PM 2.5 ที่ส่วนหนึ่งลอยมาจากประเทศเพื่อนบ้าน ปัญหาที่เพื่อนบ้านยังเผาไม่รู้จบ

แม้จะเข้าสู่ฤดูหนาวแล้ว แต่มลพิษทางอากาศหรือฝุ่น PM 2.5 กลับเพิ่มขึ้นตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา และมีแนวโน้มว่าจะรุนแรงกว่าปี 2564 อีกด้วย โดยปัจจัยที่ทำให้เกิดฝุ่นเหล่านี้ ประกอบด้วย 3 แหล่งคือ ภาคเกษตรกรรม ภาคยานยนต์ และภาคโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งได้รับผลกระทบไปทั่วทุกภูมิภาคโดยเฉพาะในแถบภาคเหนือ ที่ได้รับมลพิษข้ามพรมแดนจากประเทศเพื่อนบ้าน

จากผลการวิจัยของกรีนพีซ ประเทศไทยพบว่า 1 ใน 3 ของมลพิษอากาศข้ามพรมแดนในภูมิภาคลุ่มน้ำโขงอันได้แก่บริเวณ ภาคเหนือตอนบนของไทย, ตอนบนของ สปป.ลาว และรัฐฉานของเมียนมา มีที่มาจากการเผาไหม้ที่เกิดขึ้นในพื้นที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ซึ่งภาคเหนือเป็นภาคที่มีการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์มากที่สุด โดยเริ่มตั้งแต่ปี 2543 และเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจนกระทั่งในปี 2546 รัฐบาลได้นำเกษตรพันธะสัญญาไปใช้ในโครงการยุทธศาสตร์ความร่วมมือทางเศรษฐกิจอิรวดี เจ้าพระยาแม่โขง (ACMECS) ร่วมกับประเทศกัมพูชา สปป.ลาว เมียนมา เวียดนาม และไทย ทำให้เป็นการเปิดโอกาสให้บริษัทเกษตรของประเทศไทย สามารถลงทุนอุตสาหกรรมเกษตรภายใต้ระบบเกษตรพันธสัญญากับเกษตรกรในประเทศเพื่อนบ้านได้ นี่จึงเป็นจุดเริ่มต้นในการขยายการลงทุนทางเศรษฐกิจไปยังประเทศเพื่อนบ้าน และเป็นชนวนสำคัญในการเกิดปัญหามลพิษทางอากาศข้ามพรมแดน รวมถึงการเผาในที่โล่งของประเทศเพื่อนบ้านฝั่งประเทศลาวและพม่า ส่งผลให้ประเทศดังกล่าวเกิดจุดความร้อนเป็นจำนวนมาก

นายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) ได้กล่าวถึง “แนวโน้มสถานการณ์ฝุ่นละอองปี 2566 ที่ศูนย์แก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ (ศกพ.) กรมควบคุมมลพิษ พร้อมประกาศแผนรับมือ นโยบาย 3 พื้นที่ 7 มาตรการ โดยในส่วนของภาคเหนือ จากการประเมินจุดความร้อนในช่วง 3 ปีที่่ผ่านมา ลดลงไปกว่า 80% ส่งผลให้ปริมาณเชื้อเพลิงในป่าเพิ่มขึ้น โดยขอให้เร่งดำเนินการโครงการชิงเก็บลดเผา เพื่อเปลี่ยนเชื้อเพลิงให้มาเป็นเชื้อเพลิง RDF หรือเพิ่มมูลค่า ส่วนพื้นที่การเกษตร ให้เร่งทำความเข้าใจกับประชาชนถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการเผา เพื่อไม่ให้มีการเผา รวมถึงรับมือกับสถานการณ์หมอกควันข้ามพรมแดน ซึ่งเป็นเหตุที่ประเทศไทยไม่สามารถควบคุมได้ แต่ที่ทำได้คือ จะดำเนินการส่งเอกสารไปยังสำนักงานเลขาธิการอาเซียน เพื่อขอความร่วมมือไปยังรัฐบาลประเทศต่างๆ เพื่อยกระดับการดำเนินการแก้ไขปัญหาหมอกควันข้ามพรมแดนอย่างเร่งด่วน”

รัฐบาลควรจะต้องหาแนวทางแก้ไขหรือมีมาตรการที่เข้มงวดเกี่ยวกับกรณีนี้เป็นพิเศษ เช่น การเอาผิดกับบริษัทหรืออุตสาหกรรมในฐานะที่เป็นผู้ก่อผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมและมลพิษ หรือการเอาผิดกับบริษัทรับซื้อที่เกี่ยวข้องกับผลผลิตที่รับซื้อจากพื้นที่ที่ก่อผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม เพราะทำลายทั้งป่าและเกิดมลพิษข้ามพรมแดน สุดท้ายแล้วคนที่ได้รับผลกระทบสุดคือ ประชาชนคนไทยทั้งทางด้านสุขภาพ สิ่งแวดล้อม และสังคม