พลับพลึงดอกขาว..บ้านใครมีบ้าง
พลับพลึงมีทั้งพลับพลึงดอกขาว พลับพลึงดอกแดง พลับพลึงตีนเป็ด
แต่ที่จะพูดในวันนี้คือ พลับพลึงดอกขาว ค่ะ
พลับพลึงดอกขาว
พลับพลึงดอกแดง
พลับพลึงตีนเป็ด
ชื่อท้องถิ่น
-ภาคเหนือ เรียกว่า ลิลัว
-อิสาน เรียกว่า ว่านชน
-ชวา เรียกว่า วิรงรอง
-ทั่วๆ ไป เรียกว่า พลับพลึงขาว พลับพลึงดอกขาว
พลับพลึง เป็นไม้ล้มลุก นิยมปลูกไว้ริมรั้วนอกบ้าน ใบเดี่ยว อวบน้ำ ดอกช่อ กลีบดอกสีขาว มีกลิ่นหอม ปลายเกสรสีแดง ชอบดินชื้นแฉะ ขยายพันธุ์โดยใช้ส่วนหัวใต้ดิน กาบใบสีเขียวของพลับพลึงจะมีคุณสมบัติเหมือนใบตอง คือใช้ทำงานฝีมือ งานประดิษฐ์ดอกไม้
คนอิสานแท้ๆ มักจะเรียกพลับพลึงว่า "ว่านชน" เพราะเนื่องจากเวลาพลัดตก หกล้ม หรือไปชนกระแทกอะไรมาก็ให้ใช้ว่านรักษาประโยชน์ทางยาของพลับพลึงนั้น โดยนำใบพลับพลึงมาย่างไฟให้ตายนึ่ง ย่างพอให้ใบอ่อนตัวลง แล้วพันรอบอวัยวะที่เจ็บ หัก บวม ปวดเมื่อย เคล็ดขัดยอก แก้อักเสบ ฟกช้ำดำเขียว
นอกจากนี้คุณแม่หลังคลอดบุตรก็นิยมใช้ใบพลับพลึงในการทับหม้อเกลือที่ท้อง สะโพก เพื่อลดอาการอักเสบ ฟกช้ำ จากการคลอดลูก และเพื่อให้มดลูกเข้าอู่เร็ว หรือคนที่ปวดศีรษะก็สามารถนำใบพลับพลึงอังไฟ แล้วมาพันรอบศีรษะไว้ อาการปวดจะทุเลาลง ว่านชน หรือ พลับพลึงใช้ได้แค่ภายนอกเท่านั้น ไม่ใช้เป็นยากินเนื่องจากมีพิษ
นอกจากนี้ยังใช้พลับพลึงในพิธีกรรมด้วย จะเห็นได้จากพ่อหมอเมืองเลย โดยนำใบพลับพลึงซอยใส่ขันน้ำมันต์ ใช้ประพรมตัวเพื่อไล่ผีและสะสางสิ่งอัปมงคล พร้อมทั้งนำต้นพลับพลึงไปปลูกแก้เคล็ดเพื่อใช้ขับไล่ความไม่เป็นมงคลต่างๆ ได้ และยังมีการบอกเล่าไว้ว่าชื่อ "ว่านชน" นี้มีที่มาจากคำว่า ชนะ ช่วยให้ชนะสิ่งที่ไม่ดีทั้งปวง พลับพลึงจึงเป็นไม้มงคลหนึ่งที่ควรมีไว้ประจำบ้าน
และบางส่วนของลำต้นพลับพลึงก็นำมาพับเป็นกลีบกระทง
สรรพคุณของพลับพลึง ส่วนที่นิยมใช้ของพลับพลึง ได้แก่ ใบ ราก และเมล็ด
-พลับพลึงมีสรรพคุณใช้เป็นยาบำรุงกำลัง(ใบ)
-ช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะ ด้วยการใช้ใบมาอังไฟ แล้วใช้พันรอบศีรษะไว้ อาการปวดศีรษะก็จะทุเลาลง(ใบ)
-ช่วยขับเสมหะ(ใบ)
-ราก เมื่อนำไปเคี่ยวให้แหลกจนเป็นน้ำ แล้วกลืนเอาแต่น้ำเข้าไปจะช่วยทำให้อาเจียน(ราก)
-ช่วยทำให้คลื่นเหียนอาเจียน(ใบ)
-ใช้เป็นยาระบาย(ใบ)
-ใบใช้ลนไฟ ช่วยรักษาโรคไส้เลื่อนได้ (ใช้กันในแถบจังหวัดสุพรรณบุรี)
-ช่วยรักษาโรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินปัสสาวะและน้ำดีได้(ใบ)
-ช่วยขับเลือดประจำเดือนให้ออกมาจนหมด(เมล็ด)
-ใบพลับพลึงสามารถนำมาใช้รักษาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย กล้ามเนื้ออักเสบ(ใบ)
