เดินหน้าเต็มสูบ ปฏิรูปการศึกษา

เริ่มแล้ว"ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้"ตามโรดแม็ปปฏิรูปการศึกษา4,100โรงเรียนทั่วประเทศ ขณะที่สพฐ.จัด 300 ทีมศึกษานิเทศก์ลงพื้นที่ให้คำแนะนำแผนการสอน-กิจกรรม พร้อมประเมินข้อดี-ข้อเสียในช่วง 4 เดือนแรกก่อนขยายเพิ่มในปีการศึกษาต่อไป

นับเป็นมิติใหม่ของหน่วยงานด้านการศึกษาที่ได้เตรียมความพร้อมเพื่อสนองนโยบายรัฐบาลด้วยการ "ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้" โดยให้เรียนในชั้นเรียนถึงเวลา 14.00 น. ของแต่ละวัน จากนั้นให้นักเรียนมีโอกาสปฏิบัติกิจกรรมที่เป็นการพัฒนาในด้านอื่นๆ ภายในบริเวณโรงเรียน โดยเริ่มตั้งแต่วันที่ 2 พฤศจิกายน เป็นต้นไป ราว4เดือนหรือ1ภาคการศึกษามีโรงเรียนเข้าร่วมเป็น โรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) 3,831 โรง สังกัดสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชน (สช.) 161 โรง และสังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) 108 โรงรวม4,100โรงเรียน

ขณะเดียวกันสำนักงานสพฐ.ได้กำชับไปยังผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา (สพท.) ทั่วประเทศ ให้ติดตามดูแลโรงเรียนในพื้นที่เพื่อให้คำแนะนำเพิ่มเติมพร้อมกับได้ส่งศึกษานิเทศก์ลงไปให้คำแนะนำ ราว300 ทีม โดยให้ช่วยดูแลแนะนำครูอย่างใกล้ชิด แล้วประเมินผลดีและผลเสียของการปรับลดเวลาเรียนจนครบ 4 เดือน ถ้าดำเนินการเป็นไปได้ดี มีประสิทธิภาพ ครู และนักเรียนมีความสุข จะขยายเพิ่มตามนโยบายรัฐบาล
ก่อนหน้านี้สพฐ.ได้จัดส่งคู่มือกิจกรรมลดเวลาเรียน ประมาณ 390 กิจกรรม ไปยังโรงเรียนที่ร่วมนำร่องแล้ว ซึ่งโรงเรียนสามารถจัดกิจกรรมตามคู่มือได้ หรือปรับกิจกรรมให้เหมาะสมตามบริบทของโรงเรียน และช่วงวัยของเด็กขณะที่ในช่วงปิดภาคเรียนที่ผ่านมาหลายโรงเรียนได้เตรียมความพร้อมให้ครูร่วมกันคิดกิจกรรม บูรณาการให้ผู้เรียน เกิดทักษะรู้จักใช้สมอง คิด มีหัวใจ ใฝ่จริยธรรมและทัศนคติที่ถูกที่ควร มีการแลกเปลี่ยนความรู้ทางวิชาการ หรือแสดงผลงานโครงงานต่างๆออกมา รู้จักการเข้ากลุ่ม ได้พัฒนาความถนัดตามความสนใจของตนเอง

อย่างไรก็ตามเป็นที่น่าสังเกตว่าการลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ เป็นกิจกรรมใหม่ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน เหมือนบรรยากาศการเรียนการสอนที่ผ่านมาจะเห็นแต่นักเรียนทั้งแบกและสะพายกระเป๋าหนังสือไปโรงเรียน ขณะที่ครูก็หน้าดำคร่ำเคร่งและเครียดในการเตรียมการสอนแต่ละวันอย่างเต็มที่ เพื่อให้ทันกับเวลาและหลักสูตรที่กำหนดไว้ แต่การลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ในครั้งนี้ ครูคงจะพอใจไม่เคร่งเครียด ขณะที่นักเรียนก็น่าจะมีความสุข เพราะได้ทำในสิ่งที่ชอบ และสนใจมากกว่าที่จะนั่งเรียนแต่ในห้องเรียนเพียงอย่างเดียวตลอดทั้งวันอย่างที่ผ่านมา

