นางพญา งูขาว
เป็นนิทานพื้นบ้านของชาวเมือง หังโจว ดัดแปลงเป็นภาพยนตร์หลายครั้ง
ประวัติการประพันธ์
นางพญางูขาวปรากฏโฉมครั้งแรกในวรรณกรรม จองจำงูขาวชั่วนิรันดร์ในเจดีย์เหลยเฟิง (白娘子永鎮雷峰塔) ในบันทึกจิ่งซื่อทงเหยียน (警世通言) ของเฝิง เมิ่ง หลง (馮夢龍) โดยบันทึกดังกล่าวค้นพบในระหว่างยุคราชวงศ์หมิง (ค.ศ. 1368 - ค.ศ. 1644)
นางพญางูขาว กล่าวถึงเรื่องราวของบัณฑิตหนุ่มที่ตกหลุมรักสตรีผู้โสภานางหนึ่ง สตรีผู้นี้แท้จริงแล้วเป็นปิศาจงูขาวที่จำแลงกายมา พระเถระมีความต้องการช่วยเหลือบัณฑิตหนุ่มให้พ้นจากการดูดกลืนวิญญาณของปิศาจงูขาว จึงได้ต่อสู้กับปิศาจงูขาว และจับนางไปจองจำไว้ใต้เจดีย์เหลยเฟิง (ฟ้าคำรณ)
เมื่อกาลเวลาผ่านไป ได้มีการเพิ่มเติมเสริมแต่งรายละเอียดต่างๆ มากขึ้น โดยนางพญางูขาวได้กลายเป็นตำนานความรักอันลึกซึ้งระหว่างบัณฑิตหนุ่ม กับปิศาจงูขาว ซึ่งบำเพ็ญตบะมาเป็นระยะเวลากว่า 1,000 ปี ได้จำแลงกายเป็นมนุษย์ในรูปของหญิงสาวที่มีรูปร่างหน้าตางดงาม มีนามว่า ไป๋ซู่เจิน ความรักของทั้งสองถูกขัดขวางโดยพระเถระฝาไห่ (ธรรมสาคร) เนื่องจากความรักระหว่างคนกับปิศาจไม่อาจอยู่ร่วมกันได้ เพราะผิดกฎสวรรค์ แต่ละเรื่องราวก็มีตอนจบและรายละเอียดอื่นๆ แตกต่างกันออกไปเช่นเดียวกัน เช่น บางเรื่องกล่าวว่างูขาวเป็นสัตว์เลี้ยงที่บัณฑิตเลี้ยงไว้ขณะยังเป็นร่ำเรียนหนังสือ หรือบางเรื่องก็เล่าว่าบัณฑิตหนุ่มถูกขับไล่จากสวรรค์ให้ลงมาเป็นมนุษย์ธรรมดา หรือแม้แต่บัณฑิตหนุ่มเคยช่วยชีวิตงูขาวเอาไว้ งูขาวจึงจำแลงกายกลับมาตอบแทนบุญคุณก็มี
เสี่ยวชิง ซึ่งเป็นตัวละครที่เพิ่มเติมขึ้นมา ก็มีการกล่าวถึงในแง่มุมที่แตกต่างกันออกไปเช่นกัน โดยมีทั้งเป็นงูเขียว งูดำ หรือแม้แต่ปลาไน ซึ่งบทบาทของเสี่ยวชิงจะมาในรูปแบบของผู้ช่วยที่ใกล้ชิดของไป๋ซู่เจิน อาจเป็นน้องสาว หรือคนรับใช้
ตัวละคร
- ไป๋ซู่เจิน งูขาวอายุ 1,000 ปี เป็นงูขาวที่ได้รับการช่วยเหลือจากสี่เซียนเมื่อ 1,000 ปีที่แล้ว ครั้งที่ยังบำเพ็ญตบะ ถูกหมองูจับตัวจะไปฆ่าแหวะเอาดีขาย มีความมุ่งมั่นที่จะบรรลุธรรมเป็นเซียน ต้องการตอบแทนบุญคุณของสี่เซียน แต่สุดท้ายกลับตกหลุมรักจนถอนตัวไม่ขึ้น ก่อกรรมหนักจนต้องถูกจองจำไว้ในเจดีย์ มักแต่งกายด้วยชุดสีขาวหรือสีชมพู
