ทศพิธราชธรรม บทที่ ๓๑ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
โดย เดชา เวชชพิพัฒน์

เป็นกษัตริย์พระองค์หนึ่งในโลกนี้
ที่ทรงมีหลักประพฤติถึงสิบข้อ
ที่ทรงทำได้งามนวลลออ
ทรงถักทอแบบอย่างให้คนไทย

ทานนั้นคือทรงให้เท่าแผ่นฟ้า
กายวาจาพระหทัยศีลสุกใส
บริจาคส่วนพระองค์ทรงห่วงใย
มุ่งพระทัยอาชวะต่อหลักการ

ทรงอ่อนโยนอ่อนโอนตามเหมาะสม
ทรงนิยมพากเพียรยิ่งไพศาล
อักโกธะข่มโกรธทรงประทาน
ภูมิบาลทรงเมตตาไม่เบียดเบียน

อีกขันติทรงอดทนทรงกลืนกล้ำ
ทรงเที่ยงธรรมนำไทยยามผันผียน
ทศพิธราชธรรมค่าพิเชียร
ประดุจเทียนส่องสยามงามเรืองรอง

ทศทิศมีหนึ่งเดียวในเวหน
ภูมิพลพระราชาแห่งทั้งผอง
พระทรงเป็นหัวใจแห่งขวานทอง
พระทรงครองใจเราตราบนิรันดร์

ทศพรสิบประการขอถวาย
ทรงสบายปรีดิ์เปรมเกษมสันต์
ขอให้ทรงวางพระทัยทุกคืนวัน
พวกเรานั้นตามรอยบาททุกเรื่องราว

เห็นพระองค์ทรงให้มาแต่เด็ก
ตอนยังเล็กดูทีวีสีดำขาว
เมื่อเติบใหญ่อินเทอร์เน็ตก็ถึงคราว
ล้วนแต่ข่าวพระองค์ทรงประทาน

ให้ชาวบ้านใกล้ไกลได้ใกล้ชิด
ทั่วทุกทิศทั่วถึงทั่วแดนขวาน
อบอุ่นใจบารมีมหิบาล
เป็นพื้นฐานกำลังใจให้ชีวา

ทรงเปรียบเป็นอาทิตย์แสงสว่าง
ให้แนวทางแก้ไขทุกข์ปัญหา
ผู้อื่นให้แค่เพียงกุ้งปูปลา
พระราชาให้เบ็ดให้วิธี

ทรงอ่อนไหวในการให้ให้เหมาะสม
ให้ตามปมต้นเหตุตามวิถี
ให้ความภาคภูมิใจในชีวี
ให้ศักดิ์ศรีสามารถราษฎร

ทรงให้ผ่านโครงการทรงดำริ
มูลนิธิมากมายประภัสสร
ทุนศึกษาเล่าเรียนและทุนรอน
สหกรณ์สมาคมธนาคาร

ทานังคือให้อย่างสร้างสรรค์
เกิดผูกพันบันดาลสุขเป็นแก่นสาร
พระองค์ทรงเป็นแบบอย่างเป็นตำนาน
ทรงให้ทานด้วยหทัยเปี่ยมเมตตา

ศีลนั้นคือประพฤติอย่างงามพร้อม
ทรงอ่อนน้อมอ่อนโยนอุเบกขา
สง่างามทุกท่วงท่าทุกเวลา
พระราชาสมบูรณ์แบบแบบอย่างไทย

ทรงพับเพียบพูดคุยกับชาวบ้าน
ทรงก้มกรานรับดอกบัวยายรอให้
บนพื้นดินราชอาสน์หรือที่ใด
งามจับใจจับตาทุกท่าทาง

เมื่อทรงอยู่ใต้ร่มกาสาวพัสตร์
ศีลวัตวัตรถ่องแท้แลสล้าง
ครองจีวรชุดจอมทัพครุยทองบาง
งามสรรสร้างส่องหทัยไร้ราคี

เมื่อปิดทองหลังพระอยู่บ่อยบ่อย
ทองจะค่อยล้นออกมาเป็นสักขี
ดำรัสนี้ลึกซึ้งเรื่องทำดี
องค์จักรีมีดำริเทียบเทียมทอง

