ที่มาของคติการบูชาแม่เป๋อ
สนทนาเรื่องคติการนับถือแม่เป๋อในสยามกับน้องท่านหนึ่ง ก็สงสัยว่ามีบทความวิชาการในคติการนับถือเครื่องรางของอาถรรพ์ที่เรียกว่าแม่เป๋อไหมก็ลองค้นกูเกิ้ลดูพบแต่เรื่องหญิงสาวเผลอหลับแล้วมีคนหนุ่มคนแก่มารุมมองซื้อของที่ร้านกันใหญ่อ่านแล้วเป็นนิทานตลกไม่เป็นวิชาการ สุดท้ายผมเลยคิดว่าเรารวบรวมแล้วเขียนขึ้นไว้น่าจะดี
ถ้าเราค้นคว้าว่าลัทธิใดในโลกที่บูชาสตรีและนับถือในความศักดิ์สิทธิ์ของเพศหญิงเป็นจุดแรกของโลกก็ตอบว่ามาจากคติของชาวสุเมเรียนที่นับถือพระแม่อินอันนา อิชตาร์นั่นแหละครับ
จากนั้นต่อมาจึงพบว่าอีกหลายพันปีทางอินเดียจึงเกิดลัทธิตันตระ และเกิดลัทธิศักติในเวลาต่อมา โดยลัทธิศักตินับถือพระอุมาสูงสึด และมีการนับถือภาคดุคือพระแม่กาลี ที่น่าสนใจคือมีเทวสถานที่บูชาเครื่องเพศของพระแม่อุมาและมีเทวีที่เรียกว่ากามขคยาด้วย นอกจากนี้ยังมีโยนีเทวีเป็นเทวีแห่งเพศหญิง ลักษณะเป็นสตรีนั่งถ่างขา ศาสนิกชนนิยมบูชาอย่างมาก ยังมีภาพพระแม่อุมากำเนิดเป็นลักษณะผู้หญิงผิวดำท้องแก่ยืนคลอด บางทำเป็นรูปสตรีท้องแก่นอนอยู่กำลังคลอดก็มี
ถ้าสรุปตามคติของชนฮินดูนิกายศักติ ก็จะหมายถึงการนับถือมารดา เพื่อผลทางสุขภาพ ความเป็นมงคล ความคุ้มครองและความรัก ทั้งนี้คตินี้เป็นส่วนหนึ่งของศาสนาอย่างสมบูรณ์ในอินเดีย
และสรุปได้ว่ารูปเคารพของกามคยาเทวี โยนีเทวีมีรากมาจากพระอุมานั่นเอง
นอกจากนี้ในอินเดียยังมีรูปพระแม่ลัชชาเคารี ศีรษะเป็นดอกบัว เปลือยกายนั่งถ่างขาเห็นอวัยวะเพศชัดเจน พระแม่ลัชชาเคารีถือเป็นพระลักษมี คตินี้ก็ถือว่าเป็นเทวีแห่งความรักเสน่ห์และความอุดมสมบูรณ์เช่นกัน
ส่วนในทางไทย ลาว เขมรนั้นผมเข้าใจว่าเป็นคติการนับถือผีในคติพื้นบ้าน คงมาจาดคติชายหญิงคู่แรกของโลกตามคตินิทานพื้นบ้าน ที่เรียกว่าตาสังกะสาย่าสังกะสี ทั้งนี้ก็จะพบว่าในคติพื้นบ้านไทย ลาว เขมรแต่เดิมก็มีการนับถือสัญลักษณ์เครื่องเพศอย่างปลัดขิกและรูปโยนี โดยรูปโยนีคนโบราณจะใช้กระดองเต่าหรือหอยเบี้ยเป็นสัญลักษณ์
คติความเชื่อพื้นบ้านก็ไปทางคุ้มครอง กันโรคระบาด กันผี และบันดาลความอุดมสมบูรณ์ฟ้าฝนตกต้องตามฤดูกาล ได้ผลผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรดีเป็นต้น
ต้นทางของคติแม่เป๋อเป็นมาแบบนี้ ประกอบกับในยุคพันปีที่แล้วตันตระก็เคยรุ่งเรืองในเขตสุวรรณภูมิ จนเกิดคติคาถายันตราอาคมรุ่งเรืองขึ้น คติของตันตระที่มากับฮินดูก็ดี ตันตระที่มากับศาสนาพุทธก็ดีย่อมผสมผสานกับคติชาวบ้านที่นับถือปลัดขิก-สัญลักษณ์โยนี จนเกิดการสร้างรูปแม่เป๋อขึ้นกลายเป็นของขลังประเภทหนึ่งในปัจจุบัน
แม่เป๋อนั้นตามคติไสยะแล้วดีทุกๆด้าน ทั้งคงกระพันก็ได้ มหาอุดก็ได้ แต่คนส่วนมากมักเข้าใจในทางลามกหรือค่อนไปทางไสยดำแบบเสน่ห์ยาแฝดเสียมาก ทั้งนี้หากใครจะบูชาก็ต้องศึกษาว่าของที่บูชามาจากครูสายไหน
อย่างถ้าใครจะคิดบูชาก็ควรบูชาตามคติสายพระแม่อุมาก็ดีครับ ถือว่าใสสะอาดเป็นพลังบวกไม่เกี่ยวข้องกับมนต์เสน่ห์มนต์ดำหรือภูติปีปีศาจ เป็นสิ่งที่เปิดเผยได้ และเป็นไปเพื่อบำรุงพลังงานชีวิต ช่วยด้านสุขภาพแข็งแรงอีกด้วย