รู้จักหมู่เลือดโอบอมเบย์(O bombay) หรือไม่

    หมู่เลือดแห่งผู้ให้คงจะหนีไม่พ้นหมู่ O ซึ่งสามารถให้เลือดแก่ทุกหมู่ได้  แต่ช่างน่าน้อยใจที่คนหมู่เลือด O นั้นสามารถรับเลือดได้เฉพาะหมู่  ของ ตัวเองเท่านั้น และนอกจากนี้แล้ว หมู่ O  ยังมีข้อจำกัดอีกประการหนึ่งว่า ถ้าเป็น O, Rh- หรือ O negative ก็จะรับเลือดได้จากหมู่ตนเองหรือ    ถ้ารับจากหมู่ O Rh+ ก็จะสามารถรับได้เพียงครั้งเดียว   เมื่อเร็วนี้ก็พบ     หมู่เลือดแบบแปลกๆ เรียกว่า “โอบอมเบย์ (O-Bombay หรือ hh-antigen blood group)”  ซึ่งถูกรายงานครั้งแรกเมื่อปี 1952 โดยเป็นกรณีนี้เกิดขึ้นที่เมืองบอมเบย์ ประเทศอินเดียโดย Dr. Y.M. Bhende ซึ่งในเมืองดังกล่าวจะพบหมู่เลือดพิเศษนี้ในอัตรา 1 คนในหมื่นคน หรือเมื่อคิดจากประชากรทั้งโลกจะพบคนที่มีหมู่เลือดโอบอมเบย์ประมาณ 4 คนใน 1 แสนคน     หมู่เลือดนี้จะมีปัญหาอย่างมากในการรับเลือดกรณีทีได้รับเลือดจากหมู่ O ปกติ โดยจะสามารถรับเลือดจากหมู่ O ปกติได้เพียงครั้งเดียวเท่านั้น แต่ถ้ารับจากหมู่โอบอมเบย์ด้วยกันจะได้ไม่มีปัญหา

หมู่เลือดโอบอมเบย์มีอะไรที่แตกต่างจากหมู่เลือดโอ  ????  
         หมู่เลือดตามระบบ ABO จำแนกได้เป็น 4 หมู่ ตามชนิดของแอนติเจนที่พบบนเยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดง  และในส่วนของพลาสมาพบว่ามีแอนติบอดีที่จำเพาะต่อหมู่เลือดอยู่ 2 ชนิด คือ แอนติบอดี A และแอนติบอดี B  คนที่มีเลือดต่างหมู่กันจะมีแอนติเจนและแอนติบอดีแตกต่างกัน 
         แอนติเจน H เป็นแอนติเจนที่พบที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดง ซึ่งเป็นสารต้นกำเนิดของแอนติเจน A และแอนติเจน B โดยที่เอนไซม์ transferase A จะเปลี่ยนแอนติเจน H ให้เป็นแอนติเจน A และเอนไซม์ transferase B จะเปลี่ยนแอนติเจน H ให้เป็นแอนติเจน B ดังนั้นที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงของ  หมู่เลือด A จะพบแอนติเจน A และแอนติเจน H ส่วนที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงของหมู่เลือด B จะพบแอนติเจน B และแอนติเจน H และที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงของหมู่เลือด AB จะมีทั้งแอนติเจน A แอนติเจน B และแอนติเจน H และที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงของหมู่เลือด O จะมีแต่แอนติเจน H เพียงอย่างเดียว ซึ่งไม่สามารถเปลี่ยนเป็นแอนติเจน A หรือแอนติเจน B ได้ เนื่องจากไม่มีเอนไซม์ transferase A หรือ เอนไซม์ transferase B  
ส่วนของแอนติเจน H จะถูกควบคุมโดย gene H และ gene h 
โดยที่ HH และ Hh genotype จะกำหนดให้แสดงแอนติเจน H ที่เยื่อหุ้มเซลล์ของเม็ดเลือดแดง 
         hh genotype จะกำหนดให้ไม่แสดงแอนติเจน H ที่เยื่อหุ้มเซลล์ของเม็ดเลือดแดง  
           สำหรับหมู่เลือดโอบอมเบย์เป็นหมู่เลือดที่พบครั้งแรกในคนที่อาศัยอยู่ที่บอมเบย์  ดังนั้นจึงตั้งชื่อหมู่เลือดนี้ตามสถานที่ที่พบ  ครั้งแรก  ซึ่งหมู่เลือดโอบอมเบย์จะมี genotype เป็น hh ดังนั้นจึงพบว่าไม่แสดงแอนติเจน H ที่เยื่อหุ้มเซลล์ของเม็ดเลือดแดง สามารถสรุปลักษณะของหมู่เลือดต่างๆ ดังตารางดังนี้

