หยกคืออัญมณีที่เปรียบดั่งตัวแทนแห่งสวรรค์ตามความเชื่อของชาวจีนที่มีมาหลายพันปี

ท่านใดทีสนใจอยากทราบ ความเป็นมาของหยกตั้งแต่สมัยก่อนที่จะก่อตั้งประเทศจีนจนมาถึง การค้นพบหยกเจไดท์ในพม่าสามาถติดตามเรื่องราวได้ตาบทความนี้ได้เลยครับ ภาพประกอบเป็นหยกโบราณซึ่งคุณพ่อผมได้เก็บมาเป็นระยะเวลาร่วม40ปีค่อยๆเอาแต่ละชิ้นออกมาตอนที่ยังไม่ถูกห้ามหลายชิ้นเก่าแก่กว่า5,000ปี

หยกคืออัญมณีที่เปรียบดั่งตัวแทนแห่งสวรรค์ตามความเชื่อของชาวจีนที่มีมาหลายพันปี ใครมีไว้ในครอบครองจะสามารถใช้เป็นสะพานเพื่อสื่อสารและขอพรกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ได้ คล้ายๆกับการมีโทรศัพท์ส่วนตัวที่เมือใดที่เจออุปสรรคหรือต้องการความช่วยเหลือไม่ว่าจะจากเทพเจ้า ขอพลังจากจักรวาลหรือจะสื่อสารกับบรรพชนก็หยิบขึ้นมาใช้ได้ตลอดเวลา นอกจากนั้นแล้วยังเชื่อว่าหยกมีพลังช่วยคุ้มครองผู้ใช้จากอันตรายหรือแม้กระทั่งช่วยดลบรรดาลให้ร่ำรวยทำมาค้าขึ้น สิ่งต่างๆเหล่านี้มีการสั่งสมกันมานานจนกลายเป็นความเชื่อความศรัทธาในตัวอัญมณีล้ำค่าที่ทุกคนเคยได้ยินแต่น้อยคนเท่านั้นที่เคยสัมผัส

การใช้งานของหยกจีนมีมาตั้งแต่สมันก่อนประวัติศาสตร์ถ้าจะย้อนกลับไปตามหลักฐานทางโบราณคดีมีการพิสูจน์อายุของหินหยกจีนnephriteโดยวิธีคาร์บอนเดตติงแสดงให้เห็นว่ามนุษย์รู้จักหยกมาร่วม6,000ปีมาแล้วในยุคLiangzhu cultureที่ถูกค้นพบในมนฑลZhejiangทางทิศตะวันตกของจีนที่เคยเฟื่องฟูในช่วงสี่ถึงห้าพันปีและหลังจากนั้นก็ถูกภัยธรรมชาติคุกคามทำให้หายสาบสูญไปจนมีการขุดพบในปีพศ.2,479 มนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ในหลายที่ในโลกได้ลองใช้หินชนิดต่างๆมาทำเป็นเครื่องมือเครื่องใช้มาหลากหลายชนิดก่อนที่จะมาค้นพบว่าหยกมีความเหนียวและเนื้อที่แกร่งกว่าหินทุกชนิดจึงนำมันมาใช้เป็นเครื่องมือและอาวุธต่างๆดังที่ถูกค้นพบ อารยธรรมหยกมีทั้งในยุโรป อเมริกากลาง และทั่วเอเชียรวมไปถึงในประเทศนิวซีแลนด์เพราะคุณสมบัติที่แตกต่างจากหินอื่นๆตรงที่ทั้งมีสีสันสวยงามและแข็งแกร่ง ความเหนียวของเนื้อหยกเกิดจากการเกาะตัวกันของอะตอมที่แนนหนาและไม่มีรอยแยกเหมือนเพชร ถึงแม้เพชรจะแข็งที่สุดสามารถกรีดพื้นผิวทุกอย่างให้เป็นรอยได้แต่เมื่อเอามาทุบกับหยกแล้วเพชรจะแตกเป็นเสี่ยงๆไม่ต่างจากแก้วหรือหินในตระกูลคริสตอล เช่นทับทิมไพลินมรกต

สำหรับจักรพรรดิจีนทุกพระองค์ หยกคืออัญมณีที่เป็นตัวกลางในการสื่อสารจากสวรรค์สู่พระองค์ ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดก็คือพระมาลาของจักรพรรดิจะมีสร้อยร้อยด้วยเม็ดหยกห้อยตกลงมาเคลียพระกรรณตลอดเวลาที่ว่าราชการ สิ่งนั้นคือสิ่งพิสูจน์ว่าเสียงกระสิบจากสวรรค์ผ่านทางหยกเป็นเครื่องเตือนให้ทรงมอบความยุติธรรมแก่ไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินเสมอ นอกจากนั้นหยกยังเป็นสิ่งที่นำมาแกะสลักเป็นตราพระราชสัญจกรหรือตราประจำพระองค์ที่ใช้แทนลายพระหัต หยกถูกใช้เป็นเครื่องใช้ประจำวันขององค์จักรพรรดิไม่ว่าจะเป็น หวี กระจก ตะเกียบ จานชาม ถ้วยน้ำชา และเมื่อจักรพรรดิสวรรคตไปชุดที่ใส่หรือโลงศพก็ยังทำมาจากหยกด้วย

