ความเป็นมาของ'อาณาจักรอ้ายลาว'

อาณาจักรอ้ายลาวแต่เดิมที่เราก็ไม่รู้ว่าจะแยกกันตรงไหนนะ เพราะมักจะไปทับกับ อนาจักน่านเจ้าซึ่งอนาจักรน่านเจ้าเกิดภายหลัง หลายร้อยปีที่เดียว

อาณาจักรอ้ายลาว เกิดก่อนจีน 1000ปี ขณะที่จีนเกิดขึ้น 2500 ที่ลุ่มทะเลสาปแคสเปื่ยนแล้วเคลื่อนตัวมายังฝั่งตะวันออก ทางด้านฝั่งตะวันออกตั้งมั่นที่ราบลุ่มแม่นำ้ไหว ทะเลทรายโกบี ทางด้านฝ่าไทย ไทย คือ ไทยกะได เกิดก่อนจีนมาก่อนและเจริญรุ่งเรืองแถบลุ่มแม่นำ้ หวงโห และ แยงซีเกียง จีนเรียกอายลาวว่า พวกไต๋ (แปลว่าใหญ่) อณาจักรอ้ายลาวแห่งไทยกะไดเป็นศูลน์รวม ไทย ต่างๆ การพบกันระหว่างจีนกับอ้ายลาวแห่งลุ่มแม่นำ้หวงโหและแยงซีเกียงเมื่อตีนผ่านปรวัติศาสตร์ สามราชาห้าบรรพกษัตริย์ คือรวมกัน 3000ปีก่อนพศ1 กล่าวคือเมื่อพระเจ้า หยูให้มีการสำรวจ

แผ่นดินจีนจึงมาพบไต๋หรืออ้ายลาว โดยศูลน์กลางสี่นคร ได้แก่ นครลุง-นครปา-นครเจา-นครเงี้ยว ทั้งสี่นครปกครองแบบพันธมิตรต่อกัน ต่อมาจีนก็เข้ามาค้าขาย บางดินแดนก็ใช้วัฒนธรรมเข้าผนวกดินแดน บางดินแดนก็ใช้ทหารเข้ารุกราน บางดินแดนก็ใช้วิธีควบคุมตลาด สุดท้าย อ้ายลาวก็ถอยลงมาอยู่ที่นครปา นครปาสุดท้ายก็แตกจากการรุกรานของจิ๋นซีฮ่องเต้ในเวลาต่อมา จึงมาตั้งนครเพงงายแห่งอ้ายลาวขึ้นมามี 6นครที่สำคัญมี 1 เมืองหมงสื้อ 2 เมืองซีเซ 3 เมืองร่างกุ้ง 4 เมืองกังเส 5 เมืองเชียงราก 6 เมืองมูเซ ทั้งหกเมืองนี้คือเมืองสำคัญของอ้ายลาว แต่ก็ต้องถูกจีนรุการนเสียเมืองทั้งหกนี้ให้ จ๊กก๊กแห่งสามก๊ก ก็กเล่าปี่ได้ขยายดินแดนเข้ามาทางเสฉวนและยึดเอาอ้ายลาวเข้าไปอยู่ในดินแดน จ๊กก๊กด้วย เป็นการสิ้นสุดอนาจักอ้ายลาว

ประมาณปีพศ 700 กว่าพระเจ้าหมงแสก็ประกาศอิสรภาพจัดตั้งเป็นอนาจักรหมงแสหรือหนองแส
จีนเรียก อนาจักรน่านเจ้าโดยเริ่มนับปีที่พระเจ้าหนองแสขึ้นครองครองราชประมาณปีพศ800กว่าพระเจ้าสีนุโลขึ้นครองราชสมบัติขยายอนาเขตรออกไป ขุนบรมสิ้นพระชนม์ก็มีขุนโรเซ้งตรงกับรัชสมัยพระนางบูเช็คเทียรแห่เผ่าเหย้ขึ้ครองราช หลังสิ้นขุนโรเซ้งผู้หลานคือ ขุนบรม หรือพีล่อโกะขึ้นครองราชขยายอำนาจและอนาเขตรลงสู่นำ้โขงแลแม่นำ้ดจ้าพระยา ค้าขายไปใกลถึงสุมาตราและชวา ในปีพศ900ช่วงนี้เองก็ก่อเกิดอนาจักรน้อยใหญ่ตามลุ่มนำ้ต่างๆในสุวรรรณภูมิ กับอนาจักรน่านเจ้าในสมัยขุนบรมจากขุนบรมก็เป็นขุนลอจากขุนลอไปก็เป็น ขุนอินโนชิน อีกหลายร้อยปีกว่าอนาจักน่านเจ้าจะแตกสลายครับ