8 กันยายน 2482 รัฐบาลออกประกาศให้คนเคารพธงชาติ และ 14 กันยายน 2485 ชาวไทย ยืนตรง “เคารพธงชาติ” เป็นครั้งแรก

8 กันยายน 2482 รัฐบาลออกประกาศให้คนเคารพธงชาติ และ 14 กันยายน 2485 ชาวไทย ยืนตรง “เคารพธงชาติ” เป็นครั้งแรก

8 กันยายน 2482 รัฐบาลออกประกาศให้คนเคารพธงชาติ

ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยรัฐนิยมฉะบับที่ 4 เรื่องการเคารพ ธงชาติ, เพลงชาติ และเพลงสรรเสริญพระบารมี ลงวันที่ 8 กันยายน 2482 มีเนื้อหาใจความว่า

“ด้วยรัฐบาลได้พิจารณาเห็นว่า ธงชาติ เพลงชาติ และเพลงสรรเสริญพระบารมี เป็นสิ่งสำคัญประจำชาติพึงได้รับการเชิดชูเคารพของชาวไทยทั้งมวล จึ่งประกาศเป็นรัฐนิยมไว้ดั่งต่อไปนี้

1. เมื่อได้เห็นการชักธงชาติขึ้นรือลงจากเสาประจำสถานที่ราชการตามเวลาปกติ หรือได้ยินเสียงแตรเดี่ยวหรือนกหวีดเป่าคำนับหรือให้อาณัติสัญญาณการชักธงชาติขึ้นหรือลง ให้แสดงความเคารพโดยปฏิบัติตามระเบียบเครื่องแบบหรือตามประเพณีนิยม

2. เมื่อได้เห็นธงไชยเฉลิมพล ธงเรือรบ ธงประจำกองยุวชนทหาร หรือธงประจำกองลูกเสือ ซึ่งทางการเชิญผ่านมาหรืออยู่กับที่ประจำแถวทหาร หรือหน่วยยุวชน หรือลูกเสือ ให้แสดงความเคารพโดยปฏิบัติตามระเบียบเครื่องแบบ หรือตามประเพณีนิยม

3. เมื่อได้ยินเพลงชาติ ซึ่งทางราชการบรรเลงในราชการก็ดี ซึ่งบุคคลบรรเลงในงานพิธีอย่างใดอย่างหนึ่งก็ดี ให้ผู้ที่ร่วมงานหรือที่อยู่ในวงงานนั้นแสดงความเคารพโดยปฏิบัติตามระเบียบเครื่องแบบหรือตามประเพณีนิยม

4. เมื่อได้ยินเพลงสรรเสริญพระบารมี ซึ่งทางราชการบรรเลงในราชการก็ดี ซึ่งบุคคลบรรเลงในโรงมหรสพหรือในงานสโมสรใด ๆ ก็ดี ให้ผู้ที่ร่วมงาน หรือที่อยู่ในวงงาน หรือในโรงมหรสพนั้นแสดงความเคารพ โดยปฏิบัติตามระเบียบเครื่องแบบหรือตามประเพณีนิยม

เมื่อได้เห็นผู้ใดไม่แสดงความเคารพดั่งกล่าวในข้อ 1,2,3 และ 4 นั้น พึงช่วยกันตักเตือนชี้แจงให้เห็นความสำคัญแห่งการเคารพธงชาติ เพลงชาติ และเพลงสรรเสริญพระบารมี.

ประกาศมา ณ วันที่ 8 กันยายน พุทธศักราช 2482

14 กันยายน 2485 ชาวไทย ยืนตรง “เคารพธงชาติ” เป็นครั้งแรก

“ธงชาติและเพลงชาติไทย …เป็นสัญลักษณ์ของความเป็นไทย…เราจงร่วมใจกันยืนตรงเคารพธงชาติ…ด้วยความภาคภูมิใจในเอกราชและความเสียสละของบรรพบุรุษไทย…” ข้อความเชิญชวนให้ยืนตรง “เคารพธงชาติ” ที่ฟังกันจนคุ้นหู และเป็นกิจวัตรที่กระทำจนคุ้นเคยนั้น มีความเป็นมาอย่างไร

เราเพิ่งยืนเคารพธงชาติเวลา 8.00 น. และ 18.00 น. อย่างเป็นจริงเป็นจังกัน 80 กว่าปี (ตั้งแต่ปี 2485) ทั้งที่ประเทศไทยมีการใช้ธงชาติมานาน เฉพาะธงไตรรงค์ที่ใช้เป็นธงชาติในปัจจุบันก็มีอายุกว่า 100 ปี

แล้วเราเริ่มต้นการยืนเคารพธงชาติกันแต่เมื่อไร

แม้รัฐบาลพระยาพหลพลพยุหเสนาออกกฎกระทรวงมหาดไทยเรื่อง ระเบียบการชักธงชาติ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2478 ซึ่งเป็นกฎหมายฉบับแรกที่กำหนดถึงระเบียบในการชักธงและการประดับธงชาติ แต่การยืนเคารพธงชาติก็ยังไม่เป็นที่แพร่หลาย

ความสำเร็จในการยืน เคารพธงชาติ เกิดจากรายการวิทยุกระจายเสียง “นายมั่น-นายคง” ซึ่งผู้ดำเนินการ 2 คนจะสนทนากับผู้ฟังทางบ้านในประเด็นต่างๆ (ซึ่งวิทยุเป็นเครื่องมือโฆษณาที่สำคัญของรัฐบาลในเวลานั้น) โดยการออกอากาศวันที่ 13 กันยายน ปี 2485 ได้เชิญชวนและนัดหมายกับประชาชนให้ยืนตรงเคารพธงชาติพร้อมกันว่า

เวลา 8.00 น. นับตั้งแต่เช้าวันพรุ่งนี้เป็นต้นไปผู้ที่มีเครื่องรับวิทยุ ก็ขอได้โปรดเปิดไห้ดังๆ ด้วย เพื่อเพื่อนบ้านไกล้เรือนเคียง และคนสัญจรไปมาจะได้ยินทั่วๆ กัน…

สิ่งแรกฉันหยากขอไห้ยุวชนช่วยฉันไห้พร้อมเพรียง เมื่อเวลาประกาสไห้เคารพทงชาติไห้ทำทุกคนเปนการเคารพชาติที่มีคุนแก่เรา และไห้บอกคนไนบ้านทุกคนทำการเคารพด้วยบอกว่าธงชาติชักขึ้นแล้ว เอกราชของไทยยังบุญมั่นขวันยืนดี เราต้องพร้อมไจกันทำการเคารพทั่วทั้งชาติ ในเวลาเดียวกัน

ฉันเชื่อมั่นว่าการเคารพทงชาติคราวหน้านี้จะสำเร็จได้ด้วยความรักชาติของยุวชนเป็นสำคัน

วันที่ 14 กันยายน 2485 ประชาชนจึงร่วมใจกันยืนตรงเคารพธงชาติ และปฏิบัติมาสืบแต่นั้น