กรณีดังกล่าวเรา”ไทยทริบูน”มีความเห็นว่าการปฏิรูปการศึกษาของประเทศไทยได้ก้าวพ้นวังวนการศึกษาที่ถูกบังคับให้นักเรียนเรียนแต่ในห้องเรียน เพราะการศึกษามีอยู่ทั่วไปทั้งรอบๆตัวเราและสภาพแวดล้อม ถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นและเดินหน้าปรับทัศนคติที่ตัวนักเรียนและครูนำร่องไปก่อน จากนั้นจึงค่อยปรับหลักสูตรและระบบการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตและชุมชน พร้อมกับปลูกฝังให้นักเรียนเกิดความรักและภาคภูมิใจในท้องถิ่นเพื่อเป็นพื้นฐานในการพัฒนาประเทศชาติต่อไปในอนาคต

สำหรับกิจกรรมที่จะดำเนินการ แบ่งเป็น 3 หมวด 13 กลุ่มกิจกรรม ได้แก่
หมวดที่ 1 สร้างเสริมสมรรถนะและการเรียนรู้ แบ่งเป็น

1. กิจกรรมพัฒนาความสามารถด้านการสื่อสาร ตัวอย่างกิจกรรม สนุกกับภาษาไทย English is fun

2.พัฒนาความสามารถด้านการคิด และการพัฒนากรอบความคิดแบบเปิดกว้าง ตัวอย่างกิจกรรม ไข่อะไรเอ่ย หุ่นยนต์วิเศษ ศิลปะสร้างสรรค์

3.พัฒนาความสามารถด้านการแก้ปัญหา ตัวอย่างกิจกรรม การถกแถลงแสดงความคิดเห็น กลคณิตศาสตร์ วางอย่างไรให้ถูกจุด

4.พัฒนาความสามารถด้านการใช้เทคโนโลยี ตัวอย่างกิจกรรม เที่ยวไกลไร้พรมแดน การสร้างงานด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ Virtual Field Trip

5.พัฒนาทักษะการเรียนรู้ที่ส่งเสริมการเรียนรู้ ตัวอย่างกิจกรรม ฟุด ฟิด ฟอ ไฟ สไตล์มูฟวี่ (ภาษาอังกฤษ) แยกฉันแล้วเธอจะได้อะไร (แยกตัวประกอบคณิตศาสตร์) นิทานหรรษา (นิทาน 3 ภาษา)
นพ.กำจรกล่าวต่อว่า

หมวดที่ 2 สร้างเสริมคุณลักษณะและค่านิยม

6.ปลูกฝังค่านิยมและจิตสำนึก การทำประโยชน์ต่อสังคม มีจิตสาธารณะและการให้บริการด้านต่างๆ ทั้งที่เป็นประโยชน์ต่อตนเองและส่วนรวม ตัวอย่างกิจกรรม นักสืบสายน้ำ มือปราบขยะ นักอนุรักษ์น้อย พี่สอนน้อง/เพื่อนสอนเพื่อน

7.ปลูกฝังความรักชาติ ศาสนาและพระมหากษัตริย์ ตัวอย่างกิจกรรม ตามรอยพ่อ โครงการทำดีเพื่อพ่อ เรียนรู้อุทยานราชภักดิ์

8.ปลูกฝังคุณธรรมและจริยธรรม ตัวอย่างกิจกรรม ลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด และผู้บำเพ็ญประโยชน์ โครงการคุณธรรม

