พระพุทธรูปแห่งบามิยาน เทือกเขาฮินดูคุช กาลครั้งหนึ่ง คือดินแดนอันรุ่งเรืองแห่งพุทธศาสนา

พระพุทธรูปองค์ใหญ่ที่สุดที่หน้าผาบามิยันก่อนถูกทำลาย (ภาพจาก afghanistanembassy.org.uk)

พระพุทธรูปแห่งบามิยาน เทือกเขาฮินดูคุช

กาลครั้งหนึ่ง คือดินแดนอันรุ่งเรืองแห่งพุทธศาสนา

พระพุทธรูป 2 องค์แห่งบามิยาน (Buddhas of Bamiyan) สร้างขึ้นจากการแกะสลักบริเวณหน้าผา เทือกเขาฮินดูคุช ในอัฟกานิสถาน เมื่อศตวรรษที่ 7 หรือกว่า 1,400 มาแล้ว พุทธรูปสร้างความประทับใจ ความลี้ลับและตื่นเต้นแก่ผู้มาเยือนตลอดมา แต่แล้วเมื่อต้นปี 2001 Mullah Omar ผู้นำกลุ่มตาลิบัน สั่งให้ทำลายพระพุทธรูปนี้ ทั้งๆที่ก่อนหน้านี้บอกว่า จะรักษาพระพุทธรูปนี้ไว้ เพื่อเป็นแหล่งนำรายได้จากนักท่องเที่ยว

หนังสือ The Buddhas of Bamiyan บอกว่า พระพุทธรูปแห่งบามิยานเปรียบเหมือน Stonehenge ของอัฟกานิสถาน แหล่งโบราณคดีมีชื่อเสียงมากของประเทศนี้ ในช่วง 200 ปีแรก หรือช่วง คศ 700-800 พระพุทธรูป 2 องค์ มีสีสรรค์สดใส ถูกประดับประดาอย่างงดงาม จากชุมชนชาวพุทธของอาณาจักรบามิยาน เมื่อสิ้นศตวรรษที่ 20 แม้เวลาจะผ่านมากว่า 1,000 ปีแลัว พระพุทธรูปเสื่อมโทรมไปตามธรรมชาติ และจากการละเลยของคนเรา แต่พระพุทธรูปแห่งบามิยาน ก็ยังคงเป็นอนุสรณ์สถาน ที่สร้างความทับใจเช่นเดิมเหมือนในอดีต

ปี 1968 ศิลปินญี่ปุ่นชื่อ Hitayama ไปเยื่อนบามิยาน เพื่อศึกษาต้นกำเนิดวัฒนธรรมญี่ปุ่น เส้นทางการเผยแพร่พุทธศาสนา และต้องการมีประสบการณ์แบบเดียวกับพระถังซัมจั๋ง (Xuanzang) "เมื่อเดินทางรถยนต์จากคาบูลมาบามิยาน ประทับใจมากต่อถ้ำของบามิยาน นั่งอยู่เบื้องหน้าพุทธรูป 2 องค์ สูง 55 ม. และ 38 ม. วาดภาพพระพุทธรูป จนอาทิตย์ตกดิน วันต่อมา เข้าไปดูจิตกรรมฝาผนังในถ้ำ จำได้ถึงสิ่งที่พระถังซัมจั๋งได้เขียนไว้ว่า ณ เวลานั้น พุทธศาสนารุ่งเรืองมากที่บามิยาน มีพระพุทธรูปทองคำขนาดใหญ่ที่นั่น และมีวัดกับพระสงฆ์จำนวนหนึ่ง"

ช่วงปี คศ 629-645 หรือใช้่เวลานานราว 16 ปี พระถังซัมจั๋งเดินทางจากจีนมาอินเดีย ผ่านทางบามิยาน จุดประสงค์เพื่อนำคำภีร์พุทธศาสตร์กลับมาจีน และแปลให้ตรงตามต้นฉบับเดิม การเดินทางแสวงบุญของพระถังซัมจั๋งผ่านอาณาจักรบามิยาน เขียนบันทึกไว้ในหนังสือชื่อ Journey to the West โดยบอกว่า ที่บามิยาน มีพระพุทธรูปแกะสลักที่หน้าผา ประดับด้วยอัญมณี มีวัดที่หุบเขา และพระสงฆ์

The Buddhas of Bamiyan ชี้ให้เห็นว่า บามิยานตั้งอยู่บนเส้นทางการค้า จีน-เอเชียกลาง หรือ Silk Road นับจากศตวรรษที่ 6 บามิยานเป็นศูนย์กลางการค้าขาย และศูนย์การบูชาพุทธศาสนา การดำรงอยู่ของสองสิ่งนี้ สะท้อนว่า นับตั้งแต่อดีต พุทธศาสนาเป็นศาสนาที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับคนในวรรณะพ่อค้า พ่อค้าวาณิชย์หลายคน คือผู้อุปถัมภ์พุทธศาสนา เป็นคนที่สร้างเจดีย์ที่โด่งดัง เช่น มหาเจดีย์ชเวดากอง เป็นต้น