พระองค์ทรงเป็นต้นแบบของคำพ่อ
ทรงถักทอครอบครัวไม่บกพร่อง
แม้มีกิจมากมายเป็นก่ายกอง
เราแซ่ซ้องเป็นพ่อแห่งแผ่นดิน

เป็นกษัตริย์กตัญญูอย่างยิ่งยอด
ทรงโอบกอดประคองแม่แลเฉิดฉิน
ให้เวลาสมเด็จย่าเป็นอาจิณ
สยามินท์สมาจารปานมณี

ปริจจาคังคือการให้ไร้รูปร่าง
เป็นแนวทางเสียสละซึ่งสุขี
บริจาครูปธรรมใจอารี
มุ่งทำดีไม่เห็นผลเป็นหน้าตา

แต่เราเห็นพระเสโทอาบพระพักตร์
ทรงย่อตักนั่งลงบนข้อขา
หลังพิงรถทรงงานหลายครั้งครา
ทรงนำพาประชาชนกว่าตนเอง

“ฉันไปได้” เป็นดำรัสที่ยิ่งใหญ่
พระหทัยเกินสิ่งใดมาข่มเหง
ถิ่นทุรกันดารน่ากริ่งเกรง
รถโคลงเคลงเสด็จไปเพื่อประชา

มีราชันกี่พระองค์ถูกหมัดกัด
มีกษัตริย์กี่พระองค์เป็นไข้ป่า
จากเยี่ยมเยียนราษฎรอยู่ไกลตา
เป็นทางกว่าแปดแสนกิโลเมตร

ทรงเสด็จพื้นที่คอมมิวนิสต์
องค์บพิตรไม่ไหวหวั่นจะเกิดเหตุ
ที่ยะลาระเบิดเกิดภัยเภท
องค์ภูเบศวร์ภูมิพลไม่ประวิง

ทรงมอบใบปริญญาห้าร้อยครั้ง
ประทับนั่งสามชั่วโมงองค์วางนิ่ง
ยื่นพระหัตถ์ห้าแสนครั้งไม่ไหวติง
พระยศยิ่งแน่วแน่แก่แผ่นดิน

อาชชะวังคือซื่อตรงต่อหน้าที่
ภูบดีภูมิพลทรงเฉิดฉิน
ทั้งคนไทยชาวโลกล้วนยลยิน
ถวายสิ้นรางวัลเทิดเกียรติงาม

ความสำเร็จพัฒนามวลมนุษย์
อย่างที่สุดอย่างยิ่งแก่สยาม
เราก้าวหน้าก้าวกระโดดในชั่วยาม
ปิตุคามพัฒนาผ่านลำเค็ญ

ผู้นำโลกทรัพย์สินทางปัญญา
ล้ำเลอค่ารางวัลทรงคิดเห็น
กังหันชัยพัฒนาคือประเด็น
เช้าถึงเย็นเติมอากาศน้ำใสดี

อีกรางวัลด้านดินวิทยาศาสตร์
คือประกาศพระปรีชาเป็นสักขี
ทรงวิเคราะห์วิจัยปฐพี
รู้เคมีพสุธาค่ามากมาย

ด้านรางวัลที่เกี่ยวกับหญ้าแฝก
ทรงตีแตกขบปัญหาถึงสุดสาย
คุณประโยชน์พืชรากลึกแผ่กระจาย
ความหลากหลายชีวภาพทรงเฉียบคม

สมัชชายูเอ็นนัดพิเศษ
แสดงเจตน์แสดงใจสุดขื่นขม
กษัตริย์ผู้เป็นที่รักที่ชื่นชม
นโรดมทรงจากไปพร้อมผลงาน

มัททะวังคืออ่อนโยนผู้เกี่ยวข้อง
มีมุมมองให้เกียรติเป็นพื้นฐาน
จากจิตใจประภัสสรงามเบิกบาน
จากวิญญาณวงศ์วานวิญญูชน

พนักงานวิทยุผู้เดือดร้อน
กล่าวออดอ้อนออกอากาศว่าขัดสน
ทำงานดึกหิวโหยทุกข์ทุรน
ภูวดลทรงได้ยินให้ตู้เย็น

