ฮอร์โมน (Hormone ) คือ ตัวนำส่งสารเคมีจากเซลล์กลุ่มของเซลล์หนึ่งไปยังเซลล์อื่น ๆ สิ่งมีชีวิตหลายเซลล์  ทั้งพืชและสัตว์ สามารถผลิตฮอร์โมนได้ที่ ต่อมไร้ท่อ  โมเลกุลของฮอร์โมนจะถูกปล่อยโดยตรงยังกระแสเลือด ของเหลวในร่างกายอื่นๆ หรือเนื้อเยื่อใกล้เคียง

ฮอร์โมน เป็นสิ่งที่ร่างกายสร้างขึ้นมาเพื่อสื่อสารและทำหน้าที่ร่วมกันกับอวัยวะต่างๆ เพื่อให้ร่างกายของคนเราสามารถทำงานได้อย่างปกติ

หน้าที่ของฮอร์โมน คือการส่งสัญญาณให้ทำงานหรือหยุดทำงาน เช่น

1.กระตุ้นหรือยับยั้งการเจริญเติบโต

2.กระตุ้นหรือยับยั้งโปรแกรมการสลายตัวของเซลล์

3.กระตุ้นหรือยับยั้งระบบภูมิคุ้มกัน

4. ควบคุม กระบวนการสร้างและสลาย (metabolism) และเตรียมพร้อมสำหรับบทบาทใหม่ๆ เช่น การต่อสู้ หนี หรือ กำหนดช่วงเวลาของชีวิตเช่น วัยรุ่น วัยมีครอบครัวมีลูกหลานไว้สืบสกุล และวัยทอง

 

มารู้จักกับ 5  ฮอร์โมนสำคัญๆ  ที่ทำให้ร่างกายของคนเราสามารถทำงานได้อย่างปกติ

1.  เอ็นโดรฟิน (Endorphin) เป็นฮอร์โมนที่หลั่งออกมาจากใต้สมองที่รู้จักกันในชื่อ สารสุข เปรียบเสมือนมอร์ฟีนธรรมชาติที่ร่างกายหลั่งขึ้นมาก็ต่อเมื่อมนุษย์มีความสุข ความพึงพอใจ ผ่อนคลาย และหลั่งเพื่อกระตุ้นความรู้สึกในแง่บวกเมื่ออยู่ในภาวะเครียดฮอร์โมนชนิดนี้ก็จะลดลง

เราสามารถทำให้สารนี้หลั่งออกมาได้ด้วยวิธีต่าง ๆเช่น ...

- การออกกำลังกาย ต่อเนื่องนานพอสมควร  ประมาณ 20 นาทีขึ้นไป เอ็นโดฟินส์จะออกมามาก ทำให้มีความสดชื่นสบายเนื้อสบายตัว

- ทำสมาธิ เมื่อจิตเป็นสมาธิจะมีความสุขยิ่งนักเพราะเอ็นโดฟินส์ออกได้เช่นกัน

- การมีเพศสัมพันธ์ที่ถึงจุดสุดยอด

ประโยชน์ ....

ทั้งบรรเทาความเจ็บปวด  บรรเทาอาการซึมเศร้า คลายเครียด เพิ่มความเชื่อมั่นในตนเอง และยังช่วยลดน้ำหนักได้ด้วย คลายความเครียดและความวิตกกังวล ระดับเอ็นโดรฟินที่สูงขึ้นจะทำให้ผลกระทบจากความเครียดลดลง ทั้งยังช่วยให้รู้สึกเคลิบเคลิ้ม  มากขึ้น ช่วยหลั่งฮอร์โมนเพศ และเสริมสร้างการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันร่างกายได้อีกด้วย

 

2. อะดรีนาลีน (Adrenaline)

อะดรีนาลีน(Adrenaline) ฮอร์โมนที่ต่อมหมวกไตหลั่งออกมาเพื่อตอบสนองปฏิกิริยาของร่างกายที่สั่งให้ต่อสู้หรือหนีเมื่อตกอยู่ในเหตุการณ์อันตราย ส่งผลให้หัวใจเต้นเร็ว บีบตัวแรง และหลอดลมในปอดขยายตัวขึ้น 

 

เราสามารถทำให้สารนี้หลั่งออกมาได้ด้วยวิธีต่าง ๆเช่น ...

ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนนี้เพื่อให้มีภาวะเตรียมพร้อมให้ร่างกายเข้าสู่การตอบสนองต่อภาวะฉุกเฉินและการใช้พลังงาน ทำให้กล้ามเนื้อหลอดเลือดหัวใจทำงานอย่างเต็มที่

หัวใจบีบตัวมากขึ้น อัตราการเต้นของหัวใจสูงขึ้น ความดันเลือดสูงขึ้น และทำในสิ่งที่เมื่อก่อนไม่สามารถทำได้ เช่น เมื่อเกิดเหตุไฟไหม้จะรีบวิ่งเข้าไปยกของหนักในบ้านออกมาได้

โดยปกติแล้วอะดรีนาลินจะหลั่งช่วงที่เราตื่นเต้นหรือมีภาวะฉุกเฉินแล้วจะลดลงมาอยู่ในระดับปกติ แต่ถ้าหลั่งมากผิดปกติอาจเกิดจากเนื้องอกที่ต่อมหมวกไต  ซึ่งทำให้มีอาการหัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตสูงเรื้อรัง ควบคุมได้ยาก

 ประโยชน์ ....

