เทวตานุสสติ

        เทวตานุสสติ ที่พระสมณโคดมมหามุนี องค์พระบรมศาสดา แห่งพระพุทธศาสนาในกัปป์นี้ตรัสสอนนั้น "เป็นการระลึกถึงคุณของเทวดา..โดยไม่ใช่ไประลึกถึงคุณว่า..มหาเทพองค์นี้ๆได้มีทำประโยชน์แก่มวลมนุษย์อย่างนี้ เป็นเอกเก่งกาจในเรื่องใด มหาเทพองค์นี้ๆมีคุณเรื่องผลสำเร็จในศาสตร์ต่างๆหากบริกรรมขอพรจะได้สมปารถนาอย่างนี้ๆ .."

       ..ซึ่งเทวตานุสสติ ที่พระศาสดาสอนให้ระลึกถึงคุณของเทวดานั้นหมายถึงการระลึกคุณงามความดีบารมีเครื่องกุศลธรรมของท่านเหล่านั้นที่ได้สะสมมาดีแล้วเป็นเหตุให้ไปจุติเป็นเทวดาเสวยสุขในภพภูมินั้นๆ ดังนี้ว่า..เทวดาเหล่านี้ก็ดี นางอัปสรเหล่านี้ก็ดี เทพบุตรนั้นก็ดี เทพธิดานั้นก็ดี มหาเทพเหล่าโน้นก็ดี พรหมเหล้าโน้นก็ดี ท่านทั้งหลายเหล่านั้นได้ทำบุญกุศลเหล่าใดมาบ้างหนอ มีศรัทธาเหล่าใด มีศีลเหล่าใด มีทานให้เข้าถึงจาคะเหล่าใด มีสุตะ คือ ความเรียนรู้แล้วปฏิบัติทำความเข้าใจเหล่าใด พึงทำปัญญาธรรมเหล่าใดให้แจ้งใจมาหนอ มีภาวนาเหล่าใดแบบไหนอย่างไรมาบ้างหนอ ท่านเหล่านั้นเมื่อตายแต่กายแตกไปจากโลกนี้แล้วจึงไปจุติในภพภูมินั้นๆ จึงได้เสวยสุขอย่างนั้นๆ ก็เมื่อเราปารถนาไม่ตกสู่อบายภูมิแล้วได้เสวยสุขอย่างนั้นๆ แล้วข้อธรรมที่ เทวดา นังอัปสร เทพบุตร เทพธิดา มหาเทพ พรหมทั้งหลายที่เรายินดีเหล่านั้นแลหนอ เราได้เจริญให้ดีงามแล้วหรือยัง ซึ่งพระศาสดาย่อมสอนให้สาวกเจริญดังนี้ว่า

             ดูกรมหานามะ อีกประการหนึ่ง อริยสาวกย่อมเจริญเทวตานุสสติ (ความระลึกถึงเทวดาเนืองๆ) ว่า เทวดาเหล่าจาตุมหาราชมีอยู่ เทวดาเหล่าดาว- *ดึงส์มีอยู่ เทวดาเหล่ายามามีอยู่ เทวดาเหล่าดุสิตมีอยู่ เทวดาเหล่านิมมานรดีมีอยู่ เทวดาเหล่าปรนิมมิตวสวัสดีมีอยู่ เทวดาเหล่าพรหมกายิกามีอยู่ เทวดาที่สูงกว่า เหล่าพรหมนั้นมีอยู่
- เทวดาเหล่านั้นประกอบด้วยศรัทธาเช่นใด จุติจากโลกนี้แล้วอุบัติในเทวดาชั้นนั้น ศรัทธาเช่นนั้นแม้ของเราก็มีอยู่
- เทวดาเหล่านั้นประกอบด้วยศีลเช่นใด จุติจากโลกนี้แล้ว อุบัติในเทวดาชั้นนั้น ศีลเช่นนั้นแม้ของเราก็มีอยู่ - เทวดาเหล่านั้นประกอบด้วยสุตะเช่นใด จุติจากโลกนี้แล้ว อุบัติในเทวดาชั้นนั้น สุตะเช่นนั้นแม้ของเราก็มีอยู่
- เทวดาเหล่านั้นประกอบด้วยจาคะเช่นใด จุติจากโลกนี้แล้ว อุบัติในเทวดาชั้นนั้น จาคะเช่นนั้นแม้ของเราก็มีอยู่
- เทวดาเหล่านั้นประกอบด้วยปัญญา(อบรมจิตภาวนาให้รู้แจ้งเห็นตามจริง)เช่นใด จุติจากโลกนี้แล้ว อุบัติในเทวดาชั้นนั้น ปัญญาเช่นนั้นแม้ของเราก็มีอยู่
ดูกรมหานามะ สมัยใด อริยสาวกย่อมระลึกถึงศรัทธา ศีล สุตะ จาคะ
และปัญญาของตนและของเทวดาเหล่านั้นเนืองๆ สมัยนั้น จิตของอริยสาวกนั้น
ย่อมไม่ถูกราคะกลุ้มรุม ย่อมไม่ถูกโทสะกลุ้มรุม ย่อมไม่ถูกโมหะกลุ้มรุม
ย่อมเป็นจิตดำเนินไปตรงทีเดียว ก็อริยสาวกผู้มีจิตดำเนินไปตรง เพราะปรารภเทวดา ย่อมได้ความทราบซึ้งอรรถ ย่อมได้ความทราบซึ้งธรรม ย่อม ได้ความปราโมทย์อันประกอบด้วยธรรม เมื่อได้ความปราโมทย์แล้ว ย่อมเกิดปีติ เมื่อมีใจประกอบด้วยปีติ กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบแล้วย่อมเสวยสุข เมื่อมีสุข จิตย่อมตั้งมั่น ดูกรมหานามะ นี้อาตมภาพกล่าวว่า อริยสาวกเป็นผู้ถึงความสงบเรียบ- *ร้อยอยู่ ในเมื่อหมู่สัตว์ไม่สงบเรียบร้อย เป็นผู้ไม่มีความพยาบาทอยู่ ในเมื่อหมู่ สัตว์ยังมีความพยาบาทกันอยู่ เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยกระแสธรรม ย่อมเจริญ เทวตานุสสติ ดูกรมหานามะ อริยสาวกผู้ได้บรรลุผล ทราบชัดพระศาสนาแล้ว ย่อมอยู่ด้วยวิหารธรรมนี้เป็นส่วนมาก ฯ
ที่มาจาก..มหานามสูตร ๑๐

