หลากหลายมุมของ คนโง่- คนฉลาด- คนเจ้าปัญญา

เมื่อทราบถึงพฤติกรรมคนโง่ คนฉลาด คนเจ้าปัญญาแล้วทั้ง 96 ข้อ จงประเมินดูว่าตนเองอยู่ในจำพวกไหน ทำเครื่องหมายไว้แล้ว นับจำนวนรวมแต่ละประเภท แล้วหาอัตราส่วนระหว่างคนโง่ คนฉลาด คนเจ้าปัญญาที่มีอยู่ในใจตน

จากนั้นจงตั้งใจลดความโง่ พร้อมทั้งเพิ่มความฉลาดในใจตนให้มากขึ้น และพัฒนาจากความฉลาดสู่ความเจ้าปัญญาให้มากยิ่งๆขึ้นไป

แล้วประเมินใหม่ทุกเดือน

ภายในหนึ่งปี ควรขจัดความโง่ให้สิ้นไปไม่เหลือซาก แล้วจะพบว่าชีวิตนี้มีคุณค่า และมีความหมายขึ้นตามลำดับ

คนโง่ ปรับธรรมะเข้าหาคน
จึงได้คนจำนวนมากเดินตามธรรมะเทียม

คนฉลาด ปรับคนเข้าหาธรรมะ
จึงได้คนจำนวนน้อยอยู่รักษาธรรมะแท้

คนเจ้าปัญญา ปรับธรรมะและคนเข้าหากัน
ณ จุดแห่งประโยชน์สูงสุดที่เหมาะสมและเป็นไปได้
จึงได้คนจำนวนพอดีอยู่รักษาธรรมะที่ดีพอ

คนโง่ ชอบเรียกหาความเป็นธรรม
จนบ่อยครั้งใช้กระบวนการที่ไม่เป็นธรรมในการเรียกหา
จึงยิ่งพาให้ห่างไกลความเป็นธรรม

คนฉลาด ชอบสร้างความเป็นธรรม
ปั้นแล้วปั้นอีก ปั้นอย่างไรก็ไม่เป็นธรรมแท้ แม้พยายามถึงที่สุด
เพราะความเป็นธรรมแท้ไม่ได้อยู่ในโลกแห่งทวิลักษณ์
จึงเป็นความหวังดีที่ล้มเหลวเรื่อยไป

คนเจ้าปัญญา ชอบประพฤติธรรม
ดำรงอยู่และดำเนินไปโดยธรรม
จึงได้สิทธิพิเศษโดยธรรม

คนโง่ สร้างสมมติขึ้นมา
แล้วหลงอยู่ในสมมติที่ตนสร้างขึ้น
ถกเถียงเอาเป็นเอาตายกับสิ่งที่พวกตนบัญญัติขึ้น
จึงติดกับดักกรงมายาที่ดั่งจริง

คนฉลาด สร้างสมมติขึ้นมา
แล้วใช้สมมติเป็นเครื่องมือเอาประโยชน์ในสมมติคนอื่น
พัวพันในวงกตกรรม
จึงวนอยู่ในภาระรับผิดชอบที่ต้องชดใช้

คนเจ้าปัญญา สร้างสมมติขึ้นมา
แล้วใช้สมมติเป็นกรอบสลายมวลสมมติ
จึงได้วิมุติ
เป็นอิสระแม้จากสมมติที่คงอยู่เดิมและที่ถูกสร้างขึ้น

คนโง่ กลัวผี และหนีผี
จึงมีศัตรูเงาตามตัวตลอดเวลา

คนฉลาด เผชิญผี
จึงมีผีเป็นเพื่อน

คนเจ้าปัญญา เข้าใจจิตใจผีอย่างลึกซึ้ง
และยกระดับวิญญาณผีให้สูงส่ง
จึงได้ผีเป็นศิษย์มากมาย

คนโง่ เอาสันโดษบำรุงความเกียจคร้าน
จึงตกต่ำ

คนฉลาด เอาสันโดษสรรหาคุณค่าและความพอดี
จึงบริหารเก่ง สำเร็จง่าย

คนเจ้าปัญญา เอาสันโดษเป็นมาตรการปล่อยวาง
จึงได้บุญมากและสำเร็จได้ด้วยบุญฤทธิ์

“สันโดษ” คือ ความยินดีพอใจตามมีตามได้ตามกำลังและความจำเป็นของตน

คนโง่ เห็นว่าตนยิ่งใหญ่
จึงจมอยู่ในตัวตนอันกระจ้อยร่อย
ท่ามกลางเอกภพอันไร้ขอบเขต

คนฉลาด เห็นว่าธรรมชาติยิ่งใหญ่
หวาดกลัวและเทิดทูนธรรมชาติ
ส่วนใดที่ตนเข้าไม่ถึง จึงโยนไว้ในอุ้งหัตถ์ของภูติผีและพระเจ้า

คนเจ้าปัญญา เห็นว่าความบริสุทธิ์ยิ่งใหญ่
เพราะทั้งตน ธรรมชาติและวิญญาณทั้งหลาย
ล้วนมีเป้าหมายสูงสุดที่ความบริสุทธิ์

คนโง่ แม้เมื่อมีจิต ก็ไม่เห็นจิต
จึงไม่บริหารจิตใจตนแต่สัปดนไปบริหารคนอื่น
และมักขื่นขมที่ควบคุมคนอื่นไม่ได้

คนฉลาด เมื่อมีจิตก็เข้าใจจิตตนแม้จะไม่เห็นอยู่
จึงทู้ซี้ระวังรักษาและได้ประโยชน์บ้างตามกำลังสติสัมปชัญญะ

คนเจ้าปัญญา เมื่อมีจิตใจย่อมเห็นแจ่มแจ้งในจิตใจอยู่
รู้แจ้งพฤติของจิต และอำนาจแห่งใจ
จึงสามารถบริหารให้เกิดประโยชน์สูงสุดได้เสมอ

คนโง่ ยึดถือถ้อยคำ
จึงได้แต่ความจำอันฉาบฉวย

คนฉลาด ดูดซับความหมาย
จึงได้ความเข้าใจอันลึกซึ้ง

คนเจ้าปัญญา กลั่นคุณค่าแห่งความหมายเป็นคุณสมบัติแห่งตน
จึงได้พัฒนาการอันยิ่งใหญ่

คนโง่ ยึดถือความรู้
จึงได้แต่แท่งเทียนที่ไร้แสง

คนฉลาด ยึดถือปัญญาญาณ
จึงได้แสงเทียนส่องทาง

คนเจ้าปัญญา ยึดถือความบริสุทธิ์
จึงได้ประโยชน์จากแสงแห่งชีวิต

“ปัญญาญาณ” คือ ปัญญาที่เกิดความรู้ขึ้นจากความรู้สึกภายในลึกๆของเราเอง ว่าอะไรควรทำ ไม่ควรทำ เหมือนมีเสียงภายในคอยกระซิบบอก เป็นการหยั่งรู้ได้เองโดยไม่ต้องใช้ความพยายาม และไม่ต้องใช้การไตร่ตรองใดๆ