ทำไมคนเราจึงชอบสิ่งเสพติด???
มีของวิเศษอะไร อยู่ในยาเสพติดหรือเปล่านะ หรือว่าเป็นความมหัศจรรย์ที่เกิดเฉพาะมนุษย์เท่านั้น เพราะผู้คนส่วนใหญ่ที่ได้ลิ้มลองแล้ว ต้องเสพติดมันจนยากจะถอนตัว
ในโลกนี้ ไม่ได้มีแต่มนุษย์ ยังมีพืชและสัตว์ อยู่ด้วย สารบางอย่างที่เรานำมาเสพและติดในวันนี้ สัตว์เป็นผู้ค้นพบก่อน เช่น กาแฟ ที่เราดื่มกันทุกวัน ก็มาจาก ตำนานเรื่องแพะเต้นรำ ที่แพะฝูงหนึ่งในทุ่งหญ้าแห่งประเทศเอธิโอเปียไปกินผลเมล็ดกาแฟสีแดงในไร่กาแฟแล้วเกิดความกระปรี้กระเปร่า เต้นรำอย่างสนุกสนานจนคนเลี้ยงแพะกินตามสนุกตามไปด้วย เรื่องคล้ายๆกันนี้ยังมีอีกมากมาย เช่น แมวที่จะกระโดดเข้าหาหญ้า catnip ที่ชื่นชอบทันที หรือช้าง และลิงจะถูกดึงดูด ด้วยกลิ่นหอมของผลไม้ที่สุกงอม พวกมันจะเริงร่าตรงเข้ากัดกินอย่างมีความสุขเหลือล้น แม้แต่นกนานาพันธุ์ก็ชอบนั่งบนขอนไม้ที่มีกลิ่นควันไฟหลังจากไฟป่าสงบ มันดูเหมือนเมามาย เกาะขอนตกลงไปแล้วก็ไต่ขึ้นไต่ลงซ้ำแล้วซ้ำอีก
กลับมาที่คำถาม ทำไมเราทั้งมนุษย์และสัตว์จึงชอบติดเสพบางสิ่งบางอย่าง ไม่ว่าจะเป็น สิ่งที่มีตามธรรมชาติ หรือสิ่งที่มนุษย์สังเคราะห์ขึ้น คำตอบง่ายมาก ไปลงโทษสมองสิ เพราะสมองทำให้เรา ได้เห็น ได้ยิน รู้รสชาติ เมื่อเราได้ทำบางอย่างที่สนุก ชื่นชอบ เช่น การกินอาหารดี เล่นวีดีโอเกม เตะฟุตบอล ฟังเพลงโปรด กลไกภายในสมองจะมีการหลั่งสารเคมีที่ทำให้เราเกิดความสุข เปรียบเสมือนระบบของสมองจะพูดกับเราว่า “เฮ นั่นหละดี ทำอีก” นี่แหละที่เรียกว่าระบบให้รางวัล (reward system) ของสมองเรา
ความน่ากลัวของยาเสพติด ก็คือ เมื่อเสพเข้าไปแล้ว มันออกฤทธิ์ตรงไปยังสมองที่เป็นส่วนของระบบให้รางวัล จนคนเสพเกิดรู้สึกเป็นสุขโดยมองข้ามไปว่าเขากำลังทำลายกลไกหลั่งสารเคมีในสมอง ทำให้สมองสับสน ผิดปกติ ด้วยฤทธิ์ของสารเสพติดแต่ละชนิดที่เสพ ทำให้ระบบให้รางวัลของสมองเสียการทำงานปกติ ในที่สุดกลายเป็นคนที่ไม่สามารถมีความสุขเองได้ตามธรรมชาติ ต้องพึ่งยาเสพติดตลอดไป กลายเป็นโรคสมองติดยา ที่ ณ เวลานี้ยังไม่มีวิทยาการใดๆ สามารถ ผ่าตัดเปลี่ยนสมองใหม่ได้
