ยังจำกันได้ไหม!! เม็ดเปาะแปะ ของเล่นในวันวาน
ยังจำกันได้ไหม!! เม็ดเปาะแปะ ของเล่นในวันวาน หรือชื่อจริงๆของมันก็คือ ต้นต้อยติ่ง นั้นเอง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ruellia tuberosa
ชื่อวงศ์ : Acanthaceae
ชื่อสามัญ : minnieroot, popping pod, cracker plant
ชื่ออื่นๆ : ต้อยติ่งไทย ต้อยติ่งนา(กรุงเทพ), น้ำดับไฟ(ประจวบคีรีขันธ์)
ชนิดพืชและขนาด : พืชล้มลุก ลำต้นสูงประมาณ 25 - 50 ซม.
การเจริญเติบโต : สามารถเจริญเติบโตได้ดีในทุกสภาพอากาศ ชอบแดดจ้าเต็มวัน
ฤดูการออกดอก : มีดอกตลอดปี ดอกมากและหนาแน่นในช่วงฤดูฝน
ขยายพันธ์ : เพาะเมล็ด
ลักษณะพฤษศาสตร์
พืชล้มลุกลำต้นสูงประมาณ25-50 ซม.ใบเดี่ยวรูปรีและไข่กลับ ใบบนกิ่งออกเป็นคู่สลับ ออกดอกที่ซอกใบ ตรงปลายยอด ดอกสีม่วงน้ำเงิน ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 4 - 5 ซม. ผลเป็นฝักเมื่อแก่สีน้ำตาลเข้ม ยาว 2-3 ซม.แห้งแล้วแตกเป็น 2 ซีก เมล็ดกลมแบน และมีเมล็ดจำนวนมาก รากลักษณะเป็นหัวเพื่อสะสมอาหาร ปลายเรียวแหลมยาว ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 0.5 ซม. ยาวประมาณ 5 - 10 ซม.
เมล็ดต้อยติ่งนั้น พอได้เวลาที่อุณหภูมิและความชื้นเหมาะสมก็ระเบิดตัวเอง และเมล็ดต้อยติ่งเล็กๆที่อยู่ข้างในจำนวนมากจะกระจายเป็นวงกว้างและเติบโตขยายเพิ่มมากขึ้น จึงมักพบว่าต้อยติ่งจะเจริญเติบโตเป็นบริเวณกว้าง จึงเรียกได้ว่าต้อยติ่งนั้นสามารถขยายพันธุ์ได้ด้วยตัวเอง
สรรพคุณทางยาของต้อยติ่ง
ต้อยติ่งเป็นวัชพืชที่มีประโยชน์มาก สามารถนำมาใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรคได้หมอยาพื้นบ้าน จะใช้ต้อยติ่งทั้งต้นเลือกเอาชนิดที่ไม่แก่ ดอกยังไม่โรย ถอนเอาทั้งรากอย่าให้รากขาด อย่าให้เมล็ดแตกสัก4-5ต้น นำไปล้างให้ สะอาด แล้วโขลกคั้นเอาแต่น้ำดื่ม แก้ปวดเข่า ชาลงขา ร้าวลงแขน ใช้เวลาประมาณ7วันก็หาย หรือใช้วิธีดองเหล้าโรง40 ดีกรี รับประทาน วันละ1ช้อนโต๊ะประมาณ3วัน อาการจะหาย ยกเว้นคนที่มีภาวะความดันห้ามใช้เหล้า หรือตากแห้งทำเป็นชาชงแต่ถ้าใช้แบบสด จะให้สรรพคุณจะดีกว่า ใช้เวลาประมาณ1เดือน อาการจะดีขึ้น ส่วนเมล็ด มีสรรพคุณทำให้แผลหายเร็ว พอกฝีช่วยดูดหนอง ลดการอักเสบรากของต้อยติ่ง มีฤทธิ์ ช่วยขับปัสสาวะ แก้ปัสสวะพิการ ดับพิษทำให้อาเจียน
ต้อยติ่งนั้นมี2ชนิดคือ ต้อยติ่งไทย และต้อยติ่งเทศ หรือ ต้อยติ่งฝรั่ง ซึ่งจัดอยู่ในวงศ์เดียวกันกับดอกอังกาบ ต้อยติ่งฝรั่ง ยังมีชื่อท้องถิ่นอื่นๆ อีกหลายชื่อ เช่น อังกาบฝรั่ง ต้นอังกาบ เป๊าะแป๊ะ ต้อยติ่งน้ำ