วันนี้ผมอยากจะเล่าถึงต้นกำเนิดของการไม่กินเนื้อวัวของคนไทยเชื้อสายจีนที่บางคนเข้าใจผิดคิดว่ามันมีมานานแล้ว ซึ่งผมเองนั้นอยากจะบอกว่ามันมีมาไม่นานนี้เองสำรับคนที่มีอายุขนาดผม แต่สำหรับที่มีอายุสามสิบกว่าปีอาจจะเกิดไม่ทัน หรือแม้แต่คนอายุต่ำกว่าสี่สิบห้าปีอาจจะโตไม่ทันจะเข้าใจปรกฎการณ์เรื่องนี้ก็ได้

สมัยก่อนคนไทยเชื้อสายจีนนั้นมีอาหารเมนูเนื้อวัวกันหลายสิบเมนู อย่างเช่นขนมจีนไหหลำนั้นสมัยก่อนมีแต่เนื้อวัวไม่ได้มีหมูให้เลือกแบบทุกวันนี้ ก๋วยเตี๋ยวร้านคนจีนสมัยก่อน 80% ก็มีแต่ลูกชิ้นเนี้อวัวเนื้อเปื่อยแบบลูกชิ้นศรีย่านหรือแนวน้ำข้นแบบร้านรสดีเด็ด มากกว่าลูกชิ้นปลาหรือลูกชิ้นเต้าหู้ ร้านราดหน้าในเยาวราชและราชวงค์ก็มีราดหน้าเนื้อ โจ๊กเนื้อให้กิน ไม่ได้หากินยากอย่างทุกวันนี้ จะบอกว่าสมัยก่อนเมนูเนื้อวัวกับอาหารจีนนั้นมีหลากหลายไม่ได้หากินยากอะไรเลย และร้านอาหารตามสั่งในชุมชนใหญ่ๆ หรือในตลาดสมัยที่เกินสี่สิบปีก่อนส่วนมากหรือเกือบทั้งหมดก็มีแต่ร้านคนไทยเชื้อสายจีน เกือบทุกร้านก็มีเมนูเนื้อวัวให้กินที่ยืนพื้นคือผัดกระเพราะเนื้อ ราดหน้าเนื้อ และเนื้อผัดน้ำมันหอย ไม่ใช่มีแต่ร้านอาหารตามสั่งที่เป็นของคนไทยกระจายไปทุกซอยแบบทุกวันนี้

ทุกวันนี้ผมไปต่างประเทศตามชุมชนจีนตามประเทศต่างๆ ก็ไม่มีใครที่ไม่กินเนื้อวัวจากความเชื่อทางศาสนา แม้แต่ฮ่องกง สิงคโปร์ หรือแม้แต่จีนแผ่นดินใหญ่เอง เวลาผมคุยกับคนจีนเรื่องความเชื่อไม่กินเนื้อวัวนั้นไม่มีใครรู้เรื่องเลย กลับมองว่าคนไทยเชื้อสายจีนนั้นมีความเชื่อแปลกๆ แบบนี้ด้วยหรือ แล้วยังย้อนถามผมกลับอีกด้วยว่าผมเองที่เป็นคนไทยเชื้อสายจีนมีความเชื่อเรื่องไม่กินเนื้อวัวด้วยเหมือนคนไทยเชื้อสายจีนทั่วไปหรือเปล่า ซึ่งผมเองก็พบว่าแม้แต่ศาลคานอนหรือเจ้าแม่กวนอิมในญี่ปุ่นเกือบทุกที่ ที่มีร้านอาหารในเขตศาลเจ้าก็มีเมนูอูโด้งเนื้อ ข้าวหน้าเนื้อให้สั่งกิน ไม่ได้มีความเชื่อเรื่องไม่กินเนื้อวัวเหมือนคนไทยเชื้อสายจีนที่นับถือเจ้าแม่กวนอิมแต่อย่างไร

แล้วการไม่กินเนื้อของคนไทยเชื้อสายจีนนั้นเริ่มมาจากไหนกันล่ะ ผมอยากจะจะย้อนเวลาไปเท่าที่ผมรู้สึกว่าเมนูเนื้อเริ่มหายไปจากโต๊ะอาหารคนไทยเชื้อสายจีน เริ่มมีปรากฎการณ์ไม่กินเนื้อวัวก็ประมาณปี 2528 หรือเมื่อ 33 ปีที่แล้วมีปรากฎการที่ใหญ่พอสมควรในซีรีย์ทีวีไม่ต่างกับปรากฎการออเจ้าในสมัยนี้ นั่นก็คือมีซีรีย์ของสถานีโทรทัศน์ TVB ของฮ่องกงมาฉายที่ช่องสามของบ้านเรา นั่นก็คือซีรีย์เรื่อง กำเนิดเจ้าแม่กวนอิม แสดงโดย เจ้าหย่าจือ นางเอกสุดสวยในยุคนั้นที่เอามารีรันที่ช่องสามบ้านเราหลายรอบ หลายๆๆๆๆ รอบไม่ต่างกับเรื่อเปาปุ้นจิ้นที่ฉายวนรีรันกี่สิบปีเมื่อไรก็ยังมีคนดู (ผมอยากจะให้ข้อมูลเพิ่มครับ ซีรีย์เรื่อง เปาปุ้นจิ้น ที่ จิน เชาฉฺวิน แสดงนำนั้น ทีวีหัวซื่อของไต้หวันผลิตออกมาแล้วช่องสามเอามาฉายปี 2536 ครับ ไม่น่าเชื่อว่าเปาปุ้นจิ้นจะฉายหลังเรื่องเจ้าแม่กวนอิมตั้งแปดปี)