มีของวิเศษอะไร อยู่ในยาเสพติดหรือเปล่านะ หรือว่าเป็นความมหัศจรรย์ที่เกิดเฉพาะมนุษย์เท่านั้น เพราะผู้คนส่วนใหญ่ที่ได้ลิ้มลองแล้ว ต้องเสพติดมันจนยากจะถอนตัว
ในโลกนี้ ไม่ได้มีแต่มนุษย์ ยังมีพืชและสัตว์ อยู่ด้วย สารบางอย่างที่เรานำมาเสพและติดในวันนี้ สัตว์เป็นผู้ค้นพบก่อน เช่น กาแฟ ที่เราดื่มกันทุกวัน ก็มาจาก ตำนานเรื่องแพะเต้นรำ ที่แพะฝูงหนึ่งในทุ่งหญ้าแห่งประเทศเอธิโอเปียไปกินผลเมล็ดกาแฟสีแดงในไร่กาแฟแล้วเกิดความกระปรี้กระเปร่า เต้นรำอย่างสนุกสนานจนคนเลี้ยงแพะกินตามสนุกตามไปด้วย เรื่องคล้ายๆกันนี้ยังมีอีกมากมาย เช่น แมวที่จะกระโดดเข้าหาหญ้า catnip ที่ชื่นชอบทันที หรือช้าง และลิงจะถูกดึงดูด ด้วยกลิ่นหอมของผลไม้ที่สุกงอม พวกมันจะเริงร่าตรงเข้ากัดกินอย่างมีความสุขเหลือล้น แม้แต่นกนานาพันธุ์ก็ชอบนั่งบนขอนไม้ที่มีกลิ่นควันไฟหลังจากไฟป่าสงบ มันดูเหมือนเมามาย เกาะขอนตกลงไปแล้วก็ไต่ขึ้นไต่ลงซ้ำแล้วซ้ำอีก
กลับมาที่คำถาม ทำไมเราทั้งมนุษย์และสัตว์จึงชอบติดเสพบางสิ่งบางอย่าง ไม่ว่าจะเป็น สิ่งที่มีตามธรรมชาติ หรือสิ่งที่มนุษย์สังเคราะห์ขึ้น คำตอบง่ายมาก ไปลงโทษสมองสิ เพราะสมองทำให้เรา ได้เห็น ได้ยิน รู้รสชาติ เมื่อเราได้ทำบางอย่างที่สนุก ชื่นชอบ เช่น การกินอาหารดี เล่นวีดีโอเกม เตะฟุตบอล ฟังเพลงโปรด กลไกภายในสมองจะมีการหลั่งสารเคมีที่ทำให้เราเกิดความสุข เปรียบเสมือนระบบของสมองจะพูดกับเราว่า “เฮ นั่นหละดี ทำอีก” นี่แหละที่เรียกว่าระบบให้รางวัล (reward system) ของสมองเรา
ความน่ากลัวของยาเสพติด ก็คือ เมื่อเสพเข้าไปแล้ว มันออกฤทธิ์ตรงไปยังสมองที่เป็นส่วนของระบบให้รางวัล จนคนเสพเกิดรู้สึกเป็นสุขโดยมองข้ามไปว่าเขากำลังทำลายกลไกหลั่งสารเคมีในสมอง ทำให้สมองสับสน ผิดปกติ ด้วยฤทธิ์ของสารเสพติดแต่ละชนิดที่เสพ ทำให้ระบบให้รางวัลของสมองเสียการทำงานปกติ ในที่สุดกลายเป็นคนที่ไม่สามารถมีความสุขเองได้ตามธรรมชาติ ต้องพึ่งยาเสพติดตลอดไป กลายเป็นโรคสมองติดยา ที่ ณ เวลานี้ยังไม่มีวิทยาการใดๆ สามารถ ผ่าตัดเปลี่ยนสมองใหม่ได้