Digital disruption กับวัฒนธรรมการใช้ชีวิตที่เปลี่ยนไป

Digital disruption กับวัฒนธรรมการใช้ชีวิตที่เปลี่ยนไป

        ปัจจุบัน ยุคที่ internet นั้นเร็วถึงระดับ 5G และจะเร็วขึ้นอีกในอนาคต ความเร็วนี้มาพร้อมกับความเปลี่ยนแปลงต่างๆมากมาย ไม่ว่าจะเป็นวัฒนธรรมในการดูรายการโทรทัศน์ ที่ปัจจุบัน ได้ปรับเปลี่ยนรูปแบบมาอยู่บน สื่อออนไลน์ โดยที่เป็นที่นิยมสูงสุดก็หนีไม่พ้น Youtube ที่มีรายการทุกประเภท ทั้งไทยและต่างประเทศ มีให้เลือกชม และมีการ upload อยู่ตลอดเวลา โดยข้อมูลจากเว็บไซต์ wyzowl (https://www.wyzowl.com/youtube-stats/) พบว่ามีช่อง (channel) มากกว่า 114 ล้านช่องที่มีสถานะ active ,มีผู้เข้าชมกว่า 2.6 พันล้านคนในกว่า 100 ประเทศที่ พร้อมจะเข้าไปเสพสื่อในช่องทางนี้ แม้แต่ผู้ผลิตรายการที่ป้อนรายการให้โทรทัศน์ช่องต่างๆ ก็ยังเอาคลิปที่ออกอากาศทางโทรทัศน์มาลงใน Youtube เพื่อเพิ่มช่องทางในการติดตามชม สะดวกต่อการดูย้อนหลัง และที่สำคัญรายได้จากยอดวิวและโฆษณา ก็เป็นปัจจัยที่ปฏิเสธได้ยาก การเปลี่ยนแปลงนี้เราเรียกรวมๆว่า Digital disruption หรือ การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น จากการเปลี่ยนแปลงและเกิดใหม่ของเทคโนโลยี

        นอกจากการดู ที่มีผลกระทบชัดเจนแล้ว อย่างอื่น มีอะไรบ้างที่เจอผลกระทบ ในแง่การพัฒนาให้ดีขึ้น มีอะไรบ้าง มาลองไล่เรียงกันดู

