พระยศภรรยาเจ้า ในราชสำนักสยาม

พระอัครมเหสีเป็นพระอิสริยยศพระภรรยาเอกในพระเจ้าแผ่นดิน หรือเป็นพระมารดาขององค์รัชทายาท ในอดีตนั้นพระอัครมเหสีมีคำนำพระนามแตกต่างกันแล้วแต่รัชสมัย อาทิ สมเด็จกรมหลวงบาทบริจาในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี สมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี พระนางนาฎบรมอัครราชเทวีในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นต้น

บาทบริจาริกา

บาทบริจาริกา หมายถึง ภรรยาที่เป็นสามัญชนของพระมหากษัตริย์ พระมหาอุปราช และเจ้าฟ้า

คือ มีฐานันดรตั้งแต่ "หม่อมราชวงศ์หญิง". ลงไป โดยมีคำนำหน้านามว่า เจ้าจอม โดยสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงอธิบายไว้ในหนังสือสาส์นสมเด็จว่า เมื่อแรกใช้นำหน้าประกอบการเรียกพระสนมที่เป็นคนโปรดว่า จอมพระสนม หรือ เจ้าจอมพระสนม แต่เวลาพุดจะย่อตัดคำว่า พระสนม ออก เหลือเพียง จอม หรือ เจ้าจอม และหากรับราชการจนมีพระราชโอรสหรือพระราชธิดาจะได้เลื่อนเป็น เจ้าจอมมารดา โดยบาทบริจาริกามีลำดับชั้น 4 ชั้น คือ พระสนมเอก พระสนม เจ้าจอม และนางอยู่งาน

ลำดับชั้น และศักดินา

ชั้นสูงสุด

สมเด็จพระบรมราชินีนาถ
Her Majesty Queen
ศักดินา 100,000 ไร่

ชั้น อัครมเหสี ศักดินา100,000ไร่

1)สมเด็จพระอัครมเหสี
Her Majesty Queen
2) สมเด็จพระบรมราชินี
Her Majesty Queen
3)สมเด็จพระราชินี
Queen
4)สมเด็จพระบรมราชเทวี
Her Majesty Queen

ชั้น พระมเหสี
ศักดินา มีกรม 50,000 ไร่
ไม่มีกรม 30,000 ไร่

1)สมเด็จพระอัครราชเทวี
ี Her Majesty Queen
2) พระนางเจ้า พระวรราชเทวี
Her Majesty Queen/Her Royal Highness
3) พระนางเจ้า พระราชเทวี
Her Royal Highness

ชั้น พระนางเธอ

ศักดินา มีกรม 20,000ไร่
ไม่มีกรม มีกรม 15,000ไร่
1) พระนางเธอ
Her Royal Highness
2)พระอรรคชายาเธอ
Her Highness
3) พระอรรคชายาเธอ
Her Highness
4) พระวรราชชายา
Her Royal Highness

ชั้น พระราชายา ศักดินา1000ไร่

1)พระราชชายา
Her Highness

2)เจ้าคุณพระ

3)เจ้าคุณจอมมารดา

ชั้น พระสนม ศักดินา800ไร่

1) เจ้าจอมมารดา

2)เจัาจอม