การปกครองของไทยในแบบมณฑล ก่อนการเปลี่ยนแปลง (ใครอยู่มณฑลไหนกันบ้าง มาดูกัน)

อิชั้นเคยได้ยินนักข่าวอ่านข่าวของจีน มีคำว่ามณฑล มณฑล ดูเก๋ไก๋สไลเดอร์ ทั้งๆที่เมื่อก่อนเอง สยามของเราก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นประชาธิปไตย ก่อนการเปลี่ยนชื่อจาก สยาม มาเป็นไทยนั้น เราก็เคยมีการปกครองแบบมณฑลเหมือนกันนะ

วันนี้อิเจ๊สลัดผักอย่างอิชั้น ขอแปลงร่างเป็นแม่พลอย พาย้อนวัยกลับไปสู่สมัยก่อนกาลนานมา แต่ก็ไม่นานมากเท่าไหร่ ไปรู้จักมณฑลต่างๆในอดีตของสยามกันดีกว่า

สยาม มีการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล เมื่อสมัย รัชกาลที่ 5 โดยมีหน่วยการปกครองจากใหญ่ไปหาน้อยดังนี้นะเจ้าคะ

มณฑล → เมือง (จังหวัด) → อำเภอ → ตำบล → บ้าน (หมู่บ้าน)

ทีนี้เรามาดูกันว่าสยาม เคยมีมณฑลอะไรกันบ้าง

เริ่มที่.......

 

“มณฑลนครราชสีมา” มีเมืองในปกครองคือ

• เมืองนครราชสีมา
• เมืองชัยภูมิ
• เมืองบุรีรัมย์
• เมืองเพชรบูรณ์ (ภายหลังแยกไปเป็นมณฑลเพชรบูรณ์ และยุบรวมกับมณฑลพิษณุโลก)
• เมืองหล่มสัก (ภายหลังแยกไปเป็นมณฑลเพชรบูรณ์ และยุบรวมกับมณฑลพิษณุโลก)

 

“มณฑลอยุธยา” หรือมณฑลกรุงเก่า มีเมืองในปกครอง คือ

• กรุงเก่า
• เมืองอ่างทอง
• เมืองสิงห์บุรี
• เมืองอินทร์บุรี
• เมืองพรหมบุรี
• เมืองลพบุรี
• เมืองสระบุรี
• เมืองปทุมธานี
• เมืองธัญบุรี

 

“มณฑลปราจีนบุรี” มีเมืองในปกครอง คือ

• เมืองปราจีนบุรี
• เมืองชลบุรี
• เมืองนครนายก
• เมืองฉะเชิงเทรา
• เมืองบางละมุง
• เมืองพนัสนิคม
• เมืองพนมสารคาม

 

“มณฑลพิษณุโลก” มีเมืองในปกครอง คือ

• เมืองพิษณุโลก
• เมืองพิจิตร
• เมืองสุโขทัย
• เมืองพิชัย (จังหวัดอุตรดิตถ์ในปัจจุบัน)
• เมืองสวรรคโลก

 

“มณฑลนครสวรรค์” ภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลอยุธยา ยกเว้น ตาก รวมเข้ากับมณฑลพิษณุโลก

• เมืองนครสวรรค์
• เมืองชัยนาท
• เมืองกำแพงเพชร
• เมืองมโนรมย์
• เมืองพยุหะคีรี
• เมืองสรรคบุรี
• เมืองตาก
• เมืองอุทัยธานี

 

“มณฑลราชบุรี”

• เมืองราชบุรี
• เมืองกาญจนบุรี
• เมืองเพชรบุรี
• เมืองปราณบุรี (เมืองประจวบคีรีขันธ์)

 

“มณฑลนครชัยศรี” ภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลราชบุรี

• เมืองนครชัยศรี
• เมืองสุพรรณบุรี
• เมืองสมุทรสาคร

 

“มณฑลนครศรีธรรมราช”

• เมืองนครศรีธรรมราช
• เมืองพัทลุง
• เมืองสงขลา

 

“มณฑลชุมพร” ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น "มณฑลสุราษฎร์" และภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลนครศรีธรรมราช

• เมืองชุมพร
• เมืองไชยา (ปี พ.ศ. 2448 ถูกรวมเข้ากับเมืองบ้านดอน และรวมเข้าเป็นเมืองสุราษฎร์ธานี)
• เมืองกาญจนดิษฐ์ (ภายหลังถูกรวมเข้ากับเมืองไชยา)
• เมืองหลังสวน
• เมืองบ้านดอน (ปี พ.ศ. 2448 ถูกรวมเข้ากับเมืองไชยา และรวมเข้าเป็นเมืองสุราษฎร์ธานี)