อีกเคยมีข้าแผ่นดินตำแหน่งสูง
ใจถูกจูงด้วยประหม่าจนเหลือเข็ญ
แนะนำตัวเป็นพระนามเป็นประเด็น
แต่ทรงเห็นเป็นเรื่องขำชื่อเดียวกัน

“นายช่างยื่นมือมาทายาให้”
ภูวไนยทรงใส่ใจทรงสร้างขวัญ
เห็นผู้ช่วยถูกคุ่นกัดแสนแสบคัน
ทรงแบ่งปันยาทาเพื่อบรรเทา

เมื่อทรงซ้อมยิงปืนเอ็มสิบหก
เกิดตลกปนเครียดคาหนังเขา
ทรงยิงหมดสิบแปดนัดครบเครื่องเครา
บอกเข้าเป้ายี่สิบนัดทรงอภัย

ครั้งเสด็จทรงเยี่ยมพระเจ้าพี่
สารถีปิดประตูผิดวิสัย
ต้องพระองค์แต่ไม่ทรงตำหนิใด
ผู้อยู่ใต้ล้วนตระหนักพระเมตตา

ตะปังคือพากเพียรและบากบั่น
ทั้งมุ่งมั่นมั่นคงเรื่องมุ่งหมาย
ไม่ย่อท้ออุปสรรคบ่อนทำลาย
ไม่เหนื่อยหน่ายคลายเคร่งความตั้งใจ

ทรงมีหลายโครงการเรารู้เห็น
สุดโดดเด่นสุดโต่งโครงการหลวง
เปลี่ยนอะไรเปลี่ยนได้แทบทั้งปวง
แสนหนักหน่วงเปลี่ยนวิถีชีวีคน

แม้วดอยปุยดอยนี้ปลูกฝิ่นขาย
บ่อนทำลายหลายเรื่องอกุศล
ทรงทดลองปลูกพืชที่หนาวทน
จึงตั้งต้นเป็นผลพวงแต่นั้นมา

ทรงลาขึ้นยอดดอยชื่อผาหมี
ในพื้นที่ลำบากยากหนักหนา
เขาหัวโล้นไร้ไม้ไพรพนา
ทรงอุตส่าห์มานะเพื่อชาวภู

"ดอยผาหม่น” ที่ทรงอุปถัมภ์
อีก “ดอยคำ” ผลไม้รสเลิศหรู
“ดอยม่อนแจ่ม” “ดอยอ่างขาง” ชาวลาฮู
ทรงเชิดชูพัฒนาการทำกิน

เป็นกษัตริย์ที่ทรงขึ้นภูเขา
มากกว่าเราไปเที่ยวไปสุขิน
เป็นกษัตริย์ผู้ชนะยอดไพริน
พลิกฟื้นถิ่นดินแปดเปื้อนเป็นโครงการ

อักโกธังคือระงับซึ่งความโกรธ
เป็นนิโรธฝึกลำบากยากหักหาญ
ต้องกดข่มตัวตนตามสัญญาณ
ต้องเผาผลาญอารมณ์ปุถุชน

ต้องอดทนหยามหยาบจ้องจาบจ้วง
ต้องกดทรวงกดใจใฝ่กุศล
ต้องกลืนกล้ำมลพิษแปดเปื้อนปน
ต้องฝืนตนกมลไม่หวั่นไหวตาม

“คิดแต่เป็นน้องของพี่เพียงเท่านั้น”
ทรงโศกศัลย์อัสสุชลหลั่งล้นหลาม
พระเชษฐาจากไปในชั่วยาม
หลากคำถามรู้สึกหลายสลายไป

เมื่อฝรั่งโห่ฮาทำป่าเถื่อน
ทรงตักเตือนด้วยวาจาอัชฌาสัย
ทรงแสดงให้เห็นศิวิไล
ไม่ปล่อยให้โทษะเข้าราวี

วิกฤตการณ์เดือนตุลาปี ๑๖
ราวนรกมาเยือนยากหลบหนี
ทรงรับรู้ทรงแก้ไขได้ด้วยดี
บารมีทรงข่มใจไร้โกรธา

