พาชม..ชุดนักโทษอาเซียน ASEAN Inmate Uniforms

 

ชุดนักโทษของแต่ละประเทศมีหลายแบบ แตกต่างไปตามเรือนจำ แตกต่างกันไปตามลักษณะประเภทของผู้ต้องขังที่ต้องการจะจัดแบ่ง และกฎระเบียบยังเปลี่ยนแปลงอยู่บ้างไม่คงที่ ประเทศไทยก็มีลักษณะเช่นเดียวกัน คือ มีชุดหลายแบบตามลักษณะการใช้งานและตามช่วงเวลา ในที่นี้จึงสังเกตเน้นเฉพาะชุดที่ต้องใส่เวลาเดินทางมาศาล ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่จะได้พบปะพูดคุยกับผู้คนภายนอกมากที่สุด

 

เป็นประเทศที่มีข้อมูลน้อยมาก ยังไม่สามารถหาภาพถ่ายชุดนักโทษจริงๆ ได้ แต่ข้อมูลจากการสอบถาม ทราบว่าชุดนักโทษเป็นสีส้ม

 

 

 

ชุดนักโทษของกัมพูชาขณะอยู่ในเรือนจำเป็นสีน้ำเงินทั้งชุด มีแถบสีขาว ซึ่งใช้สำหรับคนที่ศาลพิพากษาแล้วว่ามีความผิด แต่สำหรับคนที่ถูกคุมขังระหว่างการดำเนินคดียังไม่มีคำพิพากษาของศาล จะเป็นสีน้ำตาลอ่อนทั้งชุด

 

เมื่อผู้ต้องขังเดินทางมาศาลก็ต้องใส่ชุดลักษณะเหมือนกับที่ใส่ในเรือนจำไปด้วย ผู้ต้องขังได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้าได้ โซ่ตรวนไม่ต้องใส่ ผู้ต้องขังปกติขณะเดินทางมาศาลจะต้องใส่กุญแจมือ แต่เมื่ออยู่ต่อหน้าศาลก็จะถอดออก

 

 

เมื่อผู้ต้องขังเดินทางมาศาลไม่จำเป็นต้องใส่ชุดนักโทษ จะใส่ชุดอะไรก็ได้ ผู้ต้องขังได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้าได้ โดยปกติไม่ต้องใส่กุญแจมือหรือโซ่ตรวน ยกเว้นกรณีนักโทษในคดีคอรัปชั่นนอกจากใส่เสื้อผ้าอะไรก็ได้แล้วจะต้องใส่เสื้อกั๊กสีส้มลายแถบสีดำมีเขียนด้านหลังว่าTAHANAN ซึ่งแปลเป็นภาษาอังกฤษว่า Detainee หรือแปลว่าผู้ถูกคุมขัง

 

 

 

 

ชุดนักโทษทั่วไปของลาวเป็นสีน้ำเงินทั้งชุด มีแถบสีเหลือง ผู้ต้องขังปกติขณะเดินทางมาศาลจะต้องใส่กุญแจมือ แต่เมื่ออยู่ต่อหน้าศาลก็จะถอดออก ยกเว้นกรณีผู้ที่มีพฤติกรรมรุนแรงก็จะต้องใส่โซ่ตรวนด้วย

 

 

ชุดนักโทษของมาเลเซียขณะอยู่ในเรือนจำเป็นชุดสีม่วงหรือสีส้มทั้งชุด แต่ต่างจากสิงคโปร์คือเป็น เสื้อกับกางเกงแยกกันไม่ใช่เป็นชิ้นเดียวที่ใส่เป็นทั้งเสื้อทั้งกางเกง

 

เมื่อผู้ต้องขังเดินทางมาศาลก็ต้องใส่ชุดลักษณะเหมือนกับที่ใส่ในเรือนจำไปด้วย ผู้ต้องขังได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้าได้ ผู้ต้องขังปกติขณะเดินทางมาศาลจะต้องใส่กุญแจมือและใส่ตรวนที่เท้าด้วย แต่เมื่ออยู่ต่อหน้าศาลก็จะถอดออกตรวนออกเหลือแต่เพียงกุญแจมือ

 

 

ชุดนักโทษของพม่าขณะอยู่ในเรือนจำมีสามสี คือ สีส้ม สีน้ำเงิน และสีขาว สีส้มสำหรับนักโทษที่ถูกตัดสินประหารชีวิต สีน้ำเงินสำหรับนักโทษชายทั่วไป ส่วนนักโทษหญิงจะเป็นเสื้อสีขาวกับโสร่งสีน้ำตาล

 