มีตอนหนึ่งในซีรีย์เรื่องนี้ พระราชบิดาของพระราชธิดาเมี่ยวซ่านที่ต่อมาคือเจ้าแม่กวนอิม ชื่อเมี่ยวจวนอ๋อง ตายแล้วต้องไปเกิดเป็นวัวตามกรรมที่ตัวเองกระทำไปสมัยยังเป็นมนุษย์ นั่นคือจุดเริ่มต้นของความเชื่อของคนไทยเชื้อสายจีนที่นับถือเจ้าแม่กวนอิมเริ่มปฎิเสธการกินเนื้อวัว และศาลเจ้าแม่กวนอิมนั้นมีทุกจังหวัด และศาลเจ้าที่เป็นกระแสหลักของการไม่กินเนื้อวัวนั้นมาจากสำนักทรงศาลเจ้าแม่กวนอิมใหญ่โตในกรุงเทพแถวลาดพร้าวที่เริ่มแพร่ความเชื่อเรื่องไม่กินเนื้อวัวขึ้นมาอีก นั่นก็คือคลื่นใหญ่ที่กระทบไปทั่ว เพราะศาลเจ้าแม่กวนอิมและสำนักทรงแห่งนี้ถือว่าใหญ่ที่สุดในประเทศไทยแล้ว ร่างทรงพูดอะไรคนที่นับถือจำนวนหลายหมื่นคนเชื่อหมด และความเชื่อเรื่องกินเนื้อวัวเท่ากับกินอดีตพระราชบิดาเมี่ยวจวนอ๋องของเจ้าแม่กวนอิมก็แพร่ออกไปตามต่างจังหวัด แม้กระทั่งศาลใหญ่ๆ ตามต่างจังหวัดทีมีพิธีกินเจประจำปีใหญ่โตก็รับเอากระแสการไม่กินเนื้อวัวเข้าไปด้วย และไม่ใช่แต่เพียงศาลเจ้าแม่กวนอิมเท่านั้น ศาลเจ้าอื่นๆ ก็ไม่กินตามกันโดยอ้างว่าวัวคือสัตว์ใหญ่ การฆ่าวัวคือกรรมใหญ่มาจนเป็นอย่างที่เห็นกันทุกวันนี้ แม้กระทั่งวัดไทยบางวัดก็มีการทำบุญไถ่ชีวิตโคกระบือก็เริ่มมีมาเมื่อไม่กีสิบปีมานี้เอง ย้อนหลังไปสามสิบกว่าปีก่อนนี้ก็ไม่มีการไถ่ชีวิตโคกระบือแต่อย่างไร

เมื่อคนไทยเชื้อสายจีนกินเนื้อวัวกันน้อยลง เมนูเนื้อวัวต่างๆ ในร้านอาหารคนไทยเชื้อสายจีนก็น้อยลงจนเกือบหายไป เพราะถ้าคนกินน้อยก็ไม่ขายเลยจะดีกว่าจะได้ไม่ต้องตุนเนื้อวัวเอาไว้ในร้าน แต่ยังคงมีร้านอาหารคนไทยเชื้อสายจีนไม่มากนักที่ยังคงอาหารเมนูเนื้อเอกลักษณ์ของร้านเอาไว้เช่น ราดหน้าเนื้อ โจ๊กเนื้อ ขนมจีนไหหลำเนื้อ และก๋วยเตี๋ยวลูกชิ้นเนื้อ ผัดเนื้อน้ำมันหอย ฯลฯ แต่ก็หากินยากขึ้นทุกวัน

ผมเขียนเรื่องนี้ไว้เพื่อให้คนรุ่นหลังที่มีอายุต่ำกว่าสี่สิบห้าปีที่เกิดไม่ทัน หรือยังโตไม่ทันพอจะรู้เรื่องในปรากฎการณ์นี้ ได้อ่านได้เก็บเอาไว้เป็นเรื่องที่อ้างอิงได้ในปรากฎการณ์ไม่กินเนื้อวัวตามความเชื่อของคนไทยเชื้อสายจีน ที่ไม่มีความเชื่อแบบนี้ในคนจีนต่างประเทศ หรือแม้แต่คนไทยเชื่อสายจีนในสมัยก่อนแต่อย่างไร 

เครดิตภาพ ช่องสาม

ข้อมูลจากคุณ Pat Hemasuk