โยโย่จีน ประวัติศาสตร์กว่า 600 ปี ที่ยังคงสืบสานถึงปัจจุบัน

17 กันยายน 2556 (18:44) โพสท์โดย mata

สวัสดีครับ เราคงเคยเห็นการเล่นโยโย่จีนกันมาบ้าง ผมเองก็เคยเห็นครับ แต่ไม่ทราบมาก่อนว่ามันมีเสียงด้วย อาจเพราะตอนนั้นสนใจแต่การเล่นเพียงอย่างเดียว ที่สำคัญนึกว่าผู้เล่นจะเป็นเพียงกลุ่มเด็กๆ เท่านั้น เพิ่งจะทราบเหมือนกันว่าการเล่นโยโย่ที่จีน ไม่ต่างจากการออกกำลังกายดีๆ นี่เอง ดังนั้นคนจีนทุกวัยจึงนิยมเล่นโยโย่กันประจำ นี่เองจึงทำให้ของเล่นที่มีอายุยาวนาน ยังคงสืบสานกันจนทุกวันนี้

โยโย่จีน ภาษาจีนเรียกว่า "คงจู๋" ทำจากกระบอกไม้ใผ่ ตอนกลางว่างเปล่า จึงได้ชื่อว่า "คงจู๋" ชาวบ้านทั่วไปบางทีก็เรียกกันว่า "น้ำเต้าที่มีเสียง" ส่วนทางภาคใต้ของจีนตั้งชื่อว่า "ระฆังดึง" มีตัวแทนขึ้นชื่ออยู่ที่กรุงปักกิ่งและนครเทียนสิน

"โยโย่จีน" มีประวัติศาสตร์ยาวนาน โดยได้บันทึกวิธีละเล่นและวิธีจัดทำไว้อย่างละเอียดในหนังสือ "บัญชีรายชื่อทิวทัศน์และสิ่งของในเมืองหลวง" ของสมัยราชวงศ์หมิง อีกทั้งมีผลงานการขุดพบจากสุสานติ้งหลิงของราชวงศ์หมิง จึงพิสูจน์ให้เห็นว่า "โยโย่จีน" ที่เล่นกันโดยประชาชนทั่วไปมีประวัติศาสตร์ 600 ปีขึ้นไป

"โยโย่จีน" มีรูปทรงกลม ที่ปลายข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้างของกระบอกไม้ไผ่จะติดตลับกลมเจาะรู โดยมีรูใหญ่ให้เสียงต่ำ และรูเล็กหลายรูให้เสียงสูง จำนวนรูเล็กอาจจะเจาะ 2 หรือ 4 หรือ 6 จนกระทั่งมากถึง 36 รู เวลาโยโย่จีนหมุน ลมที่เข้าไปในรูที่เจาะไว้นี้จะให้เสียงต่างๆ พร้อมเพรียงกันดังกึกก้อง

ตัวอย่างของเสียงโยโย่จีนครับ

ที่กรุงปักกิ่งมีคนนิยมเล่นการหมุนโยโย่จีนมาเป็นเวลานานปี มีเทคนิคการละเล่นยอดเยี่ยม เป็น 1 ในตัวแทนการละเล่นพื้นบ้าน และมีคณะกรรมการเฉพาะด้วย โดยสังกัดสมาคมของเล่นเด็กแห่งกรุงปักกิ่ง เป็นหน่วยงานภาคเอกชนที่มีสมาชิกเกือบร้อยคน รวมทั้งช่างทำโยโย่จีนฝีมือยอดเยี่ยมและผู้เชี่ยวชาญการละเล่นโยโย่จีน ทำให้เทคนิคการเล่นมีการพัฒนาก้าวหน้าต่อไป

ลีลาการควงโยโย่จีนมีชื่อเฉพาะต่างๆ ด้วย เช่น ไก่ทองขึ้นสุ่ม ไต่ข้ามภูเขา นางฟ้าทอผ้า มองดูดวงดาว เทพแบกภูเขา เหงยหน้ามองพระจันทร์ ปลาแกว่งหาง เด็กไหว้พระจันทร์ นกพลิกตัว เมฆลอยตามพระจันทร์ กู้พระจันทร์จากท้องทะเล และสู่ท้องนภา ในบรรดาวิธีการละเล่นมีชนิดที่เรียกว่า "มดขึ้นต้นไม้" เร้าใจที่สุด เวลาจัดแสดง จะผูกปลายเชือกยาวข้างหนึ่งไว้กับยอดต้นไม้ มือจับที่ปลายอีกข้างหนึ่งของเชือก และมีอีกคนหนึ่งหมุนโยโย่จีนให้เร็วที่สุด จากนั้นก็โยนโยโย่จีนที่หมุนติ้วให้ขึ้นไปค้างอยู่บนเชือก ส่วนผู้ที่จับเชือกอยู่ต้องใช้แรงดึง เพื่อประคองให้โยโย่จีนหมุนไม่หยุดและไต่ขึ้นไปที่สูงประมาณ 50-60 เมตร เมื่อโยโย่จีนหมดแรงตกลงมา คนแรกที่โยนโยโย่จีนขึ้นไปก็จะเอาเชือกรับไว้อย่างแม่นยำและหมุนต่อไปได้น่าตื่นเต้น

การแสดงแบบอาร์ตๆ แต่เร้าใจดีครับ

การละเล่นโยโย่จีนเป็นการออกกำลังกายมือและขา เวลาเล่นลีลาต่างๆ ไหล่ ศอก ข้อมือ ตะโพก หัวเข่า และข้อเท้า ตลอดจนกระดูกสันหลังและเอว ล้วนมีการออกกำลังกายไปด้วย จึงเป็นการละเล่นที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ

เนื่องจากการพัฒนาอย่างรวดเร็วของสังคมเมืองและการเปลื่ยนแปลงทางด้านวิถีชีวิตของผู้คน ทำให้ประเพณีวัฒนธรรมการเล่นโยโย่จีนกำลังลดความนิยมลง ดังนั้นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงควรใช้มาตรการที่มีประสิทธิภาพในการอนุรักษ์ไว้