การให้เลือด 
            ผู้ให้และผู้รับควรมีเลือดหมู่เดียวกันจึงจะปลอดภัยที่สุด นั่นคือ เลือดของผู้ให้ต้องไม่มีแอนติเจนตรงกับแอนติบอดีของผู้รับ เพราะถ้าเลือดของผู้ให้มีแอนติเจนตรงกับแอนติบอดีของผู้รับจะทำให้เซลล์เม็ดเลือดแดงของผู้รับจับตัวกันเป็นกลุ่มตกตะกอนทำให้  เกิดอันตรายแก่ผู้รับ ดังนั้นผู้ให้ที่มีหมู่เลือด O จะสามารถให้เลือดกับผู้รับที่มีหมู่เลือด A หมู่เลือด B หมู่เลือด AB และหมู่เลือด O ได้ เรียกว่าเป็น  "universal donors"   สำหรับผู้รับที่มีหมู่เลือด  AB สามารถรับเลือดจากผู้ให้ที่มีหมู่เลือด  A หมู่เลือด B หมู่เลือด AB และหมู่เลือด  O ได้  เรียกว่าเป็น "universal receivers"  
            สำหรับหมู่เลือด O-bombay พบว่าในประเทศอินเดีย ประชากรจำนวน 10,000 คน จะพบคนที่มีหมู่เลือด O-bombay เพียง 1 คน   ผู้ให้ที่มีหมู่เลือด O-bombay สามารถให้เลือดกับผู้รับที่มีหมู่เลือด A หมู่เลือด B หมู่เลือด AB และหมู่เลือด O ได้ซึ่งการให้เลือดไม่แตกต่างจากผู้ให้ที่มีหมู่เลือด O แต่ในกรณีที่ผู้รับมีหมู่เลือด O-bombay สามารถรับเลือดจากผู้ให้ที่มีหมู่เลือด O-bombay เท่านั้น ไม่สามารถรับเลือดได้จากผู้ให้ที่มีหมู่ O เนื่องจากว่าที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงไม่แสดงแอนติเจน H 
            จากการทดสอบเมื่อนำเซลล์เม็ดเลือดแดงของคนที่มีหมู่เลือด O-bombay มาทำปฏิกิริยากับแอนติบอดี A หรือ แอนติบอดี B จะไม่เกิดการจับตัวกันเป็นกลุ่มตกตะกอน ซึ่งผลการทดสอบไม่แตกต่างจากคนที่มีหมู่เลือด O ดังนั้นอาจสรุปว่าคนคนนั้นมีหมู่เลือด O แต่ในความเป็นจริงแล้วมีหมู่เลือด O-bombay ในกรณีนี้จะเป็นอันตรายมากถ้าคนที่มีหมู่เลือด  O-bombay ได้รับเลือดจากผู้ให้ที่มีหมู่เลือด O

จะว่าไปแล้วเรื่องเลือดเป็นอะไรที่ใกล้ตัวเรามากๆ แต่เรากลับไม่ค่อยให้ความสำคัญกับมันสักเท่าไหร่นัก พื้นฐานแน่นอนเรารู้ว่ากรุ๊ปเลือดนั้นมี A B AB O แต่ยังจะมีแยกออกไปเป็น Rh+ และ Rh- ไหนยังจะมี bombay อะไรอีก มันเป็นเรื่องที่เราไม่สามารถคาดเดาได้เลยว่าเราจะเป็นอะไรในกลุ่มนี้ มีโอกาสไปตรวจไว้ รู้ตัวเองเอาไว้นั้นดีที่สุด เพราะเราไม่สามารถเดาเหตุการณ์ล่วงหน้าได้เลย เพื่อว่าวันนึงเราจำเป็นต้องไปเกี่ยวพันกับเรื่องเลือดๆ เราจะได้รู้และเตรียมพร้อมไว้ทันจะได้ไม่ลำบากนะคะ 

หากคุณต้องการช่วยเหลือใครอีกหลายๆคน หรือกำลังที่อยากจะทำบุญ การบริจาคเลือดเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่คุณจะได้ช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน

ข้อแนะนำก่อนการบริจาคเลือด

-นอนหลับให้เพียงพออย่างน้อย 6 ชั่วโมงต่อเนื่อง ในเวลาปกติคืนก่อนวันบริจาค
-รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง และยาธาตุเหล็กเพิ่ม
-รับประทานอาหารมื้อหลักก่อนมาบริจาคโลหิต หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง เนื่องจากจะทำให้สีของพลาสมาผิดปกติเป็นสีขาวขุ่น ไม่สามารถนำไปใช้ได้
-ดื่มน้ำ 3-4 แก้ว และเครื่องดื่มเหลวเพิ่ม เช่น น้ำผลไม้ นม น้ำหวาน เพื่อเพิ่มปริมาณโลหิตในร่างกาย จะช่วยป้องกันอาการแทรกซ้อน เช่น มึนงง อ่อนเพลีย หรือวิงเวียนศีรษะภายหลังบริจาคโลหิต หลีกเลี่ยงชา กาแฟ หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน
-งดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ อย่างน้อย 24 ชั่วโมงก่อนบริจาค
-งดสูบบุหรี่ ก่อนและหลังบริจาคโลหิต 1 ชั่วโมง เพื่อให้ปอดฟอกโลหิตได้ดี 

หลังบริจาคโลหิต
-ดื่มน้ำมากกว่าปกติ เป็นเวลา 1-2 วัน
-หลีกเลี่ยงการทำซาวน่า หรือออกกำลังกายที่ต้องเสียเหงื่อมากๆ งดใช้กำลังแขนข้างที่เจาะ รวมถึงการหิ้วของหนักๆ เป็นเวลา 24 ชั่วโมง ภายหลังการบริจาคโลหิต
-ถ้ามีอาการเวียนศีรษะคล้ายจะเป็นลม หรือรู้สึกผิดปกติ ให้รีบนั่งก้มศีรษะต่ำระหว่างเข่า หรือนอนราบยกเท้าสูงจนกระทั่งมีอาการปกติจึงลุกขึ้น และเดินทางกลับ ป้องกันอุบัติเหตุจากการล้ม
-ถ้ามีโลหิตซึมออกมาจากรอยผ้าปิดแผล อย่าตกใจ ให้ใช้นิ้วมืออีกด้านหนึ่งกดลงบนผ้าก๊อส กดให้แน่นและยกแขนสูงไว้ประมาณ 3-5 นาที หากยังไม่หยุดซึมให้กลับมายังสถานที่บริจาคโลหิตเพื่อพบแพทย์หรือพยาบาล
-ผู้บริจาคโลหิตที่ทำงานปีนป่ายที่สูง หรือทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกล ควรหยุดพัก 1 วัน-รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง และยาธาตุเหล็กที่ได้รับวันละอย่างน้อย 1 เม็ด จนหมด เพื่อป้องกันการขาดธาตุเหล็ก 

สำหรับคนที่กลัวเข็มหรือกลัวเลือด

- แนะนำให้ทำใจสบายๆ อย่าเอาใจไปจดจ่ออยู่กับเข็มหรืออยู่กับเลือด 

- บอกพยาบาลว่าเราตื่นเต้นหรือกลัว เขาจะได้ชวนเราคุยหรือให้คำแนะนำ 

สำหรับคนที่สงสัยเรื่องเลือดพ่อ+แม่ แล้วลูกจะได้อะไรลองดูอันนี้ค่ะ 

คนหมู่เลือด A +A      = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด A ,O
คนหมู่เลือด B+B       = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด B,O
คนหมู่เลือด AB+AB = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด A ,AB ,B (ได้ทุกกรุ๊ป ยกเว้น O)
คนหมู่เลือด O+O      = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด O เท่านั้น
คนหมู่เลือด A+B      = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด เป็นได้ทุกกรุ๊ป
คนหมู่เลือด A+AB   = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด A ,AB ,B(ได้ทุกกรุ๊ป ยกเว้น O)
คนหมู่เลือด B+AB   = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด A ,AB ,B(ได้ทุกกรุ๊ป ยกเว้น O)
คนหมู่เลือด AB+O   = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด ได้ A หรือ B 
คนหมู่เลือด A+O      = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด A หรือ O
คนหมู่เลือด B+O      = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด B หรือ O
คนหมู่เลือด A+B      = มีโอกาสได้ลูกเป็น หมู่เลือด A.,B,AB,O

ขออนุโมทนา สาธุด้วยนะคะ ะสำหรับคนที่กำลังจะไปบริจาคเลือด