แพทย์ยังนำอะดรีนาลีนสังเคราะห์หรือที่เรียกว่าเอพิเนฟริน (Epinephrine) มาใช้รักษาภาวะ Anaphylaxis ซึ่งเป็นอาการแพ้รุนแรงเฉียบพลัน หรือกระทั่งใช้ในระหว่างการผ่าตัดตาและรักษาผู้ป่วยที่หัวใจหยุดเต้น

 

3. เซโรโทนิน (Serotonin)
เป็นสารต้านความเครียดที่หลั่งจากสมองและหลั่งจากทางเดินอาหารที่มีผลกับการทำงานของกล้ามเนื้อ อารมณ์ และพฤติกรรม และการนอนหลับ ถ้าระดับฮอร์โมนต่ำเกินไปจะทำให้เราหงุดหงิด นอนไม่ค่อยหลับ ไม่มีสมาธิ มีภาวะปวดศีรษะ เป็นไมเกรน หรืออาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้าได้

เราสามารถทำให้สารนี้หลั่งออกมาได้ด้วยวิธีต่าง ๆเช่น ...

ร่างกายมนุษย์พบใน enterochromaffin cells ซึ่งเป็นเซลล์ในทางเดินอาหาร ซึ่งมันทำหน้าที่ในการควบคุมการเคลื่อนไหวของทางเดินอาหาร  ส่วนเซโรโทนินในร่างกายอีก 10-20% นั้น ถูกสังเคราะห์ในระบบประสาทส่วนกลางจากเซลล์ประสาทที่สามารถสร้างเซโรโทนินได้  ซึ่งทำหน้าที่เป็นสารสื่อประสาท

 

ประโยชน์ ....

1.ในสมองและระบบประสาท มีหน้าที่ควบคุมความรู้สึกเจ็บปวด ความหิว ความอิ่ม ความอยากอาหาร การนอนหลับ อารมณ์ทางเพศ และความรู้สึกสุขสงบ ช่วยระงับความโกรธและความก้าวร้าว

2.ในระบบทางเดินอาหาร ช่วยกระตุ้นการเคลื่อนตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้ กระตุ้นการหลั่งน้ำย่อย ทำให้เกิดความอยากอาหาร หรือบางครั้งก็ทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ได้เช่นกัน

3.ในระบบไหลเวียนเลือด ช่วยกระตุ้นให้กล้ามเนื้อหัวใจบีบตัว หลอดเลือดหดตัว ทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น

4. เซโรโทนินจะกระตุ้นให้เกิดการเจริญเติบโตผ่านการรับรู้ปริมาณสารอาหาร เมื่อร่างกายหลั่งเซโรโทนินออกมา เราจะรู้สึกอยากกินอาหาร หลังจากกินอาหารเข้าไปอย่างเพียงพอ สารนี้ก็จะส่งสัญญาณแสดงความอิ่ม

ทำให้กระเพาะและลำไส้บีบตัวเพื่อย่อยอาหาร เกิดการดูดซึมและเผาผลาญสารอาหารอย่างรวดเร็ว ทั้งยังกระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อตับและเซลล์ที่มีหน้าที่สร้างหรือสลายมวลกระดูกด้วย หากร่างกายมีปริมาณเซโรโทนินไม่เพียงพอ ระบบการทำงานเหล่านี้ก็จะได้รับผลกระทบและแปรปรวนไป

 

4. เทสโทสเตอโรน (Testosterone)

ฮอร์โมนเพศชายที่หลั่งมาจากอัณฑะ ซึ่งอยู่ในถุงอัณฑะ (Scrotum) จะมีอยู่ 2 ข้างทั้งฝั่งซ้ายและขวา ต้องใช้คอเลสเตอรอลในการสังเคราะห์ ร่างกายจึงต้องมีไขมันเพื่อสังเคราะห์เป็นฮอร์โมนเพศได้

ฮอร์โมนเพศชายจะทำให้ร่างกายเปลี่ยนแปลงตั้งแต่เด็กจนโตลักษณะเป็นผู้ชาย มีกล้ามเนื้อใหญ่ขึ้น มีหนวด เครา ขน เสียงแตก และมีการเปลี่ยนแปลงของอวัยวะเพศ

เราสามารถทำให้สารนี้หลั่งออกมาได้ด้วยวิธีต่าง ๆเช่น ...