เมื่อผู้ต้องขังเดินทางมาศาลก็ต้องใส่ชุดเฉพาะ ลักษณะเป็นเสื้อสีฟ้าและโสร่งสีน้ำเงิน ผู้ต้องขังได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้าได้ ซึ่งส่วนใหญ่จะใส่รองเท้าแตะ และต้องใส่กุญแจมือ แต่เมื่ออยู่ต่อหน้าศาลก็จะถอดออก ผู้ต้องขังปกติไม่ต้องถูกตีตรวนยกเว้นผู้ต้องขังในคดีร้ายแรงหรือเคยมีประวัติก่อความรุนแรงมาก่อน ในพม่ายังมีตรวนอีกประเภทหนึ่งเป็นท่อนเหล็กที่เชื่อมระหว่างข้อเท้าทั้งสองข้างไม่ได้มีลักษณะเป็นโซ่ แต่เป็นแท่งเหล็กขนาดยาว ซึ่งจะทำให้ผู้ถูกตีตรวนเดินลำบากมาก ใช้กับผู้ต้องขังที่มีประวัติก่อเหตุรุนแรงหรือกรณีนักโทษที่ถูกตัดสินลงโทษสูงๆ และต้องถูกนำตัวมาศาล

 

 

ชุดนักโทษของฟิลิปปินส์ขณะอยู่ในเรือนจำเป็นเสื้อสีเหลืองกางเกงขาสั้นสีฟ้า บางจังหวัดก็อาจใช้ชุดที่แตกต่างออกไป เช่น นักโทษที่เมืองเซบู ใส่ชุดสีส้มทั้งเสื้อและกางเกง

 

เมื่อผู้ต้องขังเดินทางมาศาลก็ต้องใส่ชุดลักษณะเหมือนกับที่ใส่ในเรือนจำไปด้วย ผู้ต้องขังได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้าได้ ผู้ต้องขังปกติขณะเดินทางมาศาลจะต้องใส่กุญแจมือ แต่เมื่ออยู่ต่อหน้าศาลก็จะถอดออก สำหรับผู้ต้องขังในคดีที่มีชื่อเสียงขณะเดินทางมาศาลจะมีเสื้อเกราะกันกระสุนให้ใส่เป็นการเฉพาะด้วย

 

 

 

ชุดนักโทษของสิงคโปร์ขณะอยู่ในเรือนจำมีหลายแบบมีทั้งเสื้อยืดสีส้มกางเกงสีน้ำเงิน และเสื้อยืดสีขาวกางเกงสีน้ำเงิน โดยทั่วไปแล้วก็จะเป็นเสื้อยืดและกางเกงขาสั้น

 

เมื่อผู้ต้องขังเดินทางมาศาลก็ต้องใส่ชุดเฉพาะ เป็นสีม่วงหรือสีส้มทั้งชุด ลักษณะเป็นชุดหมี คือเป็นชิ้นเดียวใส่เป็นทั้งเสื้อและกางเกง คล้ายนักโทษในหนังฮอลลีวู้ดของอเมริกา ผู้ที่ถูกคุมขังอยู่ในเรือนจำต้องใส่ชุดสีส้มแบบนี้ไปศาลไม่ว่าคดีจะถูกตัดสินหรือแล้วหรือยังอยู่ระหว่างการพิจารณาคดี ผู้ต้องขังได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้าได้ แต่ต้องเป็นรองเท้าแตะเท่านั้น ผู้ต้องขังปกติขณะเดินทางมาศาลต้องใส่กุญแจมือและกุญแจเท้าตลอดเวลาแม้กระทั่งขณะพิจารณาคดี และมีโซ่เส้นหนึ่งเชื่อมระหว่างกุญแจมือและกุญแจเท้า แต่ไม่ใช่การตีตรวน

 

 

ชุดนักโทษของไทยขณะอยู่ในเรือนจำก่อนหน้านี้จะใส่อะไรก็ได้ เพิ่งมีการกำหนดข้อบังคับช่วงต้นปี 2556 วันธรรมดา นักโทษที่คดีถึงที่สุดแล้วหรือ “นักโทษเด็ดขาด" ต้องใส่เสื้อสีฟ้าและกางเกงสีกรมท่า ส่วนผู้ต้องขังที่คดีอยู่ในระหว่างการพิจารณาคดี หรือ "นักโทษระหว่าง" ต้องใส่เสื้อสีน้ำตาลและกางเกงสีน้ำตาลเข้ม ทั้งนี้ ไม่มีการบังคับรูปแบบเสื้อ เน้นเฉพาะสีเท่านั้น ส่วนในวันหยุดเสาร์อาทิตย์ สามารถใส่ชุดอะไรก็ได้