ต่อมาความเชื่ออันเป็นมงคลนี้ก็แผ่กระจายไปสู่บรรดาข้าราชบริพารชั้นสูงและท้ายที่สุดก็หลุดออกมาสู่เขตพื้นที่นอกวัง สำหรับสามัญชนชาวจีนหยกเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตที่ผูกพันกันชนิดที่แยกกันไม่ออก หยกคือเครื่องรางและของขวัญในชิ้นเดียวกันและมีเพื่อมอบให้เด็กหญิงหรือเด็กชายใส่ไว้ตั้งแต่เกิดเพื่อนำโชคและปกป้องสิ่งที่ไม่ดีต่างๆที่จะเข้ามาในชีวิต นอกจากนั้นแล้วกำไลหยกยังเป็นตัวแทนที่แม่หรือยายจะมอบให้หลานสาวเพื่อบ่งบอกว่าเธอได้ผ่านชีวิตช่วงเด็กแล้วและจะใส่ไปจนถึงวาระสุดท้ายของชีวิตหยกที่เคยได้รับมอบเมื่อครั้งเป็นเด็กเล็กๆก็จะถูกนำไปฝังไว้พร้อมกับร่างของเขาด้วยเปรียบเสมือนเป็นส่วนหนึ่งของร่างกาย ดังนั้นถ้าพูดถึงอารยธรรมจีนแล้วหยกมีส่วนสำคัญในทุกๆพิธีกรรมซึ่งถูกฝังแน่นอยู่ในนั้นจนแยกไม่ออกจนบางครั้งเราจะได้ยินว่าวัฒนธรรมจีนหมุนรอบหยก

ตราบจนกระทั่งศตวรรตที่18ในสมัยราชวงค์ชิงจึงเริ่มมีการค้นพบหยกอีกชนิดที่เรียกว่าเจไดท์jadeiteในประเทศพม่าก่อนที่จะมีการนำเข้าไปใช้ในจีน คนที่ถือว่าให้กำเนิดความนิยมในตัวหยกพม่าจะเป็นใครไม่ได้นอกจากพระนางซูสีไทเฮาผู้ซึ่งคลั่งไคล้และหลงไหลในสีสันที่สวยงามและเนื้อที่ใสประดุจแก้ว ต่างจากหยกเนไฟร์ทnephriteของจีนที่ส่วนมากจะเป็นสีขาวครีมเนื้อตันที่เรียกว่าmutton fatดังนั้นงานแกะหยกก่อนยุคนี้จะถือว่าเป็นหยกจีนทั้งสิ้น

หยกที่ถือว่ายอดเยี่ยมและเป็นที่ต้องการสูงสุดในโลกคือหยกเจไดท์ที่มีแหล่งกำเนิดจากประเทศพม่าเท่านั้น แหล่งหยกพม่าน้ำงามจึงเป็นธุรกิจที่ทำเงินมหาสารและยังเป็นสมรภูมิเพื่อการครอบครองมาจนถึงปัจจุบันเพราะพื้นที่ทางตอนเหนือที่เป็นแหล่งหยกอยู่ในความดูแลของชนกลุ่มน้อยที่เรียกตัวเองว่าชาวกะฉิ่นที่ผ่านมาเราจะได้ยินข่าวการสู้รบระหว่างพวกเขากับรัฐบาลทหารพม่าเพราะในแต่ละปียอดการส่งออกหยกจากพม่ามีมูลค่านับหลายแสนล้านบาท สมัยสี่สิบกว่าปีก่อนเมื่อพม่าและจีนยังไม่เปิดเสรีทางการค้าหลายท่านคงไม่เคยทราบว่าการค้าขายหยกต้องมาทำกันที่จังหวัดเชียงใหม่ พ่อค้าหยกจะจัดกองคาราวานติดอาวุธเดินเลาะสันเขามาเพื่อพบกับพ่อค้าและนักเสี่ยงโชคชาวฮ่องกงก่อนที่จะส่งกลับไปแกะสลักและเจียรไนในประเทศจีนและฮ่องกง ไม่ใช่หยกทุกก้อนจะผ่าออกมาแล้วจะเจอหยกคุณภาพสูงเสมอเปรียบเทียบได้กับการพนันที่มีคนสูญเสียเงินเก็บทั้งชีวิตกับหยกก้อนเดียวโดยมีความหวังที่จะได้หยกเขียวเนื้อใสสีสดที่เรียกว่า หยกจักรพรรดิ ในหินพันก้อนอาจจะทีเพียงก้อนเดียวที่ผ่าแล้วได้หยกคูณภาพสูงดังนั้นความเก่งในการวิเคราะห์อย่างเดียวจึงไม่พอต้องอาศัยโชคหรือความเฮงด้วย

ชานนท์ ผ่องเจริญกุล
เซียนหยก