มารู้จักกับโรค "โรคผีอำ" กัน

ผี เป็นความเชื่อที่อยู่คู่คนไทยมาช้านาน ซึ่งเวลาเล่าทีไรก็ตื่นเต้นทุกที ยิ่งบรรยากาศมืด อยู่กันไม่กี่คน โอย สนุกโคตร และถ้าเป็นเรื่องเล่าที่ต้องมีแทบจะทุกครั้งนั่นก็คือ ผีอำ แต่ท่านรู้มั้ยว่า ไอ้อาการผีอำน่ะ มันเป็นโรคอย่างนึงนะ (ผีอำของจริงก็อาจจะมี แต่ในที่นี้ขอพูดในด้านวิทยาศาสตร์ละกัน) แล้วมันเกิดจากอะไร เกิดจากมีวิญญาณมานั่งทับจริงมั้ย ไปดูกันครับ 

ผีอำ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์แบบเท่ห์ๆว่า Sleep Paralysis โดยลักษณะของคนที่เป็นโรคนี้จะมีอาการหมดเรี่ยวแรง แขนขาขยับไม่ได้ บางครั้งก็มีอาการประสาทหลอนเข้ามาร่วมด้วย ทำให้ได้ยินเสียง หรือ เห็นภาพอื่นๆ (ส่วนใหญ่ไอ้ภาพที่เห็นก็ออกแนวน่ากลัวทั้งนั้น) 

คนที่โดนผีอำครั้งแรก มักจะตกใจกลัวมาก จนรู้สึกเหมือนกับว่าตนเองกำลังจะตาย โดยเฉพาะถ้าเห็นภาพหลอนหรือได้ยินเสียงหลอนด้วย เมื่อตกใจตื่นขึ้น อาจจะต้องเอะอะโวยวาย หอบเหนื่อย กลัวจนหน้าซีด ตัวสั่น หรืออื่นๆ ได้ 

คนที่เกิดอาการผีอำมาแล้วหลายๆ ครั้งจะไม่ค่อยตกใจกลัว เพราะรู้ว่าอาการดังกล่าวไม่มีอันตรายอะไร และมักเป็นอยู่ชั่วครู่เดียว (ไม่เกิน 10 นาที) อาการผีอำที่เกิดขึ้นในขณะที่กำลังจะหลับ มักจะเกิดจากโรคลักหลับ เอ้ย!! ลมหลับ (narcolepsy) และ โรคผีอำตามกรรมพันธุ์ (familial sleep paralysis)

อธิบายอาการผีอำในทางวิทยาศาสตร์

        อาการผีอำแบบนี้มักพบในการนอนหลับแบบ REM sleep จากคำอธิบายในส่วนของ REM ข้างต้นที่ว่าในระยะนี้จะมีการหลั่งฮอร์โมนเพื่อยับยั้งการทำงานของกล้ามเนื้อ โดยอาจจะมีจุดประสงค์เพื่อป้องกันอันตรายจากร่างกายระหว่างการนอนหลับและฝัน (มีการฝันในระดับ REM) ซึ่งการป้องกันอันตรายในที่นี้หมายถึงในกรณีที่เรามีความฝันแบบบู๊ระห่ำมากเกินไป อาจจะทำให้มือหรือเท้าเราไปฟาดกับบางอย่างทำให้เกิดการบาดเจ็บ หรือดิ้นจนตกเตียงได้ โดยปกติแล้วฮอร์โมนจะหยุดหลั่งเมื่อเราตื่น

        ซึ่งการที่ฮอร์โมนดังกล่าวยังคงทำงานอยู่ในขณะที่เรากำลังจะตื่นอาจจะเป็นสาเหตุของอาการผีอำได้ หรือในทางกลับกันถ้าฮอร์โมนชนิดนี้ไม่ทำงานในขณะที่เราหลับก็อาจจะเป็นสาเหตุของการละเมอได้เช่นกัน

        ข้อสังเกตคือระดับการหลับแบบ REM นั้นมีการฝัน และ มีการหลั่งฮอร์โมนมาควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อเพราะฉะนั้นจึงอาจจะอธิบายเรื่องของการเห็นผี หรือสิ่งน่ากลัวต่างๆตลอดจนการได้ยินเสียง หรือกลิ่น (สมองสามารถจดจำเสียง หรือ กลิ่นได้)ในขณะที่เรากำลังจะตื่นแต่ไม่สามารถขยับตัวได้ คล้ายๆกับว่าสิ่งเหลานั้นอยู่กับเราในห้องด้วยในขณะที่เรากำลังตื่น รวมทั้งการขยับตัวไม่ได้หรือหายใจลำบาก