พระดำรัส “กษัตริย์ผิดไม่ได้”
ทรงกล่าวไว้ปี ๔๘ ควรศึกษา
แสดงซึ่งพระหทัยไร้อัตตา
พระโสดาแห่งสยามภูมิพล

อวิหิงสาคือไม่เอาเปรียบ
ไม่ย่ำเหยียบใช้อำนาจขาดเหตุผล
ไม่เบียดเบียนทั้งกายและกมล
ไม่ลืมตนก้าวล่วงก้าวร้าวใคร

ทรงมีทั้งพระคุณและพระเดช
ภูธเรศทรงถนัดอัชฌาสัย
ภูวนาถราชศาสตร์เพื่อคนไทย
ภูวไนยทรงปรับใช้เกิดหลักการ

เศรษฐกิจพอเพียงสุดเสถียร
ไม่เบียดเบียนตนเองไม่หักหาญ
ไม่เบียดเบียนผู้อื่นไม่ระราน
รู้ประมาณตัวตนรู้กำลัง

ทรงสอนให้พวกเราทันกิเลส
มีขอบเขตไม่โลภหลายจนผายผัง
ทำเกินตัวเกินเงินเกินระวัง
เมื่อพลาดพลั้งจึงประดังประเดมา

เป็นปรัชญามาจากหลักธรรมะ
ขัตติยะใช้ทางกลางแก้ปัญหา
วิกฤตการณ์ต้มยำกุ้งฟาดงวงงา
ทั่วโลกายกย่องทฤษฎี

ยูเอ็นทูลถวายรางวัลใหญ่
ชาติเกรียงไกรเยอรมันร่วมวิถี
อีกภูฏานขานไขร่วมภาคี
คนดีกรีโนเบลไพรซ์ให้คำชม

ขันติคืออดทนอดกลั้นไว้
ทุกเงื่อนไขทุกทางทุกทับถม
ทุกอาณัติอานุภาพทุกอารมณ์
ทุกข์ขื่นขมขัดขืนไว้ไม่เสียที

เป็นกษัตริย์ที่ต้องกลั้นน้ำพระเนตร
กลั้นเทวษพระเชษฐาสู่สุขี
ทรงจากไปในฉับพลันในทันที
ไม่ทันที่จะเตรียมตัวจะเตรียมใจ

พระพิธีบรมราชาภิเษก
เป็นเช่นเฉกจุดเริ่มนิรัติศัย
ทศพิธราชธรรมนำพระทัย
แกร่งเกรียงไกรเป็นศูนย์รวมจิตใจไทย

น้ำศักดิ์สิทธิ์จากแม่พระคงคา
เท่าน้ำตาชนนีที่หลั่งไหล
ผู้ซับน้ำมหาธารหาใช่ใคร
ภูวไนยทรงเข้มแข็งเพื่อมารดา

พระที่นั่งไพศาลดูกว้างขวาง
พระพี่นางทรงโศกเศร้าเท่าไรหนา
ผู้ปลอบโยนปลอบใจปลุกชีวา
พระราชาปลอบสติภคินี

เสียงสังข์แตรฆ้องชัยดังหลายหน
ประชาชนหม่นหมองแสนทุกขี
ผู้ปลุกขวัญปลุกใจปลุกชีวี
ภูบดีเปรียบคีรีพระสุเมรุ

อวิโรธน์ไม่เอนเอียงไม่หวั่นไหว
เน้นโปร่งใสยุติธรรมเป็นจุดเด่น
ทำทุกอย่างบนทางไม่เบี่ยงเบน
ตามกฎเกณฑ์กฎหมายที่มีมา

มาตรา ๗ นั้นใช่ว่าหมายถึง
กษัตริย์พึงทำตามใจได้หนักหนา
เราไม่ทำเกินหน้าที่แห่งราชา
พระวาจาทรงกล่าวอย่างหนักแน่นคำ

เมื่อเหตุการณ์วันมหาวิปโยค
นับเป็นโชคที่ทรงอุปถัมภ์
สมัชชาแห่งชาติเริ่มกระทำ
ราชธรรมนำบ้านเมืองผ่านพ้นภัย