1. การดู จากเดิมเราดูผ่านทางโทรทัศน์ ดูผ่าน Video tape ผ่านแผ่น CD พัฒนามาเป็นแผ่น DVD แต่ปัจจุบัน เชื่อว่าเกือบทุกคนทุกบ้านคงไม่มีบ้านไหน ไม่รู้จัก Youtube ,หรือระบบ Streaming ต่างๆ ที่เรารู้จักกันดี และสมัครเป็นสมาชิกเพื่อเสพหนัง ซีรี่ส์ การ์ตูน หรือ แม้กระทั่งสาระคดี ไม่ว่าจะเป็น Netflix, Disney + hot star, , Amazon prime video, HBO Go และก็ยังมีกลุ่มให้บริการคลิปสั้นที่เป็นที่สนใจของคนทุกเพศทุกวัยอย่าง Instagram Reels, Youtube Shorts และตัวเอ้ของวงการคลิปสั้นอย่าง Tiktok
2. การฟังเพลง จากยุคที่อยากฟังก็ต้องไปดูการแสดงสด มาเป็นฟังผ่านเครื่องเล่นแผ่นเสียงไวนิล ตู้เพลงหยอดเหรียญ แผ่น CD หรือ MD , การมาของ MP3 และ Ipod ทำให้ยุค CD และ เทปคาสเซ็ท ถึงกับสิ้นสุด ปัจจุบันคนหันไปฟังและซื้อเพลงผ่าน platform streaming ต่างๆ เช่น Youtube music, Spotify, Apple music, Joox, Fungjai, Soundcloud และ Deezer ที่เป็นแบบ Digital music, กลุ่มเครื่องเล่นยุคก่อน คนรุ่นใหม่แทบไม่รู้จัก มันอยู่ในสถานะของสะสม ของผู้ที่ยังคลั่งไคล้การฟังเพลงในระบบ Analog
3. การอ่าน จากเดิมที่เราอยากอ่าน หรือโดนบังคับให้อ่าน เราต้องหาหนังสือเป็นเล่มโดยการซื้อ การรับต่อมาจากคนอื่น หรือยืมจากห้องสมุด การมาของ World Wide Web (WWW) เราก็มีหนังสือ บทความให้หาอ่านได้มากมายทาง Internet ปัจจุบันมีการขาย E-book ที่สามารถอ่านได้จาก notebook, tablet, Ipad หรือเครื่องอ่าน E-book ที่ถนอมสายตาผู้อ่านด้วย , บทความต่างๆ ความรู้ทั่วไป สามารถหาได้จาก internet เพียงแต่เราต้องใส่คำค้น key word ให้ถูกต้อง ก็น่าจะหาข้อมูลกันได้ไม่ยาก แต่หากต้องการซื้อหนังสือ ก็จะมี Platform ที่จำหน่ายหนังสือหลากหลาย platform เช่น Amazon, Mebmarket, Ookbee, Naiin, Se-ed, Play books, Apple books และยังมีจำหน่ายตามหน้า website ทางการของสำนักพิมพ์ต่างๆอีกด้วย
4. การเรียน การประชุม การสัมมนา จากเดิม Face to face ในสถานที่ ที่จัดไว้ ไม่ว่าจะในห้องเรียน ห้องประชุม ถึงแม้จะมีการเรียนการสอน หรือ หรือการประชุมสัมมนา ผ่านการ video conference บ้างในอดีต แต่ก็ยังไม่แพร่หลาย จนกระทั่งมีผู้คิดค้นระบบ video conference ที่ใช้งานง่าย และค่อนข้างสเถียร ซึ่งมาถูกช่วง ถูกเวลา เพราะการมาของ Covid-19 ทำให้เราต้องอยู่บ้านเป็นหลัก แต่การเรียน การทำงาน การประชุม มันหยุดไม่ได้ เหล่าโปรแกรม conference เหล่านี้จึงได้ใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ และเป็นประโยชน์อย่างมาก โดยที่ใช้แพร่หลายในปัจจุบันคือ Microsoft Teams, Zoom, Google meet, Cisco Webex, Skype for Business หรือแม้กระทั่งใน App Chat อย่าง Line ก็มีโหมด Video call ที่สามารถ conference ได้เช่นกัน
5. การส่งข้อความ ส่งสาร จากยุค ม้าเร็ว นกพิราบ โทรเลข การเขียนจดหมาย สู่ยุคจดหมาย อิเล็กทรอนิกส์ หรือ Email ปัจจุบันก็ได้มีผู้คิดโปรแกรมแชทต่างๆ เพื่ออำนวยความสะดวก เช่น Line, Facebook Messenger, Telegram, WhatsApp, WeChat, Snapchat, Skype, Kakao Talk Messenger, Viber Messenger, Tango เป็นต้น
6. การส่งข้อมูลหรือไฟล์ จากเดิมเราเซฟใส่แผ่นฟลอปปีดิสก์ (Floppy Disk) แล้วส่งให้กัน มาถึงยุคแผ่น CD/DVD ส่งผ่าน email, การมาของ Flash drive หรือ Thumb drive ก็ทำให้สื่อการบันทึกข้อมูลยุคเก่าค่อยหายไป แต่ก็ไม่หมดซะทีเดียว ปัจจุบันเราสามารถส่งข้อมูลได้ง่ายๆ โดยการส่งลิงค์ของไฟล์นั้นๆที่เรา upload ในระบบ cloud, โดยมีผู้ให้บริการระบบ cloud หลายเจ้าเช่น OneDrive, iCloud, Google Cloud, Samsung Cloud เป็นต้น ไฟล์จะใหญ่แค่ใหนก็ส่งได้
