รู้จักกับทวีปใหม่ของโลก Zealandia

หมายเหตุ - ผมไม่ใช่นักธรณีวิทยา หรือนักวิทยาศาสตร์นะครับ เพียงแต่เห็นข่าว News Feed นี้ขึ้นมาบน Facebook แล้วเห็นว่าน่าสนใจดี จึงนำมาเผยแพร่ให้ทุกท่านได้รับทราบ อนึ่งยังไม่พบการประกาศอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับทวีป Zealandia นี้นะครับ เท่าที่ผมเข้าใจคือ ทวีป Zealandia นี้เป็นทวีปที่พื้นที่ส่วนใหญ่จมอยู่ใต้น้ำ (มหาสมุทรแปซิฟิก)

(ด้านล่างนี้ แปลข่าวมาจาก Earth has a brand-new continent called Zealandia, and it's been hiding in plain sight for ages)

เด็กๆ ส่วนใหญ่ คงคุ้นชินกับคำพูดที่ว่า โลกเรานั้นมีทวีปอยู่ 7 ทวีป ประกอบไปด้วย แอฟริกา, เอเชีย, แอนตาร์กติกา, ออสเตรเลีย, ยุโรป, อเมริกาเหนือ และอเมริกาใต้

แต่ในมุมมองของนักธรณีวิทยา นั้นมองว่า ยุโรปและเอเชียนั้น เชื่อมต่อกันเป็นผืนทวีปใหญ่ (มหาทวีป - Supercontinent) เรียกรวมกันว่า "Eurasia - ยูเรเชีย" ซึ่งทำให้จำนวนทวีปในเชิงธรณีวิทยานั้นมีอยู่ 6 ทวีป

แต่จากการศึกษาแผ่นเปลือกโลกใหม่พบว่า มีทวีปใหม่ที่สูญหายไปจากสารบบ นั่นคือทวีป "Zealandia - ซีแลนเดีย" ซึ่งซุกซ่อนอยู่ภายใต้จมูกของเรานานนับพันๆปี

นักวิจัย 11 คนกล่าวว่า นิวซีแลนด์ และนิวแคลิโดเนียนั้น ไม่ใช่เป็นเพียงเกาะที่เชื่อมต่อกันเท่านั้น แต่ทั้งคู่เป็นอิสระต่อกัน บนเนื้อที่กว่า 4.9 ล้านตารางกิโลเมตร ซึ่งแยกตัวออกมาจากแผ่นเปลือกโลกออสเตรเลีย

นักวิจัยได้กล่าวไว้ในวารสาร Geological Society of America ว่า "เรื่องนี้ไม่ใช่สิ่งที่เพิ่งค้นพบ แต่มันเป็นการค่อยๆ เพิ่มพูนความรู้ความเข้าใจในข้อมูล ในช่วงเวลา 10 ปีที่แล้ว เรายังไม่ได้มีข้อมูลที่มากพอ หรือความมั่นใจที่จะเขียนรายงานนี้ออกมา"

นักวิจัย 10 คนในทีมมาจากหน่วยงานที่ศึกษาเรื่องนี้โดยเฉพาะ และอีกคนมาจากมหาวิทยาลัยในประเทศออสเตรเลีย แต่ถึงกระนั้นนักธรณีวิทยาอื่นๆ ก็ค่อนข้างมั่นใจ และยอมรับในข้อสรุปในรายงานของทีมนี้

Bruce Luyendyk นักธรณีฟิสิกส์จาก University of California at Santa Barbara กล่าวว่า "บุคคลเหล่านี้ เป็นนักวิทยาศาสตร์ชั้นนำของโลก ฉันคิดว่าพวกเขาได้รวบรวมหลักฐานที่เป็นรูปธรรม ซึ่งมันสมบูรณ์แบบจริงๆ และฉันยังมองไม่เห็นว่าจะมีจุดไหนที่โดนตีกลับ เว้นเสียแต่ว่า รายละเอียดเล็กๆน้อยๆ ตรงขอบๆ"


ทำไม Zealandia จึงเกือบจะแน่นอนแล้วว่าเป็นทวีปใหม่

อันที่จริง แนวคิดเรื่องทวีป Zealandia นี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ ซึ่ง Luyendyk ได้ประกาศไว้แล้วตั้งแต่ปี 1995 แต่ Luyendyk บอกว่า มันไม่ได้ตั้งใจจะให้มีฐานะเป็นทวีปใหม่ในครั้งแรก แต่มันถูกตั้งชื่อว่า Zealandia เพื่อใช้อธิบายทางธรณีวิทยาในส่วนของ New Zealand, New Caledonia และกลุ่มของธรณีที่จมอยู่ใต้น้ำ และบางชิ้นส่วนที่แยกตัวออกมาจาก Gondwana (มหาทวีปในโบราณกาล ตั้งแต่ 200 ล้านปีที่แล้ว)

