"สมบัติผู้ดี"

สมบัติผู้ดี คือหลักปฏิบัติ 10 ประการ ของผู้ที่มี กาย วาจา ใจ อันสุจริต ซึ่ง เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล) เสนาบดีกระทรวงธรรมการ ในสมัยรัชกาลที่ 6 ขณะมีบรรดาศักดิ์เป็น พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ ได้เรียบเรียงเป็นหนังสือชื่อ "สมบัติของผู้ดี" เมื่อปี พ.ศ. 2455 แต่เรียกกันโดยทั่วไปว่าหนังสือ "สมบัติผู้ดี"

หนังสือ "สมบัติของผู้ดี" แบ่งเนื้อหาออกเป็น 10 บท แต่ละบทกล่าวถึงหลักปฏิบัติแต่ละประการโดยแยกย่อยเป็น กายจริยา วจีจริยา และ มโนจริยา มีรายละเอียดดังนี้

บทที่ 1 : ผู้ดี ย่อมรักษา ความเรียบร้อย

• กายจริยา
• ย่อมไม่ใช้กิริยาอันข้ามกรายบุคคล
• ย่อมไม่อาจเอื้อมในที่ต่ำสูง
• ย่อมไม่ล่วงเกินถูกต้องผู้อื่น ซึ่งไม่ใช่หยอกกันฐานเพื่อน
• ย่อมไม่เสียดสี กระทบกระทั่งกายบุคคล
• ย่อมไม่ลุกนั่งเดินเหินให้พรวดพราดโดนผู้คนหรือสิ่งของแตกเสียหาย
• ย่อมไม่ส่งของให้ผู้อื่น ด้วยกิริยาอันเสือกไสผลักโยน
• ย่อมไม่ผ่านหน้าหรือบังตาผู้อื่น เมื่อเขาดูสิ่งใดอยู่ เว้นแต่เป็นที่เฉพาะไป
• ย่อมไม่อื้ออึง เมื่อเวลาผู้อื่นทำกิจ
• ย่อมไม่อื้ออึง ในเวลาประชุมสดับตรับฟัง
• ย่อมไม่แสดงกิริยาตึงตัง หรือพูดจาอึกทึกในบ้านแขก
• วจีจริยา
• ย่อมไม่สอดสวนวาจาหรือแย่งชิงพูด
• ย่อมไม่พูดด้วยเสียงอันดังเหลือเกิน
• ย่อมไม่ใช้เสียงตวาด หรือพูดจากระโชกกระชาก
• ย่อมไม่ใช้วาจาอันหักหาญดึงดัน
• ย่อมไม่ใช้ถ้อยคำอันหยาบคาย
• มโนจริยา
• ย่อมไม่ปล่อยใจให้ฟุ้งซ่านกำเริบหยิ่งโยโส
• ย่อมไม่บันดาลโทสะให้เสียกิริยา
•  