หากใครมีเทสโทสเตอโรนลดลง ก็อาจทำให้เกิดภาวะพร่องฮอร์โมนเพศชาย  ซึ่งส่งผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจหลายอย่าง เช่น หงุดหงิดง่าย ซึมเศร้า อ้วนลงพุง ไม่มีความรู้สึกทางเพศ หรือมีภาวะมีบุตรยาก

1. ดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง ระมัดระวังไม่ให้มีน้ำหนักตัวน้อย หรือมากเกินไป

2. หมั่นออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

3. พักผ่อนให้เพียงพอ พยายามไม่เครียด

4. หลีกเลี่ยงการรับประทานของทอด ของมัน ของหวาน การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และการสูบบุหรี่

5. กินอาหารที่มีประโยชน์ และกินอาหารกลุ่มที่ช่วยเพิ่มฮอร์โมนเพศชาย เช่น Zinc หรือแร่สังกะสี เช่น หอยนางรมฟ

ประโยชน์ ....

1. นอกจากอัณฑะจะทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนเพศชายแล้ว อัณฑะยังทำหน้าที่ผลิตตัวอสุจิได้ดีอีกด้วย โดยกลไกการกระตุ้นให้มีการสร้างระดับฮอร์โมนเพศชายและอสุจิเพิ่มขึ้น จะเริ่มในช่วงที่เด็กผู้ชายเข้าสู่ช่วงวัยรุ่น หรืออายุประมาณ 12-13 ปี

2. เป็นฮอร์โมนส่วนใหญ่ของฮอร์โมนเพศชาย ช่วยในการผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดง เพิ่มปริมาณมวลกล้ามเนื้อ

3. ลดระดับไขมันสะสมในร่างกาย และมีบางส่วนที่ถูกเปลี่ยนให้เป็นฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ซึ่งมีส่วนสำคัญในการป้องกันโรคกระดูกพรุน

 

 

5.เอสโตรเจน (Estrogen)

เป็นฮอร์โมนใน เพศหญิง ทำหน้าที่ผลิตจากรังไข่ มีส่วนน้อยที่ผลิตจากต่อมหมวกไตและเซลล์ไขมัน และทำให้ลักษณะร่างกายของผู้หญิงมีการเติบโต มีความเป็นผู้หญิงมากขึ้น เช่น มีเต้านม สะโพกผาย มีผิวดีขึ้น 

เป็นฮอร์โมนที่สำคัญ ทำหน้าที่ควบคุมระบบสืบพันธุ์ของเพศหญิง  โดยจะมีผลต่อการเจริญเติบโตทางเพศ ลักษณะของเพศหญิง การมีประจำเดือน การตั้งครรภ์ และการหมดประจำเดือน

ช่วยในเรื่องการทำงานของกล้ามเนื้อและกระดูก ถ้าหากเอสโตรเจนลดลง โดยเฉพาะผู้หญิงที่หมดประจำเดือนในช่วงวัย 45-50 ปี มีความเสี่ยงที่กระดูกจะบางมากขึ้น เพราะมวลกระดูกลดลง กล้ามเนื้อไม่ค่อยแข็งแรง และมีภาวะของการหมดประจำเดือน เช่น ร้อนวูบวาบตามตัว

เราสามารถทำให้สารนี้หลั่งออกมาได้ด้วยวิธีต่าง ๆเช่น ...

1.กินอาหารที่มีเอสโตรเจนสูง เช่น น้ำมะพร้าว ถั่วเหลือง นมถั่วเหลือง แต่ก็ไม่สามารถกินในปริมาณมากเพื่อทดแทนฮอร์โมนได้

2. เพิ่มวิตามินบี เพราะมีส่วนสำคัญในการสร้างและกระตุ้นฮอร์โมนเอสโตรเจนในร่างกาย หากร่างกายมีวิตามินบีในระดับที่ต่ำอาจทำให้ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลงด้วย

3. เพิ่มวิตามินดี วิตามินดีและเอสโตรเจนทำงานร่วมกันเพื่อลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด ความเชื่อมโยงระหว่างฮอร์โมนสองตัวนี้ เกิดจากบทบาทของวิตามินดีในการสังเคราะห์เอสโตรเจน

ประโยชน์ ....

1. เป็นฮอร์โมนหลักของผู้หญิง ซึ่งรับผิดชอบในการควบคุมการมีประจำเดือนและการหมดประจำเดือน

2. มีผลต่อความหนาของผิว การไหลของเลือด คอลลาเจน และน้ำในผิว ช่วยลดระดับของคอเลสเตอรอลที่ “ไม่ดี” (LDL) และเพิ่มระดับของคอเลสเตรอลที่ “ดี” (HDL)

3. เป็นสารต่อต้านอนุมูลอิสระ และลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ

4. ยับยั้งการสลายตัวของกระดูก จึงช่วยลดภาวะกระดูกพรุน

 

[Exclusive Content]