อน กลองมโหระทึกเป็นเครื่องมือโลหะ ที่คนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ผลิตขึ้นเพื่อใช้ตีประโคมในพิธีกรรมความเชื่อต่าง ๆ เช่น พิธีศพ พิธีเลี้ยงผี พิธีขอฝน ฯลฯ และเป็นลักษณะเฉพาะของวัฒนธรรมความเชื่อที่มีร่วมกันของคนที่เคยอาศัยในดินแดนสุวรรณภูมิ ( เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในปัจจุบัน)
เวียดนาม บ้านเกิดของกลองกบ
นักโบราณคดีชาวฝรั่งเศสได้ขุดค้นพบกลองสำริดจำนวนมากเป็นครั้งแรกบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำแดงทางตอนเหนือของประเทศเวียดนาม โดยเฉพาะแหล่งโบราณคดี “ดองซอน” ในจังหวัด ธานหัว ซึ่งเป็นชุมชนเกษตรกรรมที่มีการทำโลหะสำริดเรียกว่า “วัฒนธรรมดองซอน” ( dong son culture) นักวิชาการสันนิษฐานว่า การทำกลองกบในเวียดนามได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีและรูปแบบจากจีนในสมัยราชวงศ์จิว และราชวงศ์ฮั่น เมื่อราว 2,700 ปีก่อน
ทำไมต้องตีกลองกบ ?
คนสมัยดึกดำบรรพ์มีความเชื่อเรื่องผี และอำนาจเหนือธรรมชาติความอุดมสมบูรณ์ของข้าวปลาอาหารเกิดขึ้นจากการดลบันดาลของเทวดา ผีฟ้า ผีแถนที่อยู่บนฟ้าเมื่อใดเกิดความแห้งแล้งจำต้องทำพิธีกรรมบูชาผีฟ้า ผีแถนให้เกิดความพอใจ โดยการตีกลองกบเพื่อส่งสัญญาณขอฝน พร้อมร้องรำทำเพลงประกอบไปกับท่าเต้นกบกระโดด รวมถึงใช้กลองมโหระทึกตีประกอบในพิธีกรรมเกี่ยวกับความตาย เช่น ใช้ตีเรียกวิญญาณผู้ตายให้มารับของ เซ่นไหว้ หรือใช้เป็นที่ตั้งวางของเซ่นสังเวย
สัญลักษณ์บนกลองกบ หมายถึงอะไรบ้าง ???
กบ....กบมักออกหากินขณะที่อากาศมีความชื้นสูง และส่งเสียงร้อง มาชุมนุมรวมกันในช่วงก่อนฝนตกคนสมัยก่อนเชื่อว่ากบเป็นสัตว์ของพระเจ้า มีอำนาจศักดิ์สิทธิ์สามารถเรียกน้ำฝน และนำความอุดมสมบูรณ์มาให้ จึงทำรูปกบประดับตกแต่งไว้บนกลอง และมีความเกี่ยวข้องกับพิธีกรรมขอฝน
ลายดวงอาทิตย์หรือดวงดาว...แสดงถึงพิธีกรรมการบูชาดวงอาทิตย์ซึ่งเป็นความเชื่อเก่าแก่ที่คนสมัยก่อนเคารพบูชาธรรมชาตินับถือเป็นพระเจ้า
ลายเกลียว หรือลายเครื่องจักรสาน...หมายถึงลายรวงข้าวสะท้อนความสัมพันธ์ของมนุษย์กับการดำรงชีวิต และระบบนิเวศวิทยาในสัมคมเมื่อ 3,000 ปีก่อน