การปกครองของไทยในแบบมณฑล ก่อนการเปลี่ยนแปลง (ใครอยู่มณฑลไหนกันบ้าง มาดูกัน)
อิชั้นเคยได้ยินนักข่าวอ่านข่าวของจีน มีคำว่ามณฑล มณฑล ดูเก๋ไก๋สไลเดอร์ ทั้งๆที่เมื่อก่อนเอง สยามของเราก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นประชาธิปไตย ก่อนการเปลี่ยนชื่อจาก สยาม มาเป็นไทยนั้น เราก็เคยมีการปกครองแบบมณฑลเหมือนกันนะ
วันนี้อิเจ๊สลัดผักอย่างอิชั้น ขอแปลงร่างเป็นแม่พลอย พาย้อนวัยกลับไปสู่สมัยก่อนกาลนานมา แต่ก็ไม่นานมากเท่าไหร่ ไปรู้จักมณฑลต่างๆในอดีตของสยามกันดีกว่า
สยาม มีการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล เมื่อสมัย รัชกาลที่ 5 โดยมีหน่วยการปกครองจากใหญ่ไปหาน้อยดังนี้นะเจ้าคะ
มณฑล → เมือง (จังหวัด) → อำเภอ → ตำบล → บ้าน (หมู่บ้าน)
ทีนี้เรามาดูกันว่าสยาม เคยมีมณฑลอะไรกันบ้าง
เริ่มที่.......
“มณฑลนครราชสีมา” มีเมืองในปกครองคือ
- เมืองนครราชสีมา
- เมืองชัยภูมิ
- เมืองบุรีรัมย์
- เมืองเพชรบูรณ์ (ภายหลังแยกไปเป็นมณฑลเพชรบูรณ์ และยุบรวมกับมณฑลพิษณุโลก)
- เมืองหล่มสัก (ภายหลังแยกไปเป็นมณฑลเพชรบูรณ์ และยุบรวมกับมณฑลพิษณุโลก)
“มณฑลอยุธยา” หรือมณฑลกรุงเก่า มีเมืองในปกครอง คือ
- กรุงเก่า
- เมืองอ่างทอง
- เมืองสิงห์บุรี
- เมืองอินทร์บุรี
- เมืองพรหมบุรี
- เมืองลพบุรี
- เมืองสระบุรี
- เมืองปทุมธานี
- เมืองธัญบุรี
“มณฑลปราจีนบุรี” มีเมืองในปกครอง คือ
- เมืองปราจีนบุรี
- เมืองชลบุรี
- เมืองนครนายก
- เมืองฉะเชิงเทรา
- เมืองบางละมุง
- เมืองพนัสนิคม
- เมืองพนมสารคาม
“มณฑลพิษณุโลก” มีเมืองในปกครอง คือ
- เมืองพิษณุโลก
- เมืองพิจิตร
- เมืองสุโขทัย
- เมืองพิชัย (จังหวัดอุตรดิตถ์ในปัจจุบัน)
- เมืองสวรรคโลก
“มณฑลนครสวรรค์” ภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลอยุธยา ยกเว้น ตาก รวมเข้ากับมณฑลพิษณุโลก
- เมืองนครสวรรค์
- เมืองชัยนาท
- เมืองกำแพงเพชร
- เมืองมโนรมย์
- เมืองพยุหะคีรี
- เมืองสรรคบุรี
- เมืองตาก
- เมืองอุทัยธานี
“มณฑลราชบุรี”
- เมืองราชบุรี
- เมืองกาญจนบุรี
- เมืองเพชรบุรี
- เมืองปราณบุรี (เมืองประจวบคีรีขันธ์)
“มณฑลนครชัยศรี” ภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลราชบุรี
- เมืองนครชัยศรี
- เมืองสุพรรณบุรี
- เมืองสมุทรสาคร
“มณฑลนครศรีธรรมราช”
- เมืองนครศรีธรรมราช
- เมืองพัทลุง
- เมืองสงขลา
“มณฑลชุมพร” ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น "มณฑลสุราษฎร์" และภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลนครศรีธรรมราช
- เมืองชุมพร
- เมืองไชยา (ปี พ.ศ. 2448 ถูกรวมเข้ากับเมืองบ้านดอน และรวมเข้าเป็นเมืองสุราษฎร์ธานี)
- เมืองกาญจนดิษฐ์ (ภายหลังถูกรวมเข้ากับเมืองไชยา)
- เมืองหลังสวน