-ใบ ใช้ทำเป็นยาประคบ สูตรแก้ปวดเมื่อย เคล็ดขัดยอก แก้อาการวิงเวียนศีรษะ ช่วยบำรุงผิว ด้วยการใช้ใบพลับพลึง ใบมะขาม ใบส้มป่อย ใบเปล้า ใบหนาด ขมิ้นชัน ไพล การบูร ผิวมะกรูด เกลือแกง นำมาตำผสมกันแล้วทำเป็นยาประคบ(ใบ)
-ใบ ใช้ทำเป็นยาประคบเพื่อคลายเส้น ด้วยการใช้ใบพลับพลึง 8 บาท ไพล 4 บาท อบเชย 2 บาท ใบมะขาม 12 บาท เทียนดำ 1 บาท เกลือ 1 บาท นำมาตำห่อผ้าแล้วนึ่งให้ร้อน แล้วนำมาใช้ประคบเส้นที่ตึงให้คลายได้(ใบ)
-ช่วยแก้อาการปวด บวม ฟกช้ำดำเขียว อาการเคล็ดขัดยอก ข้อเท้าพลิกแพลงได้ ด้วยการใช้ใบพลับพลึงนำมานึ่งไฟให้ใบอ่อนตัวลง แล้นำมาพันรอบบริเวณที่เจ็บ(ใบ)
-ใช้ทำเป็นยาย่างช่วยรักษาอาการเลือดตกใน ตกต้นไม้ หรือควายชน ด้วยการใช้ ใบพลับพลึง ใบชมชื่น ใบหนาด ใบเปล้าใหญ่ ใบส้มป่อย นำมาหั่นและตำแล้วนำไปทำยาย่าง(ใบ)
-ช่วยแก้อาการปวดกระดูก ด้วยการใช้ใบพลับพลึงตำผสมกับข่าและตะไคร้ นำไปหมกไฟแล้วนำมาพอกบริเวณที่ปวดกระดูก(ใบ)
-รากพลับพลึงใช้พอกแผลได้ ด้วยการนำรากมาตำแล้วพอกบริเวณบาดแผล(ราก)
-รากพลับพลึงสามารถใช้รักษาพิษจากยางน่องได้(ราก)
-ใบใช้ประคบแก้ถอนพิษได้ดี(ใบ)
-ใบพลับพลึงสามารถนำมาใช้กับคุณแม่ที่เพิ่งคลอดบุตรหรือการอยู่ไฟได้ ด้วยการใช้ใบประคบบริเวณหน้าท้อง จะช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่เร็ว ทำให้น้ำคาวปลาแห้ง ช่วยขับของเสียต่างๆ ออกจากร่างกายได้ นอกจากนี้ยังช่วยขจัดไขมันส่วนเกินได้อีกด้วย(ใบ)
-ใบพลับพลึงมีสารในกลุ่มอัลคาลอยด์ที่ชื่อว่า Lycorine ซึ่งมีฤทธิ์ช่วยต่อต้านไวรัสที่เป็นสาเหตุของโรคโปลิโอและโรคหัด(ใบ)
ประโยชน์ของพลับพลึง
-ใช้ปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับ เพื่อความสวยงามและให้กลิ่นหอม
-ประโยชน์ในด้านของพิธีกรรมความเชื่อ ก็มีการใช้ใบพลับพลึงนำมาซอยแล้วใส่ลงไปในขันน้ำมนต์ นำมาใช้ประพรมตัวเพื่อขับไล่ผีสางหรือสิ่งอัปมงคล
-ในด้านของความเป็นศิริมงคล มีการปลูกต้นพลับพลึงไว้ในบ้านเพื่อแก้เคล็ด ช่วยขับไล่สิ่งที่ไม่เป็นมงคล ช่วยให้ชนะสิ่งไม่ดีทั้งปวงได้
-กาบใบสีเขียวของพลับพลึงมีคุณสมบัติคล้ายใบตอง สามารถนำมาใช้ทำเป็นงานฝีมือหรืองานประดิษฐ์ดอกไม้ได้ เช่น การทำกระทง งานแกะสลัก เป็นต้น
-ดอกพลับพลึงสามารถนำไปวัดหรือใช้บูชาพระได้
-ดอกพลับพลึงมีกลิ่นหอม ช่อใหญ่และยาว นิยมนำมาใช้จัดแจกัน ทำกระเช้าดอกไม้ หรือมอบให้เป็นช่อเดี่ยวๆ แทนดอกลิลี่ก็ได้
1 บาท เท่ากับ 15.16 กรัม เป็นหน่วยวัดของไทยค่ะ (เวลาเราไปซื้อยาสมุนไพรตามร้านขายยาสมุนไพรแถวๆ ต่างจังหวัดจะเป็นตาชั่งแบบซ้ายขวาที่ถ่วงน้ำหนัก)
ที่บ้านใครมีพลับพลึงแบบไหนกันบ้างคะ..
อ้างอิงจาก: https://medthai.com/
https://medthai.com/
https://teerayaut.wordpress.com/