•  บทที่ 2 : ผู้ดี ย่อมไม่ทำอุจาดลามก

• กายจริยา
• ย่อมใช้เสื้อผ้าเครื่องแต่งตัวอันสะอาด และแต่งโดยเรียบร้อยเสมอ
• ย่อมไม่แต่งตัวในที่แจ้ง
• ย่อมไม่จิ้มควักล้วงแคะ แกะเการ่างกายในที่ประชุมชน
• ย่อมไม่กระทำการ ที่ควรจะทำในที่ลับในที่แจ้ง
• ย่อมไม่หาวเรอ ให้ปรากฏในที่ประชุมชน
• ย่อมไม่จามด้วยเสียงอันดัง และโดยไม่ป้องกำบัง
• ย่อมไม่บ้วนขากด้วยเสียงอันดัง หรือให้เปรอะเปื้อน ให้เป็นที่รังเกียจ
• ย่อมไม่ลุกลนเลอะเทอะ มูมมามในการบริโภค
• ย่อมไม่ถูกต้อง หรือหยิบยื่นสิ่งของ ที่ผู้อื่นจะบริโภคด้วยมือตน
• ย่อมไม่ล่วงล้ำ ข้ามหยิบ ของบริโภคผ่านหน้าผู้อื่น ซึ่งควรขอโทษ และขอให้เขาส่งให้
• ย่อมไม่ละลาบละล้วง เอาของผู้อื่นมาใช้ในการบริโภค เช่น ถ้วยน้ำ และผ้าเช็ดมือ เป็นต้น
• ย่อมไม่เอาเครื่องใช้ของตน เช่น ช้อนส้อมไปล้วงตัก สิ่งบริโภคซึ่งเป็นของกลาง
• ย่อมระวัง ไม่พูดจาตรงหน้าผู้อื่น ให้ใกล้ชิดเหลือเกิน
• วจีจริยา
• ย่อมไม่กล่าวถึงสิ่งโสโครก พึงรังเกียจในท่ามกลางประชุมชน
• ย่อมไม่กล่าวถึงสิ่งควรปิดบัง ในท่ามกลางประชุมชน
• มโนจริยา
• ย่อมพึงใจที่จะรักษาความสะอาด

•  บทที่ 3 : ผู้ดี ย่อมมีสัมมาคารวะ

• กายจริยา
• ย่อมนั่งด้วยกิริยาอันสุภาพ เฉพาะหน้าผู้ใหญ่
• ย่อมไม่ขึ้นหน้าผ่านผู้ใหญ่
• ย่อมไม่หันหลังให้ผู้ใหญ่
• ย่อมแหวกที่ หรือให้ที่นั่งอันสมควรแก่ผู้ใหญ่ หรือผู้หญิง
• ย่อมไม่ทัดหรือคาบบุหรี่ คาบกล้อง และสูบให้ควันไปรมผู้อื่น
• ย่อมเปิดหมวก เมื่อเข้าชายคาบ้านผู้อื่น
• ย่อมเปิดหมวกในที่เคารพ เช่น โบสถ์ วิหาร ไม่ว่าแห่งศาสนาใด
• ผู้น้อยย่อมเคารพผู้ใหญ่ก่อน
• ผู้ชายย่อมเคารพผู้หญิงก่อน
• ผู้ลาย่อมเป็นผู้เคารพก่อน
• ผู้เห็นก่อนโดยมากย่อมเคารพก่อน
• แม้ผู้ใดเคารพตนก่อน ย่อมต้องตอบเขาทุกคน ไม่เฉยเสีย
• วจีจริยา
• ย่อมไม่พูดจาล้อเลียนหลอกลวงผู้ใหญ่
• ย่อมไม่กล่าวร้าย ถึงญาติมิตรที่รักใคร่นับถือ ของผู้ฟังแก่ผู้ฟัง
• ย่อมไม่กล่าววาจา อันติเตียนสิ่งเคารพ หรือที่เคารพของผู้อื่นแก่ตัวเขา
• เมื่อจะขอทำล่วงเกินแก่ผู้ใด ย่อมต้องขออนุญาตตัวเขาเสียก่อน
• เมื่อตนทำพลาดพลั้งสิ่งใด แก่บุคคลผู้ใด ควรออกวาจาขอโทษเสมอ
• เมื่อผู้ใดได้แสดงคุณต่อตนอย่างไร ควรออกวาจาขอบคุณเขาเสมอ
• มโนจริยา
• ย่อมเคารพยำเกรง บิดา มารดา และอาจารย์
• ย่อมนับถือนอบน้อมต่อผู้ใหญ่
• ย่อมมีความอ่อนหวานแก่ผู้น้อย