Luyendyk กล่าวว่า "นั่นเป็นเหตุผล ที่ฉันยกขึ้นมาในแง่ของความสะดวก เพราะชิ้นส่วนเหล่านั้นเหมือนกัน เมื่อมองจาก Gondwana ฉะนั้นแล้วฉันเลยคิดว่า ทำไมไม่ตั้งชื่อให้กลุ่มของชิ้นส่วนเหล่านี้ขึ้นมาใหม่เลยล่ะ ในเมื่อมันเป็นสิ่งที่แตกต่างกัน"

บรรดานักวิจัยทั้งหลาย ต่างนำเอาแนวคิดของ Luyendyk มาต่อยอด โดยพวกเขาได้เก็บเอาหลักฐานใหม่ๆ นานกว่าทศวรรษ และวิเคราะห์ พิจารณามันด้วย 4 เกณฑ์ที่นักธรณีวิทยาใช้ในการศึกษาชั้นหิน

1. ความสูงสัมพัทธ์ของแผ่นดินที่โผล่ขึ้นพ้นจากพื้นมหาสมุทร
2. ความหลากหลายของชั้นหินต่างๆ 3 ประเภทคือ หินอัคนี (ที่พ่นมาจากภูเขาไฟ), หินแปร (ที่เกิดจากความร้อน หรือความดัน) และหินตะกอน (ที่เกิดจากการกัดเซาะ)
3. ความหนาของชั้นหินและแผ่นเปลือกโลก เทียบกับพื้นมหาสมุทรโดยรอบ
4. ขนาดของพื้นที่ ที่ใหญ่มากพอที่จะพิจารณาได้ว่า เป็นทวีป มากกว่าที่จะเป็นอนุทวีป (microcontinent) หรือชิ้นส่วนของทวีป (continental fragment)

นักธรณีวิทยาต่างพิจารณาแล้วว่า New Zealand และ New Caledonia นั้นเข้าเงื่อนไขทั้งข้อ 1, 2, 3 และท้ายที่สุด พวกมันกว้างใหญ่มากพอ และโผล่พ้นทะเล และมีความหลากหลายทางธรณีวิทยา และหนามากพอ

ทั้งหมดทั้งปวงนี้ ทำให้ Luyendyk ประกาศว่า Zealandia มีฐานะเป็น "ทวีป" ซึ่งมันเคยถูกมองว่าเป็นกลุ่มของอนุทวีป และบางชิ้นส่วนจากทวีปโบราณ

ผู้เขียนยังได้ฝากคำถามไว้ส่วนท้ายว่า "มันใหญ่พอ และเป็นปึกแผ่นพอที่จะแยกตัวออกมาเป็นอิสระได้หรือ?" ..... นี้เป็นสิ่งหนึ่งที่นักวิจัยทั้งหลายต่างมองข้ามไป ด้วยคิดว่าไม่มีข้อผิดพลาดจากพวกเขา เมื่อมองเผินๆ Zealandia ดูเหมือนจะแยกตัวออกมา

แต่อย่างไรก็ตาม จากผลการศึกษาครั้งใหม่ ด้วยข้อมูลจาก ภาพถ่ายดาวเทียม และแผนที่ความโน้มถ่วงของพื้นมหาสมุทรโบราณ แสดงให้เห็นว่า Zealandia นั้นเป็นชิ้นส่วนที่แยกตัวออกมาอย่างชัดเจน จากข้อมูลนั้นบอกได้ว่า Zealandia นั้นมีขนาดโดยประมาณใหญ่กว่า แผ่นอินเดีย (India) และแผ่นมาดากัสการ์ (Madagascar), นิวกีนี (New Guinea), กรีนแลนด์ (Greenland) หรือชิ้นส่วนอื่นๆ ของเปลือกโลก

"ถ้าระดับความสูงของแผ่นเปลือกโลก ได้รับการจัดทำแผนที่ในครั้งแรก ในแนวทางเดียวกับที่ปรากฎบนดาวอังคาร และดาวศุกร์นั้น เราขอประกาศว่า Zealandia ควรได้รับการพิจารณา และระบุว่า เป็นหนึ่งในทวีปของโลกใบนี้"


The geologic devil's in the details

ผู้เขียนยังได้บรรยายเพิ่มเติมว่า ในขณะที่ India มีขนาดที่ใหญ่พอที่จะเป็นทวีป (Continent) และบางทีมันเคยเป็น แต่ในปัจจุบัน India เป็นส่วนหนึ่งของแผ่น Eurasia เพราะว่ามันชน และดันเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของแผ่นทวีปนั้นมาตั้งแต่ ล้านปีที่แล้ว

