อาลัย...ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช "อดีตตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ" ถึงแก่กรรมแล้วเมื่อกลางดึกที่ผ่านมา...

อาลัย...ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช...

ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช อดีตตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ-ผู้บังคับการวชิราวุธวิทยาลัย ได้ถึงแก่กรรมเมื่อกลางดึกที่ผ่านมา ที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ในวัย 74 ปี ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช อดีตตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ อดีตผู้บังคับการวชิราวุธวิทยาลัย อดีตสมาชิกสภาปฏิรูปแห่งชาติ อดีตนายกราชบัณฑิตสถาน นักวิชาการด้านรัฐศาสตร์ผู้มีชื่อเสียง และมีบทบาทต่อการเมืองไทยอย่างสูง

ศ.ดร.ชัยอนันต์ เกิดเมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2487 จบการศึกษาจากวชิราวุธวิทยาลัย ก่อนเข้าศึกษาต่อที่แผนกนิติศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จบปริญญาตรีจาก Victoria University of Wellington ประเทศนิวซีแลนด์ จบการศึกษาระดับปริญญาโท และปริญญาเอกจาก มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน ประเทศสหรัฐอเมริกา

หลังจากกลับมาจากต่างประเทศได้เข้าเป็นอาจารย์ คณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ และต่อมาได้โอนย้ายมาสอนที่ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จนได้ตำแหน่งศาสตราจารย์ระดับ 11 ในทางการเมือง ศ.ดร.ชัยอนันต์ถือเป็นนักวิชาการที่มีบทบาทอย่างสูงต่อพัฒนาการทางการเมืองของประเทศไทย มีผลงานสำคัญมากมาย จนได้รับรางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขารัฐศาสตร์และรัฐประศาสนาศาสตร์ และเคยดำรงตำแหน่งสำคัญทั้งในภาครัฐและภาคเอกชนอย่างต่อเนื่องจนเสียชีวิต

ศาสตราจารย์ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช เป็นบุตรของ พล.ต.ต.ชนะ สมุทวณิช โดยสกุล สมุทวณิช นี้เป็นนามสกุลพระราชทานลำดับที่ 1903 ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เริ่มการศึกษาครั้งแรกที่บ้านกับคุณย่าเมื่ออายุ 4 ปี แล้วจึงมาเข้าโรงเรียนประจำ บ้านป้าครู หรือครูเนี้ยน สโรชมาน ผู้เป็นญาติทางมารดา ที่บ้านพักครูบริเวณสนามหลังวชิราวุธวิทยาลัย ตรงบริเวณที่เป็นที่ตั้งตึกอัศวพาหุ เดิมเป็นอาคารสมาคมนักเรียนเก่าวชิราวุธวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยมีเพื่อนสนิทชื่อ จักรพันธ์ โปษยกฤต

เนื่องจากได้เคยศึกษาวิชาชั้นต้นมาบ้างแล้ว เมื่อเข้าศึกษาต่อในวชิราวุธวิทยาลัยในปี พ.ศ. 2493 จึงได้เข้าเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 เลยทีเดียว และได้เป็นนักเรียนรุ่นแรกของคณะเด็กเล็ก 3 ปัจจุบันคือ คณะสราญรมย์ มีเพื่อนร่วมคณะเด็กเล็กราว 30 คน อาทิ ดำรงพันธุ์ พูนวัตถุ เมื่อเรียนชั้นมัธยมได้ย้ายฟากไปอยู่ที่คณะพญาไท ในสมัยที่หลวงโศภณคณาภรณ์ ม.ล.อุไร อิศรเสนา เป็นผู้กำกับคณะ จบชั้นมัธยมปีที่ 6 แล้วได้เดินทางไปศึกษาต่อชั้นมัธยมปลายที่ โรงเรียนเซนต์ออกุสตีน  เมืองดาร์จีลิง  ประเทศอินเดีย แต่ไปเรียนได้ไม่นานก็เกิดกรณีพิพาทระหว่างอินเดียกับปากีสถานขึ้น จึงต้องเดินทางกลับมาศึกษาต่อชั้นเตรียมอุดมศึกษา มัธยมศึกษาตอนปลาย ที่วชิราวุธวิทยาลัย