อีกวันพฤษภาทมิฬหิน
ทั้งแผ่นดินกรุงเทพราวไฟไหม้
แผนไพรีพินาศฆาตคนไทย
หดหู่ใจทั้งประเทศสังเวชทราม

ทรงโปรดให้คู่ขัดแย้งได้เข้าเฝ้า
ทรงบรรเทาวิกฤตการณ์ด้วยคำถาม
ใครชนะใครแพ้ใครก็ตาม
นั่นคือความพ่ายแพ้แก่ดินแดน

โลกตะลึงบารมีองค์กษัตริย์
ทรงเป่าปัดเรื่องประทุษสุดปลายแขน
ด้วยพระองค์ทรงประพฤติเป็นแก่นแกน
ส่งพระแสนยานุภาพมานานเนา

โอ้ “ฝนหลวง” เย็นฉ่ำใจถวิล
เจ้า “ปลานิล” ชินสะอื้นกลืนโศกเศร้า
“ป่าชายเลน” วันนี้เหมือนไร้เงา
ดูหงอยเหงา “กังหันชัยพัฒนา”

โอ้ “ดอยคำ” ดอยไร้ดั่งดอยหิน
อีก “แกล้งดิน” สิ้นดวงพวงบุปผา
เจ้า “ดินเปรี้ยว” เดียวดายมะลิลา
ขอเพียงว่า “ชั่งหัวมัน” ชั่งใจตรอม

“แก้มลิง” เอ๋ยซูบซีดดูหน่ายแหนง
“คุณทองแดง” ดูเศร้าดูผ่ายผอม
“นมอัดเม็ด” อัดอั้นอกซ่อซอม
เคยห้อมหอม “ไส้กรอกหลวง” กลิ่นกลับกลาย

อีก “นายอินทร์ผู้ปิดทองหลังพระ”
ราวพละพลังพังเหือดหาย
“แซ็กโซโฟน” โทนเศร้าเป่าระคาย
ฟังเดียวดาย “สายฝน” หม่นมโน

“เศรษฐกิจพอเพียง” พ้อต่อว่า
พระราชาจากเราเศร้าอักโข
จะตำหนิติใครใช่ “ติโต”
“คลองลัดโพธิ์” ลัดพระองค์ด่วนจากไป

ตามรอยพ่อตามรอยที่ทรงสอน
ช่วยลดหย่อนจาบัลย์ลดหวั่นไหว
ทศพิธราชธรรมภูวไนย
ช่วยนำชัยใหญ่ยิ่งแก่พวกเรา

 

ทศพิธราชธรรม บทส่งท้าย

เกิดเป็นไทยเกิดเป็นคนโชคดีหลาย
อยู่สบายสงบสุขไร้ทุกข์เข็ญ
น้ำมีปลานามีข้าวไม่ลำเค็ญ
อยู่ร่มเย็นใต้ร่มเงาบารมี

บารมีใช่คำประดิษฐ์สวย
มีมากหน่วยหน่วงหนักเป็นวิถี
ทั้งอดทนอดกลั้นปันชีวี
เกิดจากพลีทั้งกายใจจึงได้มา

ทศพิธราชธรรมทำยากยิ่ง
ต้องวางนิ่งวางตัวอุเบกขา
อยู่ในกรอบซ้อนกรอบจริยา
เป็นธรรมาหนึ่งเดียวกษัตริย์ไทย

ประเทศมีศูนย์รวมใจเป็นพื้นฐาน
เกิดสมานประสานจิตมาแต่ไหน
ย้อนหลังได้ไกลถึงสุโขทัย
เป็นพรชัยพรจากฟ้าค่าโอฬาร

เกิดเป็นไทยเกิดเป็นคนโชคดีสม
นโรดมเมตตาเป็นลูกหลาน
เป็นเช่นพ่อผู้ให้โดยวิญญาณ
ดุจสายธารหล่อเลี้ยงนครา

ทศพิธราชธรรมแห่งบพิตร
ทศทิศทั่วไทยต้องรักษา
ทศบารมีเพื่อประชา
ล้ำเลอค่ากว่าละเลยไม่เห็นคุณ