9.ปลูกฝังและสร้างความภาคภูมิใจในความเป็นไทย ตัวอย่างกิจกรรม ภูมิใจในบ้านเกิด สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น รักษ์ไทย รักษ์ถิ่น
นพ.กำจรกล่าวอีกว่า

และหมวดที่ 3 สร้างเสริมทักษะการทำงานการดำรงชีพและทักษะชีวิต

10.ตอบสนองความสนใจความถนัดและความต้องการของผู้เรียนตามความแตกต่างระหว่างบุคคล ตัวอย่างกิจกรรม ร้องได้ร้องดี ชีวีมีสุข รวมศิลป์สร้างสรรค์ แนะแนว

11.ฝึกการทำงานทักษะทางอาชีพ และอยู่อย่างพอเพียง ตัวอย่างกิจกรรม ร้อยลูกปัด ถ่ายภาพมือโปร เกษตรอินทรีย์วิถีธรรมชาติ ตลาดนัดพอเพียง

12.พัฒนาความสามารถด้านการใช้ทักษะชีวิต ตัวอย่างกิจกรรม การปรับตัวให้เหมาะสม คู่ Buddy พี่รหัส ว่ายน้ำ

13.สร้างเสริมสมรรถนะทางกาย ตัวอย่างกิจกรรม วันกีฬาครอบครัว Bike for yourself และกีฬาสากล ทั้งนี้ กิจกรรมดังกล่าวเป็นเพียงตัวอย่างที่เปิดกว้างไว้ โดยครูสามารถนำไปปรับประยุกต์ให้เหมาะสมกับบริบทของโรงเรียน เชื่อว่าเมื่ออบรมครู และหารือกับผู้เกี่ยวข้องแล้ว จะได้รายการกิจกรรมมากขึ้น

นางนันทยา ใจตรง ผู้อำนวยการโรงเรียนวัดสว่างอารมณ์ อ.สองพี่น้อง จ.สุพรรณบุรี กล่าวว่า โรงเรียนวัดสว่างฯได้เข้าร่วมนำร่องลดเวลาเรียนในภาคเรียนนี้ โดย เริ่มจากวันจันทร์ ให้เด็กได้เรียนรู้เกี่ยวกับการปลูกผัก ซึ่งสอดคล้องกับวิถีชีวิตในชุมชน และระหว่างที่รอผักโต จะเสริมกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับทักษะวิชาชีพ

วันอังคาร เน้นกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการละเล่นเด็กไทย วันพุธ กิจกรรมเชิงคิดวิเคราะห์ วันพฤหัสบดี กิจกรรมศิลปะ ดนตรี และวันศุกร์ กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม ทั้งนี้ ในส่วนของครูผู้สอนเอง ไม่ได้หนักใจ หรือรู้สึกว่าเป็นการเพิ่มภาระงาน เพราะเดิมที่โรงเรียนจัดการเรียนการสอนในลักษณะนี้อยู่แล้ว เพียงแค่ไม่ได้ใช้ชื่อว่าลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้เท่านั้นเอง แต่เมื่อมีนโยบายนี้ขึ้น ก็มีข้อดีตรงที่ทำให้มีแผนการดำเนินงานที่ชัดเจนขึ้น

นายปรเมษฐ์ โมลี ผู้อำนวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา กรุงเทพฯ กล่าวว่า วันที่ 2 พฤศจิกายน โรงเรียนพร้อมสำหรับการเริ่มกิจกรรมลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ แม้โรงเรียนเตรียมอุดมฯเป็นโรงเรียนวัตถุประสงค์พิเศษเน้นศักยภาพด้านวิชาการ แต่เมื่อมีนโยบายนี้เข้ามา ทางโรงเรียนจะจัดกิจกรรมเฉพาะทาง เช่น นักเรียนที่จะสอบแพทย์ เวลาในช่วงบ่ายจะจัดกิจกรรม