เนื่องจากในช่วงเวลานั้นวชิราวุธวิทยาลัย เปิดสอนเฉพาะชั้นเตรียมอุดมศึกษา แผนกวิทยาศาสตร์ แต่เพราะความรักเพื่อนและโรงเรียน ศาสตราจารย์ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช จึงไม่ยอมย้ายไปเรียนแผนกอักษรศาสตร์ในโรงเรียนอื่น ต้องทนเรียนวิชาที่ไม่ถนัดจนจบหลักสูตรชั้นเตรียมอุดมศึกษาแผนกวิทยาศาสตร์ และสอบไล่ชั้นประโยคเตรียมอุดมศึกษาได้เพียง 57.3% แต่สามารถทำคะแนนสอบเข้าศึกษาต่อในแผนกวิชานิติศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้เป็นที่ 2 และสอบขึ้นชั้นปีที่ 2 ได้เป็นที่ 1 ของรุ่น

ศาสตราจารย์ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช เรียนอยู่ที่คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้เพียงปีเศษ ก็สอบชิงทุนโคลัมโบได้ไปศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยวิคตอเรีย  ประเทศนิวซีแลนด์ และในระหว่างที่ศึกษาอยู่ที่นิวซีแลนด์นั้นได้ร่วมกับเพื่อนๆ นักเรียนไทยในนิวซีแลนด์จัดตั้งสมาคมนักเรียนไทยในนิวซีแลนด์และได้รับเลือกเป็นนายกสมาคมนักเรียนไทยในนิวซีแลนด์เป็นคนแรก

เมื่อศาสตราจารย์ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช สำเร็จการศึกษาชั้นปริญญา Bachelor of Arts  จากมหาวิทยาลัยวิคตอเรียและเดินทางกลับถึงประเทศไทยในปี พ.ศ. 2509 แล้ว ได้เข้ารับราชการเป็นลูกจ้างประจำที่กรมวิเทศสหการ สำนักนายกรัฐมนตรี ในตำแหน่งวิทยากรโทเป็นเวลา 1 ปี แต่เพราะทางราชการลืมบรรจุเข้าเป็นข้าราชการประจำ ในปี พ.ศ. 2510 นายผิว พูนสวัสดิ์ รองอธิบดีกรมวิเทศสหการจึงได้จัดหาทุน USAID ให้ไปศึกษาต่อในระดับชั้นปริญญาโทที่มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน  สหรัฐอเมริกา

ศาสตราจารย์ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช ใช้เวลาศึกษาเพียง 1 ปี ก็สามารถเรียนจบชั้นปริญญารัฐศาสตร์มหาบัณฑิตจากมหาวิทยาลัยวิสคอนซิน แล้วได้ขออนุญาตศึกษาต่อในระดับปริญญาเอกสาขาวิชารัฐศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยเดิมโดยใช้ทุนเดิม จนสำเร็จการศึกษาเป็น Doctor of Philosophy เมื่อปี พ.ศ. 2514 ต่อมาในปี พ.ศ. 2542 ได้รับดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ และรางวัลนักศึกษาเก่าดีเด่นจากมหาวิทยาลัยวิสคอนซินด้วย

ศาสตราจารย์ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช ได้เดินทางกลับกรุงเทพฯ และบรรจุเข้ารับราชการเป็นอาจารย์โทประจำคณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์  แล้วจึงโอนย้ายไปเป็นอาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อ พ.ศ. 2518 ได้รับพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นศาสตราจารย์ระดับ 10 และระดับ 11 ประจำคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อ พ.ศ. 2522 และ พ.ศ. 2527 ตามลำดับ และในปี พ.ศ. 2529 ยังได้รับเลือกเป็นนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติของสภาวิจัยแห่งชาติในสาขารัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์