เปิดข้อกฎหมายเลือกตั้ง-บัญชีนายกฯ ทูลกระหม่อมฯ ทรงลงเล่นการเมือง ได้หรือไม่
ตอนนี้หลายคนคงอยากรู้ การจะเข้าสู่ตำแหน่ง "นายกรัฐมนตรี" ที่มีอำนาจบริหารสูงสุดของประเทศนี้ แน่นอน มีที่มาจากรัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 ที่กำหนดว่า มาจากบัญชีนายกฯ แล้วเคยสงสัยไหม มีที่มาจากไหน?
เลือกตั้งครั้งใหม่ เรื่องใหม่ที่น่าสนใจคือ บัญชีนายกฯ ซึ่งถือเป็นครั้งแรกที่มีการกำหนดไว้ที่ว่า
“ในการเลือกตั้งทั่วไป ให้พรรคการเมืองที่ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งแจ้งรายชื่อบุคคล ซึ่งพรรคการเมืองนั้นมีมติว่าจะเสนอให้ ส.ส.เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบแต่งตั้งเป็น นายกรัฐมนตรี ไม่เกิน 3 รายชื่อต่อ กกต. ก่อนปิดการรับสมัครรับเลือกตั้ง และให้ กกต. ประกาศรายชื่อบุคคลดังกล่าวให้ประชาชนทราบ”
แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ก็ไม่ใช่เป็นกฎเหล็กที่บังคับให้ทุกพรรคที่ลงชิงชัยในสนามเลือกตั้ง ต้องส่งบัญชีรายชื่อนายกฯ นี้ เพราะมีการเปิดช่องคือ “พรรคการเมืองจะไม่เสนอรายชื่อนายกฯ ก็ได้”
นั่นหมายความว่า พรรคที่ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้ง จะส่งบัญชีนายกฯ หรือไม่ส่งบัญชีรายชื่อนายกฯ ก็ได้ และถ้าจะส่งชื่อ 1 คน หรือส่งชื่อ 2 คน ก็ส่งได้ แต่อย่าส่งเกิน 3 รายชื่อ
ถามว่า บัญชีนายกฯ ที่ว่านี้ ต้องเป็นผู้ลงสมัคร ส.ส.เขต หรือ ลงสมัคร ส.ส.บัญชีรายชื่อ ด้วยหรือไม่?
ส่องดูตัวบทกฎหมายแล้ว ไม่มีกำหนดไว้ คือจะเป็นใครก็ได้/ จะเป็นผู้สมัคร ส.ส.เขต หรือ ผู้สมัคร ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อก็ได้/ ไม่เป็นผู้สมัคร ส.ส.ก็ได้ / หรือเป็น “คนนอก” คือไม่ได้เป็นสมาชิกพรรคการเมืองที่ส่งก็ได้
"จะเป็น หม่อมราชวงศ์, หม่อมหลวง, ฯลฯ หรือ สามัญชน ก็ได้ทั้งนั้น ขอเพียงแต่ว่า พรรคการเมืองที่ส่งรายชื่อนายกฯ ต้องมีหนังสือยินยอมจากบุคคลซึ่งได้รับการเสนอชื่อ และเป็นบุคคลที่อยู่ในบัญชีนายกฯ ต้องอยู่ในบัญชีนายกฯ เพียงพรรคการเมืองเดียว!"
และที่สำคัญ ต้องเป็นผู้มีคุณสมบัติตามกฎหมาย เช่น มีสัญชาติไทยโดยการเกิด/ มีอายุไม่ต่ำกว่า 35 ปี การศึกษาไม่ต่ำว่าปริญญาตรี ซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์ ฯลฯ
และไม่มีลักษณะต้องห้าม เช่น...ไม่มีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง/ ไม่เป็นผู้ต้องคำพิพากษาให้จำคุก แม้คดีนั้นจะยังไม่ถึงที่สุด หรือมีการรอการลงโทษ ฯลฯ
บัญชีชื่อนายกฯ พรรคจะเสนอใครก็ได้ แต่ 1.ต้องมีหนังสือยินยอมจากบุคคลนั้น/ 2.อยู่ในบัญชีนายกฯ ของพรรคเพียงพรรคเดียว /3.ผู้ถูกเสนอชื่อต้องมีคุณสมบัติและไม่มีข้อต้องห้ามตามกฎหมาย
คือกฎหมายกำหนดคุณสมบัติ และลักษณะต้องห้ามของบุคคลที่ถูกเสนอชื่อชิงนายกฯ ไว้ค่อนข้างเข้มงวดเท่านั้น
บัญชีชื่อนายกฯ พรรคจะเสนอใครก็ได้
1.ต้องมีหนังสือยินยอมจากบุคคลนั้น 2.ให้บุคคลนั้นอยู่ในบัญชีนายกฯ ของพรรคเพียงพรรคเดียว 3.บุคคลนั้นต้องมีคุณสมบัติและไม่เป็นบุคคลต้องห้ามตามที่กฎหมายกำหนด
คุณสมบัติหลักๆ ผู้ถูกเสนอบัญชีชื่อนายกฯ
1. มีสัญชาติไทยโดยการเกิด
2. อายุไม่ต่ำกว่า 35 ปี
3. สําเร็จการศึกษาไม่ต่ำกว่าปริญญาตรีหรือเทียบเท่า
4. มีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์
5. ไม่มีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง
6. ไม่มีลักษณะต้องห้ามเหมือนการเป็นผู้สมัคร ส.ส.
7. ไม่เป็นผู้ต้องคําพิพากษาให้จําคุก แม้คดีนั้นจะยังไม่ถึงที่สุด หรือมีการรอการลงโทษเว้นแต่ในความผิดอันได้กระทําโดยประมาท ความผิดลหุโทษ หรือความผิดฐานหมิ่นประมาท
8. ไม่เป็นผู้เคยพ้นจากตําแหน่งจากเหตุเหล่านี้มายังไม่ถึง 2 ปีนับถึงวันแต่งตั้ง คือปัญหาเรื่องการดำรงตำแหน่งในหน่วยงานราชการ หน่วยงานรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ, ปัญหาเรื่องการรับ แทรกแซง หรือก้าวก่ายการรับสัมปทาน, รับเงินเดือนหรือประโยชน์อื่นใดจากหน่วยงานราชการ หน่วยงานรัฐหรือรัฐวิสาหกิจเป็นพิเศษ การแทรกแซงสิทธิเสรีภาพสื่อ และปัญหาเกี่ยวกับเรื่องการถือครองหุ้นฯลฯ