ในอนาคตกิจกรรมอาจจะขยายรูปแบบเพิ่มมากขึ้น อาทิ ไปดูงานที่สถานประกอบการ หรือนักเรียนสายวิทยาศาสตร์ไปดูการปฏิบัติงานจริงของห้องวิทยาศาสตร์ในมหาวิทยาลัย เป็นต้น
"ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2558 โรงเรียนมีกิจกรรมใหญ่ค่อนข้างเยอะ ไม่ว่าจะเป็นกีฬาสี งานสืบสานประเพณีและวัฒนธรรมไทย กีฬาประเพณีเตรียมทหารเตรียมอุดมฯ ที่จะใช้กิจกรรมลดเวลาเรียนเตรียมงานในกิจกรรมเหล่านี้ด้วย ทั้งนี้ มองว่า

แต่ก็อยากให้ ศธ.เข้ามาช่วยดูแลส่งเสริมความพร้อมให้กับโรงเรียน เพราะบางโรงอยากเข้าร่วมกิจกรรม แต่ยังมีข้อจำกัดเรื่องของอุปกรณ์ และบุคลากรผู้ชำนาญการสำหรับการจัดกิจกรรมลดเวลาเรียน จึงอยากเสนอแนะให้ ศธ.และ สพฐ.ช่วยหาแนวทางดูแล เพื่อให้ทุกโรงเรียนพร้อมที่จะเข้าร่วมกิจกรรมลดเวลาเรียนเพิ่มเวลารู้" นายปรเมษฐ์กล่าว

นางสุดารัตน์ พลแพงพา ผู้อำนวยการโรงเรียนวัดด่าน กรุงเทพฯ กล่าวว่า โรงเรียนวัดด่านยังไม่ได้เข้าร่วมนำร่องลดเวลาเรียน แต่ได้กำชับให้ครูเตรียมความพร้อม โดยวางแผนกิจกรรมในช่วงบ่าย รวมถึงติดตามข่าวสารจากช่องทางต่างๆ ซึ่งกิจกรรมที่อยากให้ครูเน้นเป็นพิเศษจะเกี่ยวกับการส่งเสริมทักษะวิชาชีพ เพราะเด็กที่มาเรียนส่วนใหญ่ฐานะค่อนข้างยากจน จึงอยากให้เขามีทักษะอาชีพติดตัวเพื่ออนาคต คาดว่าโรงเรียนวัดด่านจะได้เข้าร่วมลดเวลาเรียนในปีการศึกษา 2559

นายมะรอสตี เจ๊ะแว ผู้อำนวยการโรงเรียนสุไหงโก-ลก จ.นราธิวาส กล่าวว่า พร้อมจัดการเรียนการสอน ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ ตามนโยบายรัฐบาล วันที่ 2 พฤศจิกายน เปิดการเรียนการสอนเป็นวันแรก จากเดิมนักเรียนจะเข้าเรียนตั้งแต่เวลา 08.30-16.10 น. ก็ปรับเวลาเป็นเข้าเรียนเวลา 08.30-14.30 น.จากนั้นจะเข้าสู่ช่วงของการเพิ่มเวลารู้ และจะเลิกเรียนในเวลา 15.20 น. จะไม่กระทบกับมาตรฐานของหลักสูตรทางการศึกษา

เนื่องจากยังคงเรียนครบ 8 กลุ่มสาระวิชา รวมถึงวิชาเกี่ยวกับศาสนา แต่จะไปปรับลดเวลาเรียนวิชาเลือกและวิชาเพิ่มเติม เป็นส่วนขยายมาจากวิชาหลัก เพื่อนำไปเข้ากระบวนการจัดกิจกรรมเพิ่มเวลารู้ จะเน้นกิจกรรมเกี่ยวกับด้านกีฬา ดนตรี นาฏศิลป์ และกิจกรรมสันทนาการอื่นๆ ตามที่นักเรียนสนใจ มีครูรับผิดชอบหลักสูตรและดูแลนัก