7. งานศิลปะที่จากเดิมเป็นงานเขียนงานวาด ย้อนไปไกลก็ ภาพเขียนในผนังถ้ำ ภาพเขียนสีบนผืนผ้าใบ บนกระดาษ ซึ่งมักเก็บอยู่ในพิพิธภัณฑ์ เช่นภาพ โมนาลิซ่าที่โด่งดัง ก็ถูกจัดเก็บอยู่เก็บรักษาอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ลูฟวร์ กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส ปัจจุบันได้มีการคิดค้นเครื่องมือในการเขียนให้ง่ายขึ้นและแทบไม่ต้องใช้กระดาษหรือผืนผ้าใบกันแล้ว เครื่องมือเหล่านั้นได้แก่ Application หรือ โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ใช้สร้างสรรค์ digital painting มีให้ใช้อย่างแพร่หลาย ไม่ว่าจะเป็น Adobe Illustrator, Adobe Photoshop, Procreate, Autodesk SketchBook, Coreldraw, Ibis paint, Medibang paint, Clip studio ฯลฯ มีให้เลือกเยอะแยะมากมาย ทั้งฟรีและจ่ายเงิน ปัจจุบัน ยังมี Feature ใหม่ ที่ใช้ Technology AI มาใช้แม้กระทั่งคนวาดรูป ลงสีไม่เป็น ยังสร้างงานศิลปะออกมาได้จากเวปไซต์อย่าง Midjurney หรือ Canva ที่สร้างแล้วสามารถลงขายได้อีกด้วย ศิลปะแบบเดิมไม่ได้หายไปใหน แต่เทรนด์มาใหม่มันทำให้ทำงานง่าย ง่ายซะจนไม่ต้องลงมือในการเขียนขึ้นมาเอง
8. งานเขียน การทำรายงาน การทำ Presentation ที่ตังแต่มีคอมพิวเตอร์มา เราก็ใช้ Word, Excel, Power point เพื่อใช้ในการทำงานเอกสารเหล่านี้ แต่ในปัจจุบัน เราแทบไม่ต้องทำเองแล้ว Technology AI อย่าง Chat GPT สามารถ สร้างงานเขียน ทำรายงาน หรือ แม้กระทั่งเขียนนิยาย ผู้ใช้อย่างเรามีหน้าที่แค่ปรับแต่งเพิ่มเติมเล็กน้อย ก็จะมีงานเขียนที่ ไม่ต้องทำแม้กระทั่งการตรวจคำผิด
9. การซื้อของต่างๆ จากเดิมอยากซื้อกับข้าว ต้องไปตลาด อยากซื้อกระดาษต้องไปร้านเครื่องเขียน ยุคเก่าๆหน่อยจะมีที่เป็น Catalog เป็นเล่มๆ เช่น 7-catalog หรือขวัญใจวัยรุ่นยุค 90 อย่าง Bird silver ที่จะมีเพื่อนๆเรา เหล่าแม่ๆรับออเดอร์ไป แล้วเราก็รอของทางไปรษณีย์ พอมี Internet เข้ามาก็เริ่มมีการสั่งซื้อผ่านเวปไซต์ของสินค้าเหล่านั้น หรือจะเป็นเหล่า platform พ่อค้าคนกลางที่ทุกคนที่อยากจำหน่ายสินค้าไม่ต้องสร้าง Platform ของตัวเองฝากเขาง่ายกว่า ไม่ว่าจะเป็น Amazon, eBay, Alibaba มาจนถึง Lazada และ Shopee ที่แทบจะเป็นแม่ค้าส่วนตัวของทุกคนไปแล้ว นี่ยังไม่นับรวม Platform การสั่งซื้ออาหาร Grab, Lineman, Robinhood, Food panda, Shopee food, True food ที่รุ่งเรืองขั้นสุด จนแทบไม่ต้องออกจากบ้านไปตระเวนหาร้านเพื่อกินอาหารอร่อยๆ 

        จะเห็นได้ว่าสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นก็คือสิ่งอำนวยความสะดวก ที่ทำให้เราสะดวกขั้นสุด บางอย่างแค่คิด บอกแนวคิดออกไป ก็ได้สิ่งที่ต้องการกลับมา ทำให้การใช้ชีวิตของคนเราเปลี่ยนไป การมาถึงของโทรศัพท์สมาร์ทโฟนจอสัมผัส ได้สร้างนิยามของความง่าย และรวดเร็ว นิยามนี้ถูกต่อยอดมาเรื่อยๆ ด้วย concept เพียงปลายนิ้วสัมผัส ถึงแม้บางอย่าง จะถูกลดทอนเสน่ห์ลง อย่างงานศิลปะ ลดทอนความสดใหม่ ของการได้ทานอาหารร้อนๆ จากเตา เพราะเราสั่ง delivery ได้พบปะเพื่อนในห้องเรียน เพื่อนร่วมงาน เพราะเทคโนโลยี Conference แต่เราก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า นี่คือความสะดวกที่เราถวิลหา เพื่อนๆหล่ะ คิดเห็นอย่างไร เชิญแสดงความคิดเห็นได้ครับ