        ถ้าอาการผีอำเกิดจากการควบคุมการทำงานที่ผิดพลาดของฮอร์โมนข้างต้นก็อาจจะมีสาเหตุมาจากการรับมรดกทางพันธุกรรมกับเป็นได้ (familial sleep paralysis) เนื่องจากยีนที่เกี่ยวข้องเกิดการกลายพันธุ์ (mutation) ทำให้ฟังก์ชันการทำงานเสียไป

Sleep Paralysis แบ่งเป็น 2 ประเภท 
1. The common sleep Paralysis 
2. The Hallucinatory Sleep paralysis 

 

1.The common sleep Paralysis (ส่วนใหญ่เกิดในช่วง REM state) 
เกิดเมื่อร่างกายหลั่งฮอร์โมนที่ทำให้ร่างกายขยับไม่ได้ เพื่อไม่ให้ร่างกายขยับตามความฝัน เพื่อลดโอกาสที่จะทำให้ร่างกายได้รับอันตรายระหว่างหลับ ฮอร์โมนนี้จะหมดไปก่อนที่ฝันจะจบ และบุคคลนั้นก็จะตื่นขึ้นมาพร้อมกับ อวัยวะทุกอย่างที่ใช้งานได้อย่างปกติ 

สำหรับคนที่เป็น Sleep Paralysis ก็เพราะ ฮอร์โมนที่ว่านั้นยังคงยับยั้งการทำงานของร่างกายอยู่ และเมื่อคนนั้นตื่นมาก็จะพบว่าร่างกายขยับไม่ได้ชั่วคราว และไม่รู้สาเหตุว่าทำไม โดยอาการของ The common sleep Paralysis จะอยู่ไม่เกิน 1 นาที หรืออาจนานกว่านั้นนิดหน่อย 

 

2. The Hallucinatory Sleep paralysis 
อาการแบบที่ 2 นี้ จะไม่สามารถขยับได้ระหว่างหลับ และมีอาการเห็นภาพหลอนเกิดขึ้น ช่วงนี้เราจะรู้สึกเหมือนว่ามีบางคน 
อยู่ในห้องด้วย (ส่วนใหญ่ก็จะเป็น ปีศาจ หรืออะไรที่น่ากลัวๆปรากฏให้เห็น หรือยิ่งไปกว่านั้นก็รู้สึกเหมือนมีอะไรนั่งอยู่บนตัว และรู้สึกเหมือนว่าตนหายใจไม่ออก หรือจะตาย) ประสบการณ์นี้ทำให้ผู้ประสบกังวล และกลัว แต่ก็ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายแต่อย่างใด 

อาการของ The Hallucinatory Sleep paralysis ต่างจาก The common sleep Paralysis เพราะ The Hallucinatory Sleep paralysis อยู่ได้นานถึง 8 นาทีและทำให้เกิดอาการประสาทหลอน(แค่นาทีเดียว ก็จะช็อคตายอยู่ละ)

สาเหตุของอาการผีอำ (ที่เป็นไปได้)

1. การนอนหงาย : มีรายงานว่าท่านอนที่มักจะโดนผีอำคือการนอนหงาย แต่นอนตะแคงก็เจอได้เช่นกัน

2. เกิดจากความเครียดที่สะสม

3. การนอนแปลกที่หรือมีการเปลี่ยนวิถีการดำรงชีวิต เช่น ปกติทำงานกลางวัน เปลี่ยนเป็นทำงานกลางคืน หรือ การเดินทางไปต่างประเทศที่มีความแตกต่างของเวลาโลก (Jet lag)

4. เกิดจากความฝันที่เรารู้ตัวว่าเราฝันอยู่ หรือ ควบคุมความฝันได้ (Lucid dream)

5. เกิดจากการอดนอนหรือความเหนื่อยล้า

วิธีรักษา 

ถ้านานๆ เป็นครั้ง หรือเกิดจากการอดนอน นอนไม่พอ หรือนอนผิดเวลา ไม่ต้องรักษา แค่นอนพักผ่อนให้พอและอย่านอนผิดเวลาเท่านั้น แต่ถ้าเป็นบ่อยหรือเป็นมาก กลัวมาก หรือไม่สามารถหลับให้พอได้เอง ให้ใช้ยาที่ลดอาการโรคลมหลับแบบตากระตุก เช่น ยาอิมิพรามีน (imipramine เม็ดละ 25 มิลลิกรัม) 1-2 เม็ดก่อนนอน จะช่วยให้หลับแบบตาไม่กระตุกเพิ่มขึ้น ทำให้อาการผีอำและอาการหลอน (ซึ่งเกิดในการหลับแบบตากระตุก) ลดลง และทำให้อาการผีอำดีขึ้น หรือหายไปได้(แต่ทางที่ดีคือ ควรไปปรึกษาแพทย์หรือเภสัชด้วย เพื่อจะได้ใช้ยาได้ถูกต้องนะจ๊ะ)