- สี่เซียน (ชื่อเดิม: ฮั่นเหวิน) บัณฑิตหนุ่มจิตใจดี เป็นคนสุภาพ อ่อนน้อม เคยช่วยเหลืองูขาวตัวหนึ่งไว้เมื่อชาติที่แล้ว ชาตินี้มาเกิดใหม่ งูขาวจึงตามมาทดแทนบุญคุณ
- เสี่ยวชิง งูเขียวอายุ 500 ปี เป็นน้องสาวร่วมสาบานกับไป๋ซู่เจิน มีนิสัยมุทะลุ แต่ว่าร่าเริงและมองโลกในแง่ดี เมื่อเทียบกับไป๋ซู่เจินแล้ว เสียวชิงจะแลดูเหมือนเด็กหญิงที่ซุกซน และยังไม่โตเต็มที่ มักแต่งกายด้วยชุดสีเขียวหรือสีฟ้า
- ฝาไห่ เป็นพระเถระผู้มีอาคมสูง เถรตรง ทุกอย่างต้องเป็นไปตามกฎ มีความต้องการจะแยกสี่เซียนและไป๋ซู่เจินออกจากกัน เพราะคนกับปิศาจมีความแตกต่างกันเกินไป มิอาจเดินร่วมทาง เพราะผิดกฎสวรรค์
- สี่ซื่อหลิน บุตรชายของไป๋ซู่เจินและสี่เซียน มีความซื่อตรง จิตใจดี และอ่อนน้อมเหมือนกับสี่เซียน แต่ก็เข้มแข็งเด็ดเดี่ยวเหมือนกับไป๋ซู่เจินผู้เป็นแม่ เป็นผู้ที่มีความกตัญญูรู้คุณ และมีเหตุผล
- หลี่เจียวโหยว พี่สาวของสี่เซียน ปากร้ายแต่ใจดี เป็นผู้ที่รับเลี้ยงดูสี่ซื่อหลินจนเติบโต ดูแลกิจการทุกอย่างในบ้านตระกูลหลี่
- หลี่กงผู่ สามีของหลี่เจียวโหยว พี่เขยของสี่เซียน เป็นข้าราชการชั้นผู้น้อยในเมืองหังโจว เป็นพ่อบ้านที่ดี แต่ไม่ค่อยเด็ดขาด เชื่อฟังภรรยามาก ช่วยหลี่เจียวโหยวเลี้ยงดูสี่ซื่อหลินมาเป็นอย่างดี
การเพิ่มเติมและปรุงแต่ง
ตามบันทึกจิ่งซื่อทงเหยียนเดิมงูขาวไม่มีชื่อ แต่ภายหลังมีการเพิ่มชื่อให้เป็น ไป๋ซู่เจิน และตามเนื้อเรื่องดั้งเดิมกล่าวถึงการต่อสู้ระหว่างธรรมะและอธรรม โดยพระเถระเป็นฝ่ายช่วยเหลือบัณฑิตให้พ้นจากการทำอันตรายโดยปิศาจงูขาว ภายหลังมีการดัดแปลงเพิ่มเติมให้เป็นเรื่องของความรักระหว่างมนุษย์และปิศาจ แต่อย่างไรก็ดี เรื่องราวที่ดัดแปลงไปมีหลากหลายแบบ ยกตัวอย่างเช่น
- เสี่ยวชิงบำเพ็ญตบะ และสามารถกลับมาต่อสู้เอาชนะฝาไห่ได้ จนฝาไห่ต้องหลบไปซ่อนตัวในท้องปู