•  บทที่ 4 : ผู้ดี ย่อมมีกิริยาเป็นที่รัก

• กายจริยา
• ย่อมไม่ฝ่าฝืนเวลานิยม คือ ไม่ไปใช้กิริยายืน เมื่อเขานั่งกับพื้น และไม่ไปนั่งกับพื้น เมื่อเวลาเขายืนเดินกัน
• ย่อมไม่ไปนั่งนานเกินสมควร ในบ้านของผู้อื่น
• ย่อมไม่ทำกิริยารื่นเริงเมื่อเขามีทุกข์
• ย่อมไม่ทำกิริยาโศกเศร้าเหี่ยวแห้ง ในที่ประชุมรื่นเริง
• เมื่อไปสู่ที่ประชุมรื่นเริง ย่อมช่วยสนุกชื่นบานให้สมเรื่อง
• เมื่อเป็นเพื่อนเที่ยว ย่อมต้องกลมเกลียว และร่วมลำบาก ร่วมสนุก
• เมื่อตนเป็นเจ้าของบ้าน ย่อมต้องต้อนรับ และเชื้อเชิญแขกไม่เพิกเฉย
• ย่อมไม่ทำกิริยาบึกบึนต่อแขก
• ย่อมไม่ให้แขกต้องคอยนาน เมื่อเขามาหา
• ย่อมไม่จ้องดูนาฬิกา ในเวลาที่แขกยังนั่งอยู่
• ย่อมไม่ใช้กิริยาอันบุ้ยใบ้ หรือกระซิบกระซาบกับผู้ใด ในเวลาเมื่อตนอยู่เฉพาะหน้าผู้หนึ่ง
• ย่อมไม่ใช้กิริยาอันโกรธเคือง หรือดุดัน ผู้คนบ่าวไพร่ ต่อหน้าแขก
• ย่อมไม่จ้องดูบุคคล โดยเพ่งพิศเหลือเกิน
• ย่อมต้องรับส่งแขกเมื่อไปมา ในระยะเวลาอันสมควร
• วจีจริยา
• ย่อมไม่เที่ยวติเตียน สิ่งของที่เขาตั้ง แต่ง ไว้ในบ้านที่ตนไปสู่
• ย่อมไม่กล่าวสรรเสริญรูป กาย บุคคล แก่ตัวเขาเอง
• ย่อมไม่พูดให้เพื่อนเก้อกระดาก
• ย่อมไม่พูดเปรียบเปรย เคาะแคะสตรี กลางประชุม
• ย่อมไม่ค่อนแคะติรูปกายบุคคล
• ย่อมไม่ทักถึงการร้าย โดยพลุ่งโพล่งให้เขาตกใจ
• ย่อมไม่ทักถึงสิ่งอันน่าอาย น่ากระดากโดยเปิดเผย
• ย่อมไม่เอาสิ่งที่น่าจะอายจะกระดากมาเล่าให้แขกฟัง
• ย่อมไม่เอาเรื่องที่เขาพึงซ่อนเร้น มากล่าวให้อับอายหรือเจ็บใจ
• ย่อมไม่กล่าวถึงการอัปมงคล ในเวลามงคล

•  บทที่ 5 : ผู้ดี ย่อมเป็นผู้มีสง่า

• กายจริยา
• ย่อมมีกิริยาอันผึ่งผายองอาจ
• จะยืนนั่ง ย่อมอยู่ในลำดับอันสมควร ไม่เป็นผู้แอบหลังคนหรือหลีกเข้ามุม
• ย่อมไม่เป็นผู้สะทกสะท้าน งกเงิ่น หยุดๆ ยั้งๆ
• วจีจริยา
• ย่อมพูดจาฉะฉานชัดถ้อยความ ไม่อุบอิบอ้อมแอ้ม
• มโนจริยา
• ย่อมมีความรู้จักงาม รู้จักดี
• ย่อมมีอัชฌาสัยอันกว้างขวาง เข้าไหนเข้าได้
• ย่อมมีอัชฌาสัยเป็นนักเลง ใครจะพูดหรือเล่นอันใด ก็เข้าใจและต่อติด
• ย่อมมีความเข้าใจว่องไว ไหวพริบรู้ทันถึงการณ์
• ย่อมมีใจอันองอาจกล้าหาญ