ก็ด้วยศรัทธานั้นแล ทำให้เกิดมีศีลและทานตั้งอยู่ เป็นไปเพื่อความไม่เบียดเบียนทางกายและวาจา มีความอิ่มใจเอื้อเฟื้อสละให้ตั้งอยู่
ก็การกระทำด้วยกายและวาจาย่อมสำเร็จด้วยใจมาถึงใจ ท่านเรียกว่า ศีลและทานลงใจ
การที่ศีลและจาคะจะลงใจได้ก็ต้องอาศัยความเห็นชอบ แนวทางสู่ความเห็นชอบคือ สุตะ คือการเรียนรู็และปฏิบัติให้เห็นตามจริง
นั่นคือ..เรียนรู้และฟังธรรมเทศนา เรียนรู้ปริยัติ(สัจจธรรม แนวทางปฏิบัติอันเป็นเหตุไปสู่ผล)
แล้วเจริญปฏิบัติ(อบรมจิตทำไว้ในใจให้เข้าถึง)ได้ตามให้เห็นตามจริง
ผู้ที่ปฏิบัติอบรมจิตย่อมเกิดปัญญารู้เห็นตามจริงว่า พระอริยะสาวกของพระพุทธเจ้าตั้งมั่นในศีลและทาน
ด้วยทำไว้ในใจอบรมจิตด้วยพรหมวิหาร ๔ คลุมให้ศีลและทานลงใจ ก่อเกิดความอุ่นใจ ๔ เสริมใจที่หน่วงนึกระลึกเป็นเทวตานุสสติดังพระสูตรนี้ว่า.. " ท่านทั้งหลาย อริยสาวกนั้น ปราศจาก ความโลภ ความพยาบาท ความไม่หลง  มีสติสัมปชัญญะมั่นคง มีใจเมตตากรุณา มุทิตา อุเบกขา
  แผ่ไปในทุกทิศ ทุกทาง  ตลอดโลกทั่วสัตว์ ทุกเหล่า ในทุกสถานที่ ด้วยใจ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา อันไพบูลย์ ยิ่ง ไม่มีเวร ไม่มีการ
  เบียดเบียน  ท่านทั้งหลาย อริยะสาวกซึ่งมี จิต ไม่มีเวร ไม่มีความเบียดเบียน ไม่เศร้าหมอง มีจิตน้อมแผ้ว ย่อมได้ความอุ่นใจ 4 ประการ คือ

            1.ถ้าชาติหน้าและผลของกรรมมีจริง   ก็อุ่นใจได้ว่า เมื่อตายแล้วจะได้ ไปสวรรค์
            2.ถ้าชาติหน้าและผลของกรรมไม่มีจริง  ก็อุ่นใจได้ว่า  ในชาตินี้ จะไม่มีทุกข์  มีแต่ความสุข
            3. ถ้าทำบาปแล้ว ต้องได้รับทุกข์         ก็อุ่นใจได้ว่า   จะไม่ได้รับทุกข์ใดๆ
            4. ถ้าทำบาปแล้ว ไม่ต้องรับทุกข์         ก็อุ่นใจได้ว่า   จะไม่ได้รับทุกข์ทั้งสองสถาน คือทั้งบาปที่ไม่ได้ทำ และบาปที่ทำ "
ที่มา : เกสปุตตสูตร ๒๐(๕๐๕)๑๘๔

เมื่อเราได้ทำความรู้จักใน เทวตานุสสติตามที่พระศาสดาตรัสสอนแล้วนั้น เราต้องน้อมนำไปปฏิบัติให้แจ้งใจ ..แล้วเราจะปฏิบัติอย่างไรดี ?
เมื่อจะทำเทวตานุสสติ ให้พึงระลึกถึงข้อปฏิบัติที่นำพาเอา ศรัทธา ศีล จาคะ สุตะ ปัญญา ที่เทวดาทั้งหลายเหล่านั้นพึงเจริญปฏิบัติ และ แสวงหากระทำ ซึ่งข้อปฏิบัติเหล่านั้นมีอยู่ให้เจริญง่ายๆ ๓๘ ประการ ตามตำนาน มงคลสูตร ซึ่งเทวดาผู้แสวงหาประโยชน์ทั้งหลายได้ไปเข้าเฝ้าพระศาสดา ไถ่ถามและสดับนำเอามงคลนั้นมาเจริญปฏิบัติ ซึ่งเทวดาทั้งหมื่นจักรวาลต้องรอคอยอยู่นานกว่า ๑๒ ปี ถึงจะได้สดับซึ่งพระสูตรนี้