 

“มณฑลกรุงเทพ” ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น "กรุงเทพพระมหานคร"

• เมืองพระนคร
• เมืองธนบุรี
• เมืองมีนบุรี
• เมืองนนทบุรี
• เมืองพระประแดง (เมืองนครเขื่อนขันธ์)
• เมืองสมุทรปราการ

 

“มณฑลไทรบุรี”

• เมืองไทรบุรี
• เมืองปลิศ
• เมืองสตูล (ปี 2451 รวมเข้ากับมณฑลภูเก็ต)

ภายหลังเสียดินแดน เหลือแค่เมืองสตูลเมืองเดียว จึงถูกรวมเข้ากับมณฑลภูเก็ต

 

“มณฑลภูเก็ต”

• เมืองภูเก็ต
• เมืองถลาง
• เมืองระนอง
• เมืองพังงา
• เมืองตะกั่วป่า
• เมืองกระบี่
• เมืองตรัง
• เมืองสตูล (เข้ามารวมในมณฑลนี้ในปี 2451)

 

“มณฑลเพชรบูรณ์” แยกมามณฑลนครราชสีมา

• เมืองเพชรบูรณ์
• เมืองหล่มสัก

ภายหลังถูกยุบรวมเข้ากับมณฑลพิษณุโลก

 

“มณฑลพายัพ”

• เมืองนครเชียงใหม่ (นครเชียงใหม่ครอบคลุมเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน)
• เมืองนครลำปาง
• เมืองนครลำพูน
• เมืองน่าน
• เมืองแพร่

เมืองเถิน (ปี พ.ศ. 2446 ยุบรวมเข้ากับนครลำปาง)

 

“มณฑลอุดร” หรือมณฑลลาวพวน

• เมืองอุดรธานี
• เมืองขอนแก่น
• เมืองเลย
• เมืองนครพนม
• เมืองหนองคาย
• เมืองสกลนคร

 

“มณฑลอีสาน” (ภายหลังถูกแยกเป็นมณฑลอุบลและมณฑลร้อยเอ็ด)

• เมืองร้อยเอ็ด
• เมืองมหาสารคาม
• เมืองกาฬสินธุ์
• เมืองอุบลราชธานี
• เมืองขุขันธ์
• เมืองศรีสะเกษ
• เมืองสุรินทร์

 

“มณฑลบูรพา” ภายหลังเสียดินแดนส่วนนี้ เพื่อแลกกับเมืองตราด

• เมืองเสียมราฐ
• เมืองพระตะบอง
• เมืองพนมศก
• เมืองศรีโสภณ

 

“มณฑลปัตตานี” ภายหลังรวมเข้ากับมลฑลนครศรีธรรมราช

• เมืองปัตตานี (ตานี)
• เมืองยะลา
• เมืองสายบุรี
• เมืองยะหริ่ง
• เมืองหนองจิก
• เมืองรามัน
• เมืองระแงะ (จังหวัดนราธิวาส)

 

“มณฑลจันทบุรี” แทนมณฑลบูรพา และภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลปราจีนบุรี

• เมืองจันทบุรี
• เมืองระยอง
• เมืองขลุง (ภายหลังได้เมืองตราดคืนมา จึงยุบเมืองขลุงไปเป็นอำเภอ)
• เมืองตราด

 

แยกมณฑลอีสาน ก่อตั้ง “มณฑลร้อยเอ็ด” ภายหลังถูกยุบรวมเข้ากับมณฑลนครราชสีมา

• เมืองร้อยเอ็ด
• เมืองมหาสารคาม
• เมืองกาฬสินธุ์

 

แยกมณฑลอีสาน ก่อตั้ง “มณฑลอุบล” ภายหลังถูกยุบรวมเข้ากับมณฑลนครราชสีมา

• เมืองอุบลราชธานี
• เมืองขุขันธ์
• เมืองศรีสะเกษ
• เมืองสุรินทร์

 

แยกบางส่วนของมณฑลพายัพ มาเป็น “มณฑลมหาราษฎร์” และภายหลังได้รวมเข้ากับมณฑลพายัพดังเดิม

• เมืองนครลำปาง
• เมืองแพร่
• เมืองน่าน

 

 

ทั้งนี้ทั้งนั้น การปกครองในแบบมณฑลของสยาม ก็เปลี่ยนมาเป็นระบบจังหวัดในปัจจุบัน นับตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองเมื่อปี 2475 นั่นเองเจ้าค่ะ

.

.

.

ขอบคุณข้อมูลจากทุกแหล่งที่มานะเจ้าคะ