•  บทที่ 6 : ผู้ดี ย่อมปฏิบัติการงานดี

• กายจริยา
• ย่อมทำการอยู่ในระเบียบแบบแผน
• ย่อมไม่ถ่วงเวลาให้ผู้อื่นคอย
• ย่อมไม่ละเลยที่จะตอบจดหมาย
• ย่อมไม่ทำการแต่ต่อหน้า
• วจีจริยา
• พูดสิ่งใดย่อมให้เป็นที่เชื่อถือได้
• ย่อมไม่รับวาจาคล่องๆ โดยมิได้เห็นว่าการจะเป็นได้หรือไม่
• มโนจริยา
• ย่อมเป็นผู้รักษาความสัตย์ในเวลา
• ย่อมไม่เป็นผู้เกียจคร้าน
• ย่อมไม่เข้าใจว่า ผู้ดีทำอะไรด้วยตนไม่ได้
• ย่อมไม่เพลิดเพลิน จนละเลยให้การเสีย
• ย่อมเป็นผู้รักษาความเป็นระเบียบ
• ย่อมเป็นผู้อยู่ในบังคับบัญชา เมื่ออยู่ในหน้าที่
• ย่อมมีมานะในการงาน ไม่ย่อท้อต่อความยากลำบาก
• ย่อมเป็นผู้ทำอะไรทำจริง
• ย่อมไม่เป็นผู้ดึงดันในที่ผิด
• ย่อมปรารถนาความดี ต่อการงานที่ทำอยู่เสมอ

•  บทที่ 7 : ผู้ดี ย่อมเป็นผู้ใจดี

• กายจริยา
• เมื่อเห็นใครทำผิดพลาดน่าเก้อกระดาก ย่อมช่วยกลบเกลื่อน หรือทำไม่เห็น
• เมื่อเห็นสิ่งของ ของใครตกหรือเสื่อมเสีย ย่อมต้องหยิบยื่นให้ หรือบอกให้รู้ตัว
• เมื่อเห็นเหตุร้าย หรืออันตรายจะมีแก่ผู้ใด ย่อมต้องรีบช่วย
• วจีจริยา
• ย่อมไม่เยาะเย้ย ถากถาง ผู้กระทำผิดพลาด
• ย่อมไม่ใช้วาจาอันข่มขี่
• มโนจริยา
• ย่อมไม่มีใจอันโหดเหี้ยมเกรี้ยวกราดแก่ผู้น้อย
• ย่อมเอาใจโอบอ้อมอารีแก่ผู้อื่น
• ย่อมเอาใจช่วยคนเคราะห์ร้าย
• ย่อมไม่เป็นผู้ซ้ำเติมคนเสียที
• ย่อมไม่เป็นผู้อาฆาตจองเวร

