เค้กข้าว หรือโมจิญิปุ่น อาหารแห่งวันปีใหม่

อีกเพียงไม่กี่วันก็จะถึงเทศกาลปีใหม่ นอกจากงานเฉลิมฉลองในประเทศไทย ต่างประเทศก็มีประเพณีและเทศกาลที่หลากหลายออกไป อย่างในประเทศญี่ปุ่น ก็มีเทศกาลเฉลิมฉลองการเริ่มต้นปีใหม่เช่นกัน และยังมีเทศกาลการทำ Mochitsuki หรือทำโมจิเพื่อประกอบพิธีมงคลอีกด้วย

ช่วงปีใหม่ของประเทศญี่ปุ่น จะมีงานฉลองตั้งแต่วันที่ 1 - 7 มกราคม เรียกว่า "มัทสึโนะอุจิ" (Matsu no uchi) แต่ละครอบครัวจะทำความสะอาดตั้งแต่ปลายปีทั้งในและนอกบ้าน เพื่อให้บ้านสะอาดบริสุทธิ์ (ในประเทศจีน จะทำพิธีการแบบนี้ช่วงตรุษจีน) และเมนูที่ที่ชาวญี่ปุ่นเตรียมสำหรับเทศกาลเฉลิมฉลองนี้ ก็คือ โมจิ (Mochi) นั่นเอง และโมจิ ที่ใส่ในซุปโซนิ พร้อมอาหารปีใหม่ ที่เรียกว่า "โอะเซจิ เรียวหริ"(Osechi Ryouri) เรียกได้ว่าเป็นวันสำคัญที่สุดของชาวญี่ปุ่นเลยทีเดียว

โมจิ มาจากคำกริยาของญี่ปุ่น คำว่า Motsu แปลคร่าวๆได้ว่า มีกินมีใช้ ชาวญี่ปุ่นเชื่อว่า โมจิเป็นอาหารที่ได้รับมาจากเทพเจ้า ในช่วงก่อนวันปีใหม่หนึ่งสัปดาห์ คนญี่ปุ่นก็จะเริ่มมีเทศกาลการทำ Mochitsuki นอกจากโมจิจะใช้ประกอบพิธีทางศาสนาแล้ว ก็ยังทำกินเองกันในบ้านด้วย เพราะวัตถุดิบหาไม่ยาก และ ทำได้ง่าย และโมจิ ยังให้พลังงานพอๆกันกินข้าว แถมพกพาสะดวก ก็เลยเริ่มได้รับความนิยม

การทำ "โมจิ" ในช่วงก่อนวันปีใหม่ การหาวัตถุดิบนั้นไม่ยาก แต่จะยากตอนออกแรงทุบข้าวเหนียว ซึ่งอากาศก็เริ่มหนาว แขนขาก็ไม่มีแรง ต้องออกแรงกันมาก ช่วยกันทั้งครอบครัว เป็นการสร้างความรัก ความสามัคคีได้อีกด้วย บางหมู่บ้านก็จัดเป็นกิจกรรมกันเลยนะคะ

อุปกรณ์ในการทำโมจิ ก็มี ครกญี่ปุ่น หรือ Usu ซึ่งทำมาจากไม้ หรือ หิน สูง1เมตร ลึก1ไม้บรรทัด ส่วนตัวทุบ หรือ ค้อนไม้ เรียกว่า Kine และ ภาชนะใส่น้ำเปล่า

วิธีการทำ

1. นำข้าวเหนียวมาแช่น้ำ ค้างไว้1คืน
2. นำข้าวเหนียวไปหุงจนสุก และเมื่อสุกได้ที่ก็นำไปใส่ใจ USU
3. ในส่วนของการ "ตำโมจิ" ต้องมีการสลับจังหวะ (ก็น่าจะทำคล้ายๆการตำข้าวเปลือกในเมืองไทย) คนหนึ่งตำ คนหนึ่งพลิก และในขณะที่พลิกแป้งก็ต้องพรมน้ำไปด้วยเพื่อไม่ให้แป้งติดกับครก
4. พอแป้งเหนียวได้ที่จนเป็นก้อน ก็นำไปทำเมนูต่างๆได้เลย

สิ่งสำคัญที่ต้องระวัง การแบ่งโมจิในวันปีใหม่ ห้ามใช้ของมีคมตัดแป้งโมจิเด็ดขาด เพราะถือเป็นเรื่องอัปมงคล น่าจะเหมือนช่วงตรุษจีน ที่ห้ามกวาดบ้านออก หรือ ปัดฝุ่น ในวันตรุษจีน ไม่งั้นเงินทองไหลออกหมด เลยใช้มือดึงแป้งแบ่งเป็นก้อนๆแทน

นอกจาก "โมจิ" หรือ "เค้กข้าว" ในประเทศญี่ปุ่นมีหลายแบบเลยนะคะ สามารถนำมาดัดแปลงเป็นขนมหรืออาหารก็ได้ อย่าง "โมจิ" ที่นิยมกินช่วงปีใหม่

- Kagami mochi หรือ Kagami biraki โมจิแบบโบราณ
- Kinako mochi หรือ โมจิแห่งความโชคดี แบบดั่งเดิมเขาจะนำโมจิไปย่างกับไฟอ่อนๆแล้วชุบด้วยซอสถั่วเหลือง ที่ผสมน้ำกับน้ำตาลเอาไว้ (น้ำเชื่อม) เอาไปคลุกกับผงถั่วเหลืองหวาน
- ซุป Zoni ซุปที่กินวันปีใหม่ ในซุปประกอบด้วย โมจิ ผัก และคามาโบะโกะ
- Daifuku mochi ไดฟุกุโมจิ ขนมญี่ปุ่นยัดไส้หวาน โรยด้วยไอซ์ซิ่ง หรือ ผงโกโก้ ชาเขียว และ Dango โมจิลูกกลมๆ เสียบไม้ (แต่ Dango แปลว่า เกี๊ยว)

แต่อาหารรับวันขึ้นปีใหม่ ไม่ได้มีแค่ "เค้กข้าว" หรือ โมจิ เท่านั้นนะคะ ที่ญี่ปุ่นยังมีอาหารวันขึ้นปีใหม่ อีกหลายอย่าง "โอเซจิ เรียวหริ" ประกอบด้วย ปลาต้มผสมแป้งแล้วทำเป็นก้อน หรือที่เรียกว่า "คามาโบโกะ" ใส่ กุ้ง หรืออาหารทะเลประเภทอื่นๆ พร้อมกับผัก และบรรจุในกล่องไม้ชนิดพิเศษ นอกจากนี้ ชาวญี่ปุ่นยังนิยมกิน "โซหนิ" ซุปใส่ขนมแป้ง หัวไชเท้า และผัก โดยมีความเชื่อว่าจะช่วยให้สุขภาพดีและอายุยืนยาว