Zealandia ในกรณีเดียวกัน ณ ตอนนี้ยังไม่ได้ ปะทะเข้าไปยังแผ่น Australia โดยที่ตอนนี้ มีชิ้นส่วนของพื้นมหาสมุทรที่ชื่อว่า "Cato Trough" ยังคงแบ่งแยกแผ่นทวีปเอาไว้ด้วยระยะห่างราวๆ 25 กิโลเมตร

ในส่วนของการเคลื่อนที่ของแผ่น Zealandia นั้นพบว่า มีการเคลื่อนที่ไปในทิศทางเหนือ และใต้ ซึ่งเป็นผลมาจากการชน ผลัก และดันของ 2 แผ่นเปลือกโลก คือ แผ่น Australian Plate และ Pacific Plate ซึ่งกระบวนการเหล่านี้ ทำให้มีพฤติกรรมของแผ่นเปลือกโลก มากกว่าชั้นแผ่นหินทั่วไป

แต่นักวิจัยก็ได้บอกว่า Arabia, India และส่วนหนึ่งของ Central America ก็มีส่วนคล้ายกัน แต่ยังคงได้รับการพิจารณาว่าเป็นส่วนของทวีป ..... Luyendyk เล่าว่า "ฉันมาจากแคลิฟอร์เนีย ที่นั่นมีรอยต่อของแผ่นเปลือกโลก เมื่อนับล้านปีที่แล้ว ชิ้นส่วนทางทิศตะวันตกเคลื่อนที่ไปใกล้ๆ กับอลาสก้า แต่ทำไมมันไม่กลายเป็นส่วนของอเมริกาเหนือล่ะ? ไม่ใช่เลย"

นอกจากนี้ นักวิจัยยังพบว่า ตัวอย่างหินจาก Zealandia นั้นสร้างมาจากชั้นหินของทวีป ซึ่งเคยเป็นส่วนหนึ่งของ Gondwana และเคลื่อนมาในทิศทางคล้ายกับของทวีป แอนตาร์กติกา และออสเตรเลีย

จากข้อมูลและตัวอย่างต่างๆ แสดงให้เห็นว่า Zealandia ไม่ใช่แตกตัวออกมา แต่มันเป็นส่วนของแผ่นเปลือกโลกที่ถูกทำให้บางลง ยืดออก และกดให้จมอยู่ใต้น้ำ ผ่านกาลเวลามานานนับล้านๆปี ..... ในวันนี้ มีเพียง 5% เท่านั้นที่มองเห็นได้ ซึ่งเป็นเหตุผลที่ว่าทำไมมันเพิ่งถูกค้นพบ

นักวิทยาศาสตร์กล่าวว่า "คุณค่าทางวิทยาศาสตร์ ต่อการจำแนกว่า Zealandia นั้นมีฐานะเป็นทวีป ไม่ใช่เพียงแค่การประกาศชื่อ แต่มันมีประโยชน์ในแง่ธรณีวิทยา ที่ทำให้รู้ได้ว่า แผ่นทวีปก็สามารถถูกกดให้จมลงใต้น้ำได้ และส่วนที่ยังไม่แตกออกไปนั้นมีประโยชน์ และกระตุ้นแนวคิดทางด้าน Geodynamic ต่อการร่วมกันสำรวจ การก่อตัวและล่มสลายของแผ่นเปลือกทวีป"

Luyendyk กล่าวว่า "เขาเชื่อว่า มันจะไม่ได้จบลงเพียงแค่ ความอยากรู้ในทางวิทยาศาสตร์ แต่เขาคิดว่ามันยิ่งใหญ่กว่านั้น ซึ่งจะมีผลกระทบต่อโลกใบนี้อย่างแท้จริง ..... ผลกระทบทางเศรษฐกิจนั้นมีความชัดเจน และมีนัยยะ เพราะต่อไปแล้ว นิวซีแลนด์ จะถูกจัดให้อยู่ในทวีปใด? และส่วนใดไม่ได้อยู่ในประเทศนิวซีแลนด์"

อนึ่ง จากข้อตกลงของสหประชาชาติ ระบุว่า ขอบเขตของทวีปนั้น ถูกกำหนดไว้ว่า ประเทศในอาณาเขตสามารถเสาะหาผลประโยชน์นอกชายฝั่งได้ และนั่นก็ทำให้ ประเทศนิวซีแลนด์อาจจะมีทรัพยากรทางทะเลนับหมื่นล้านดอลลาร์จากน้ำมันใต้ทะเล และแร่ธาตุที่อุดมอยู่ในอาณาเขต


แหล่งข้อมูล
- http://www.businessinsider.com/zealandia-continent-new-zealand-australia-2017-2
- http://www.sci-news.com/othersciences/geography/zealandia-continent-04618.html
- https://www.gns.cri.nz/Home/Learning/Science-Topics/Ocean-Floor/History-of-Zealandia
- https://www.geosociety.org/gsatoday/archive/27/3/article/GSATG321A.1.htm
- https://en.wikipedia.org/wiki/Zealandia_(continent)