ประวัติศาสตร์อาณาจักรเขมร

• ประวัติศาสตร์อาณาจักรเขมร ฉบับเข้าใจง่าย

สำหรับเรื่องราวของประวัติศาสตร์อาณาจักรเขมร หรือกัมพูชาในยุคโบราณนั้น สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 สมัยหลัก ๆ ด้วยกันอันได้แก่

• สมัยก่อนเมืองพระนคร (Pre Angkor Period)

เป็นช่วงสมัยของอาณาจักรฟูนัน และเจนละ ซึ่งเป็นต้นแบบของอาณาจักรเขมร

• สมัยเมืองพระนคร (Angkor Period)

เป็นช่วงสมัยความยิ่งใหญ่ของจักรวรรดิเขมร

รูปแกะสลักของเทวดา จากเมืองเสียมเรียบ

๐ อาณาจักรฟูนัน (Funan)

ราวศตวรรษที่ 1 - 6

ตามตำนานความเชื่อของชาวเขมรนั้นเล่าไว้ว่า ได้มีพราหมณ์คนหนึ่งนามว่า "โกณฑัญญะ" (Kaundinya)ได้ออกเดินทางจากอินเดียมายังดินแดนเขมรโบราณ และได้แต่งงานกับธิดาพญานาค (เชื่อกันว่าธิดาพญานาค เป็นบรรพบุรุษของชาวเขมร)

ภาพวาดพราหมณ์โกณฑัญญะ เดินทางมายังดินแดนเขมร

ซึ่งพราหมณ์โกณฑัญญะผู้นี้ ก็คือผู้ที่สถาปนาอาณาจักรแห่งแรกของเขมรขึ้นในราวศตวรรษที่ 1 คือ อาณาจักรกัมโพช หรืออาณาจักรฟูนันนั้นเอง (คำว่า "ฟูนัน" มีที่มาจากภาษาจีน)

อาณาเขตของอาณาจักรฟูนัน

อาณาจักรฟูนันครองอำนาจอยู่ราว 600 ปี ก็ถึงกาลสิ้นสุดลง เมื่อถูกอาณาจักรเจนละบุกพิชิต และเข้ายึดครองในท้ายที่สุด

๐ อาณาจักรเจนละ (Chenla)

ราวศตวรรษที่ 6 - 8

วิถีชีวิตของชาวเขมร ในยุคเจนละ

เมื่ออาณาจักรฟูนันถึงกาลเสื่อมถอย อาณาจักรที่ได้ครองอำนาจในดินแดนเขมรโบราณแทน ก็คือ อาณาจักรเจนละ โดยเดิมที่เจนละเคยเป็นเมืองภายใต้การปกครองของฟูนันมาก่อน

ในช่วงปลายของอาณาจักรเจนละ ได้เกิดความขัดแย้งภายใน และต่อสู้แย่งชิงอำนาจกัน จนอาณาจักรเจนละต้องแตกออกเป็น 2 ส่วน คือ เจนละบก (ตั้งอยู่บนพื้นที่สูง) และเจนละน้ำ (ตั้งอยู่ในพื้นที่บริเวณต่ำ) ทั้ง 2 เปิดศึกต่อสู้กันอย่างยาวนาน ท้ายที่สุดเจนละบกเป็นฝ่ายชนะ

แผนที่อาณาจักรเจนละบก และเจนละน้ำ

แต่ผลของสงครามระหว่าง 2 เจนละ ทำให้อาณาจักรเจนละเกิดความอ่อนแอ และเสื่อมถอยลง ก่อนที่ท้ายที่สุดในราวศตวรรษที่ 8 อาณาจักรเจนละจะถึงกาลพินาศ โดยการบุกพิชิตของอาณาจักรศรีวิชัย (Srivijaya) มหาอำนาจจากเกาะสุมาตรา

๐ จักรวรรดิเขมร (Khmer Empire)

ราวศตวรรษที่ 8 - 15

การล่มสลายของอาณาจักรเจนละ ทำให้แผ่นดินเขมรเกิดความระส่ำระส่าย ก่อนที่ท้ายที่สุด ผู้นำของชาวเขมรคือ พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 (Jayavaraman II) ผู้สืบเชื้อสายจากกษัตริย์แห่งเจนละ จะประกาศปลดแอกเขมรจากการยึดครองของศรีวิชัย

พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ผู้สถาปนาจักรวรรดิเขมร

พระองค์ได้รวบรวมชาวเขมรให้เป็นปึกแผ่นอีกครั้ง และร่วมกันสร้างอาณาจักรของชาวเขมรขึ้นมาใหม่ โดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ได้ทรงประกาศสถาปนาจักรวรรดิเขมรขึ้น ที่บริเวณเขาพนมกุเลน (Phnom Kulen) นับเป็นจุดเริ่มต้นความยิ่งใหญ่ของอารยธรรมเขมร

อาณาเขตของจักรวรรดิเขมร ในยุคที่รุ่งเรืองถึงขีดสุด

จักรวรรดิเขมรเจริญรุ่งเรืองถึงขีดสุดในสมัยของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 (Suryavarman II) ผู้ทรงสร้างนครวัด (Angkor Wat) สิ่งก่อสร้างที่แสดงถึงความยิ่งใหญ่ของจักรวรรดิเขมร

นครวัด สิ่งก่อสร้างที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของเขมร

รูปแกะสลักของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 ภายในนครวัด

รวมไปถึงในสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 (Jayavaraman VII) ซึ่งเป็นยุคสมัยที่เขมรได้เปลี่ยนการนับถือศาสนาจากเดิมที่เป็นศาสนาฮินดู กลายมาเป็นพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท

พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 (ครองราชย์ ค.ศ. 1181-1218)

นอกจากนี้สิ่งก่อสร้างอันอัศจรรย์อย่าง ปราสาทบายน (Bayon) รวมไปถึงนครธม (Angkor Thom ) ก็ล้วนถูกสร้างขึ้นในสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทั้งสิ้น

ปราสาทบายน แกะสลักพระพักตร์ของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7

ครั้นสิ้นสุดสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 จักรวรรดิเขมรก็เข้าสู่ยุคเสื่อมถอย ก่อนที่ท้ายที่สุด ภัยพิบัติทางด้านธรรมชาติ และการถูกรุกรานโดยอาณาจักรอยุธยาของไทย จะทำให้จักรวรรดิเขมรถึงกาลสิ้นสุดลง ในช่วงต้นศตวรรษที่ 15

รูปแกะสลักของนางอัปสร ภายในนครวัด