 

เมื่อมีการเยี่ยมญาติ ผู้ต้องขังจะต้องเปลี่ยนชุดที่ตัวเองใส่ มาเป็น "สีเหลือง" การพบทนายความ พบเจ้าหน้าที่จากหน่วยงานข้างนอก พบเจ้าหน้าที่สถานทูต พนักงานสอบสวน หรือออกทำกิจกรรม เช่น เรียนหนังสือ ฝึกวิชาชีพ อบรมความรู้ต่างๆ หรือออกไปสถานพยาบาล ต้องใส่เสื้อสีฟ้า

 

นักโทษที่ทำหน้าที่คอยให้บริการงานต่างๆ ภายในเรือนจำ เช่น เดินส่งจดหมาย ส่งหนังสือระหว่างแดน ประจำจุดเยี่ยมญาติ จะบังคับให้ใส่เสื้อ "สีขาว" ไม่จำกัดแขนสั้น หรือแขนยาว และกางเกงขาสั้น "สีน้ำเงินเข้ม" นักโทษที่ทำงานกองนอกที่คอยให้บริการบริเวณพื้นที่โดยรอบเรือนจำ เช่น เก็บกวาดขยะ งานช่างต่างๆ  จะบังคับให้ใส่เสื้อแขนยาว "สีน้ำเงิน" และกางเกงขาสั้น "สีน้ำเงินเข้ม"

 

ส่วนนักโทษที่ต้องออกไปทำงานสาธารณะ เช่นลอกท่อน้ำ ตามสถานที่ต่างๆ ผู้ต้องขังกลุ่มนี้จะเรียกว่า "ทำงานสาธา" ซึ่งต้องออกไปนอกบริเวณเรือนจำ ชุดที่ใส่จะเป็นเสื้อแขนยาว "สีน้ำเงินเข้ม" ด้านหลังจะมีสกรีนคำว่า "งานสาธารณะ" บางแห่งอาจระบุชื่อเรือนจำตามท้ายด้วย ส่วนกางเกง เป็นกางเกงขาสั้น "สีน้ำเงินเข้ม"

 

กรณีที่ต้องเดินทางออกนอกเรือนจำ เพื่อไปยังศาล ผู้ต้องขังทุกคนจะต้องใส่ชุดสีน้ำตาล หรือที่เรียกกันว่าสีลูกวัว ชุดสีน้ำตาลนี้ ภายในเรือนจำจะเรียกกันง่ายๆ ว่า "ชุดออกศาล" เสื้อจะเป็นลักษณะเสื้อคอกลม ไม่มีกระเป๋าเสื้อ ไม่มีกระดุม ไม่มีซิป ส่วนกางเกง จะเป็นสีน้ำตาลเข้มกว่าสีเสื้อ ลักษณะคล้ายกางเกงเล แต่ขาสั้นกว่า คือมีกระเป๋าข้างแนบน่อง แล้วมีสายผ้า 2 เส้น สำหรับอ้อมมาผูกทางด้านหน้า

 

เมื่ออยู่ที่ศาลผู้ต้องขังไม่ได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้า นักโทษชายที่อายุไม่เกิน 60 ปีต้องถูกตีตรวนขณะเดินทางมาศาลและต้องใส่ตรวนอยู่ตลอดการพิจารณาคดีด้วย ถ้าอายุเกิน 60 ปี ถ้าต้องการจะไม่ใส่โซ่ตรวน ก็จะต้องทำหนังสือแจ้งเป็นลายลักษณ์อักษรก่อน

 

 

 

ชุดนักโทษของเวียดนามขณะอยู่ในเรือนจำเป็นชุดสีขาวลายแถบสีเขียว

 

เมื่อผู้ต้องขังเดินทางมาศาลก็ต้องใส่ชุดลักษณะเหมือนกับที่ใส่ในเรือนจำไปด้วย ผู้ต้องขังได้รับอนุญาตให้ใส่รองเท้าได้ ผู้ต้องขังปกติขณะเดินทางมาศาลไม่ต้องใส่กุญแจมือหรือโซ่ตรวน ยกเว้นกรณีเป็นบุคคลที่น่าจะมีอันตรายหรือมีประวัติว่ามีพฤติกรรมรุนแรง

 

 

ข้อมูลทั้งหมดได้จากการสอบถามนักกฎหมาย นักกิจกรรม และอดีตนักโทษจากประเทศต่างๆ ไม่ใช่ข้อมูลอย่างเป็นทางการของกรมราชทัณฑ์