- ไป๋ซู่เจินให้กำเนิดบุตร แล้วจึงถูกจองจำในเจดีย์ หลังจากนั้นเมื่อบุตรชายของไป๋เติบโตขึ้น เขาได้สอบได้เป็นจอหงวน และกลับมาอ้อนวอนสวรรค์ให้ลดโทษแก่มารดา
- สี่เซียนและไป๋ซู่เจิน เดิมเป็นชาวสวรรค์ เคยรักกันมาก่อน แต่เพราะทำผิดกฎสวรรค์ จึงถูกลงโทษให้ลงมาเกิดบนโลกมนุษย์ โดยฝ่ายหนึ่งเป็นมนุษย์ และอีกฝ่ายหนึ่งเป็นงูขาว
ภาพยนตร์ และภาพยนตร์ชุด
- 义妖白蛇传 (1926)
- 白蛇传 (1939)
- 白娘娘借尸还魂 (1953)
- The Legend of the White Serpent (1956) - สร้างโดย โตโฮ ด้วยการร่วมมือกับ ชอว์บราเดอร์ส
- Panda and the Magic Serpent (1958) - ภาพยนตร์อะนิเมะ
- Madam White Snake (1962) - สร้างโดยชอว์บราเดอร์ส นำแสดงโดย หลินไต้ และเจ้าหลุย
- 白蛇大闹天宫 (1975)
- 真白蛇传 (1978) - นำแสดงโดย หลินชิงเสวีย
- 白蛇传 (1982) - นำแสดงโดย วังหมิงฉวน และหมีเซียะ
- 奇幻人世间 (1990)
- New Legend of Madame White Snake (新白娘子传奇) (1993) - นำแสดงโดย เยวี่ยถง และเจ้าหย่าจือ
- Green Snake (1993) ชื่อภาษาไทย: นางพญางูขาว ขอเพียงรักอยู่ แม้คู่กันไม่ได้ - สร้างโดยฉีเคอะ นำแสดงโดย หวังจู่เสียน และจางม่านอวี้
- 白蛇后传之人间有爱 (1995) ชื่อไทย: อิทธิฤทธิ์นางพญางูขาว - สร้างโดย CTS สิงคโปร์
- เป็นตอนหนึ่งในเรื่อง 我和僵尸有个约会 (ภูตพิทักษ์ดูดวิญญาณ)
- Legend of the Snake Spirits (2001) - นำแสดงโดย ฟ่านเหวินฟาง, หลี่หมิงซุ่น, จางอี้เยี่ยน และเจียวเอินจวิ้น
- Legend of White Snake (2006) - นำแสดงโดย หลิวเทา และเฉินจื้อหาน
- 白蛇后传 (2009) ชื่อไทย: ศึกพิชิตนางพญางูเขียว - นำแสดงโดยฟู่เหม่า โดยมีหลิว ซือซือร่วมแสดงในซีรีส์นี้ด้วย
- เป็นตอนหนึ่งในเรื่อง 天师钟馗 (เทพจงขุย)
- 又见白娘子 (2010)
- 白蛇传说 (2011) ชื่อภาษาอังกฤษ: It's Love นำแสดงโดย หลี่เหลียนเจี๋ย
เจดีย์เหลยเฟิงที่ว่านั้นก็ตั้งอยู่ริมทะเลสาบซีหู มองดูโดดเด่นท่ามกลางทะเลสาบ แต่เจดีย์องค์นี้เป็นองค์ที่สร้างขึ้นใหม่หลังจากที่องค์เก่านั้นพังไปแล้ว บางคนจึงพูดว่าที่เจดีย์พังนั้นก็เพราะงูเขียว ใช้ลำตัดลัก เจดีย์ ทุกวันจนเจดีย์ ถล่ม ช่วยนางพญางูขาวออกไปนั่นเอง
ตอน จบ 白蛇传说 (2011) ชื่อภาษาอังกฤษ: It's Love นำแสดงโดย หลี่เหลียนเจี๋ย
เพลง