•  บทที่ 8 : ผู้ดี ย่อมไม่เห็นแก่ตัวฝ่ายเดียว

• กายจริยา
• ย่อมไม่พักหาความสบายก่อนผู้ใหญ่ หรือผู้หญิง
• ย่อมไม่เสือกสนแย่งชิง ที่นั่ง หรือที่ดูอันใด
• ย่อมไม่เที่ยวแย่งผู้หนึ่ง มาจากผู้หนึ่ง ในเมื่อเขาสนทนากัน
• เป็นผู้ใหญ่ จะไปมาลุกนั่งย่อมไว้ช่องให้ผู้น้อยมีโอกาสบ้าง
• ในการเลี้ยงดูย่อมเผื่อแผ่ เชื้อเชิญแก่คนข้างเคียงก่อนตน
• ในการบริโภค ย่อมหยิบยก ยื่นส่งสิ่งของแก่ผู้อื่นต่อๆ ไปไม่มุ่งแต่กระทำกิจส่วนตน
• ย่อมไม่รวบสามตะกลามสี่ กวาดฉวยเอาของที่เขาตั้งไว้เป็นกลางจนเกินส่วนที่ตนจะได้
• ย่อมไม่แสดงความไม่เพียงพอใจในสิ่งของที่เขาหยิบยกให้
• ย่อมไม่นิ่งนอนใจให้เขาออกทรัพย์แทนส่วนตนเสมอ เช่น ในการเลี้ยงดู หรือใช้ค่าเดินทาง เป็นต้น
• ย่อมไม่ลืมที่จะส่งของ ซึ่งคนอื่นได้สงเคราะห์ให้ตนยืม
• การให้สิ่งของหรือเลี้ยงดูซึ่งเขาได้กระทำแก่ตน ย่อมต้องตอบแทนเขา
• วจีจริยา
• ย่อมไม่ขอแยกผู้หนึ่งมาจากผู้ใด เพื่อจะพาไปพูดจาความลับกัน
• ย่อมไม่สนทนาแต่เรื่องตนฝ่ายเดียว จนคนอื่นไม่มีช่องจะสนทนาเรื่องอื่นได้
• ย่อมไม่นำธุระตนเข้ากล่าวแทรก ในเวลาธุระอื่นของเขาชุลมุน
• ย่อมไม่กล่าววาจาติเตียน ของที่เขาหยิบยกให้ว่าไม่ดี หรือไม่พอ
• ย่อมไม่ไต่ถามราคาของที่เขาได้หยิบยกให้แก่ตน
• ย่อมไม่แสดงราคาของที่จะหยิบยกให้แก่ผู้ใดให้ปรากฏ
• ย่อมไม่ใช้วาจาอันโอ้อวดตน และลบหลู่ผู้อื่น
• มโนจริยา
• ย่อมไม่มีใจมักได้ เที่ยวขอของเขาร่ำไป
• ย่อมไม่ตั้งใจปรารถนาของรักเพื่อน
• ย่อมไม่พึงใจการหยิบยืมข้าวของ ทองเงินซึ่งกันและกัน
• ย่อมไม่หวังแต่จะพึ่งอาศัยผู้อื่น
• ย่อมไม่เป็นผู้เกี่ยงงอน ทอดเทการงานตนให้ผู้อื่น
• ย่อมรู้คุณผู้อื่นที่ได้ทำแล้วแก่ตน
• ย่อมไม่มีใจริษยา