- เมืองบ้านดอน (ปี พ.ศ. 2448 ถูกรวมเข้ากับเมืองไชยา และรวมเข้าเป็นเมืองสุราษฎร์ธานี)
“มณฑลกรุงเทพ” ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น "กรุงเทพพระมหานคร"
- เมืองพระนคร
- เมืองธนบุรี
- เมืองมีนบุรี
- เมืองนนทบุรี
- เมืองพระประแดง (เมืองนครเขื่อนขันธ์)
- เมืองสมุทรปราการ
“มณฑลไทรบุรี”
- เมืองไทรบุรี
- เมืองปลิศ
- เมืองสตูล (ปี 2451 รวมเข้ากับมณฑลภูเก็ต)
ภายหลังเสียดินแดน เหลือแค่เมืองสตูลเมืองเดียว จึงถูกรวมเข้ากับมณฑลภูเก็ต
“มณฑลภูเก็ต”
- เมืองภูเก็ต
- เมืองถลาง
- เมืองระนอง
- เมืองพังงา
- เมืองตะกั่วป่า
- เมืองกระบี่
- เมืองตรัง
- เมืองสตูล (เข้ามารวมในมณฑลนี้ในปี 2451)
“มณฑลเพชรบูรณ์” แยกมามณฑลนครราชสีมา
- เมืองเพชรบูรณ์
- เมืองหล่มสัก
ภายหลังถูกยุบรวมเข้ากับมณฑลพิษณุโลก
“มณฑลพายัพ”
- เมืองนครเชียงใหม่ (นครเชียงใหม่ครอบคลุมเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน)
- เมืองนครลำปาง
- เมืองนครลำพูน
- เมืองน่าน
- เมืองแพร่
เมืองเถิน (ปี พ.ศ. 2446 ยุบรวมเข้ากับนครลำปาง)
“มณฑลอุดร” หรือมณฑลลาวพวน
- เมืองอุดรธานี
- เมืองขอนแก่น
- เมืองเลย
- เมืองนครพนม
- เมืองหนองคาย
- เมืองสกลนคร
“มณฑลอีสาน” (ภายหลังถูกแยกเป็นมณฑลอุบลและมณฑลร้อยเอ็ด)
- เมืองร้อยเอ็ด
- เมืองมหาสารคาม
- เมืองกาฬสินธุ์
- เมืองอุบลราชธานี
- เมืองขุขันธ์
- เมืองศรีสะเกษ
- เมืองสุรินทร์
“มณฑลบูรพา” ภายหลังเสียดินแดนส่วนนี้ เพื่อแลกกับเมืองตราด
- เมืองเสียมราฐ
- เมืองพระตะบอง
- เมืองพนมศก
- เมืองศรีโสภณ
“มณฑลปัตตานี” ภายหลังรวมเข้ากับมลฑลนครศรีธรรมราช
- เมืองปัตตานี (ตานี)
- เมืองยะลา
- เมืองสายบุรี
- เมืองยะหริ่ง
- เมืองหนองจิก
- เมืองรามัน
- เมืองระแงะ (จังหวัดนราธิวาส)
“มณฑลจันทบุรี” แทนมณฑลบูรพา และภายหลังถูกรวมเข้ากับมณฑลปราจีนบุรี
- เมืองจันทบุรี
- เมืองระยอง
- เมืองขลุง (ภายหลังได้เมืองตราดคืนมา จึงยุบเมืองขลุงไปเป็นอำเภอ)
- เมืองตราด
แยกมณฑลอีสาน ก่อตั้ง “มณฑลร้อยเอ็ด” ภายหลังถูกยุบรวมเข้ากับมณฑลนครราชสีมา
- เมืองร้อยเอ็ด
- เมืองมหาสารคาม
- เมืองกาฬสินธุ์
แยกมณฑลอีสาน ก่อตั้ง “มณฑลอุบล” ภายหลังถูกยุบรวมเข้ากับมณฑลนครราชสีมา
- เมืองอุบลราชธานี
- เมืองขุขันธ์
- เมืองศรีสะเกษ
- เมืองสุรินทร์
แยกบางส่วนของมณฑลพายัพ มาเป็น “มณฑลมหาราษฎร์” และภายหลังได้รวมเข้ากับมณฑลพายัพดังเดิม
- เมืองนครลำปาง
- เมืองแพร่
- เมืองน่าน
ทั้งนี้ทั้งนั้น การปกครองในแบบมณฑลของสยาม ก็เปลี่ยนมาเป็นระบบจังหวัดในปัจจุบัน นับตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองเมื่อปี 2475 นั่นเองเจ้าค่ะ
.
.
.
ขอบคุณข้อมูลจากทุกแหล่งที่มานะเจ้าคะ
แหล่งที่มา: http://www.wikiwand.com/th/มณฑลเทศาภิบาล