•  บทที่ 9 : ผู้ดี ย่อมรักษาความสุจริตซื่อตรง

• กายจริยา
• ย่อมไม่ละลาบละล้วงเข้าห้องเรือนแขก ก่อนเจ้าของบ้านเขาเชิญ
• ย่อมไม่แลลอดสอดส่าย โดยเพ่งเล็งเข้าไปตามห้องเรือนแขก
• ย่อมไม่เที่ยวฉวยโน่น หยิบนี่ของผู้อื่นดูจนเหลือเกิน ราวกับว่าจะค้นหาสิ่งใด
• ย่อมไม่เที่ยวขอ หรือหยิบฉวยดูจดหมาย ของผู้อื่นที่เจ้าของไม่มีความประสงค์จะให้ดู
• ย่อมไม่เที่ยวขอ หรือหยิบฉวยดูสมุดพก หรือสมุดจดรายงานบัญชีของผู้อื่น ซึ่งตนไม่มีธุระเกี่ยวข้องเป็นหน้าที่
• ย่อมไม่เที่ยวนั่งที่โต๊ะเขียนหนังสือของผู้อื่น
• ย่อมไม่เที่ยวเปิดดูหนังสือ ตามโต๊ะเขียนหนังสือของผู้อื่น
• ย่อมไม่แทรกเข้าหมู่ผู้อื่นซึ่งเขาไม่ได้เชื้อเชิญ
• ย่อมไม่ลอบแอบฟังคนพูด
• ย่อมไม่ลอบแอบดูของลับ
• ถ้าเห็นเขาจะพูดความลับกัน ย่อมต้องหลบตาหรือลี้ตัว
• ถ้าจะเข้าห้องเรือนผู้ใด ย่อมต้องเคาะประตูหรือกล่าววาจาให้เขารู้ตัวก่อน
• วจีจริยา
• ย่อมไม่ซอกแซกไต่ถามธุระส่วนตัว หรือการในบ้านของเขา ที่ไม่ได้เกี่ยวข้องแก่ตน
• ย่อมไม่เที่ยวถามเขาว่า นั่นเขียนหนังสืออะไร
• ย่อมไม่ถามถึงผลประโยชน์ที่เขาหาได้ เมื่อตนไม่ได้มีหน้าที่เกี่ยวข้อง
• ย่อมไม่เอาการในบ้านของผู้ใดมาแสดงในที่แจ้ง
• ย่อมไม่เก็บเอาความลับของผู้หนึ่งมาเที่ยวพูดแก่ผู้อื่น
• ย่อมไม่กล่าวถึงความชั่วร้าย อันเป็นความลับเฉพาะบุคคลในที่แจ้ง
• ย่อมไม่พูดสับปลับ กลับกลอก ตลบตะแลง
• ย่อมไม่ใช้คำสบถติดปาก
• ย่อมไม่ใช้ถ้อยคำมุสา
• มโนจริยา
• ย่อมไม่เป็นคนต่อหน้าอย่างหนึ่งลับหลังอย่างหนึ่ง
• ย่อมเป็นผู้รักษาความไว้วางใจของผู้อื่น
• ย่อมไม่แสวงประโยชน์ในทางที่ผิดธรรม
• ย่อมเป็นผู้ตั้งอยู่ในความเที่ยงตรง

• บทที่ 10 : ผู้ดี ย่อมไม่ประพฤติชั่ว

• กายจริยา
• ย่อมไม่เป็นพาลเที่ยวเกะกะระรั้ว และกระทำร้ายคน
• ย่อมไม่ข่มเหงผู้อ่อนกว่า เช่น เด็ก หรือผู้หญิง
• ย่อมไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน เจ็บอาย เพื่อความสนุกยินดีของตน
• ย่อมไม่หาประโยชน์ ด้วยอาการที่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน
• ย่อมไม่เสพสุราจนถึงเมาและติด
• ย่อมไม่มั่วสุมกับสิ่งอันเลวทราม เช่น กัญชา ยาฝิ่น
• ย่อมไม่หมกมุ่นในการพนัน เพื่อจะปรารถนาทรัพย์
• ย่อมไม่ถือเอาเป็นของตน ในสิ่งที่เจ้าของไม่อนุญาตให้
• ย่อมไม่พึงใจ ในหญิงที่มีเจ้าของหวงแหน
• วจีจริยา
• ย่อมไม่เป็นพาลพอใจทะเลาะวิวาท
• ย่อมไม่พอใจนินทาว่าร้ายกันและกัน
• ย่อมไม่พอใจพูดส่อเสียดยุยง
• ย่อมไม่เป็นผู้สอพลอประจบประแจง
• ย่อมไม่แช่งชักให้ร้ายผู้อื่น
• มโนจริยา
• ย่อมไม่ปองร้ายผู้อื่น
• ย่อมไม่คิดทำร้ายผู้อื่นเพื่อประโยชน์ตน
• ย่อมมีความเหนี่ยวรั้งใจตนเอง
• ย่อมเป็นผู้มีความละอายแก่บาป

(ถึงจะเป็นการก๊อปปี้มา แต่ก็เอาเฉพาะเนื้อหาดีๆ มีสาระประโยชน์มาให้อ่าน ใครไม่พอใจ เชิญที่ประตู คลิ้ก X แล้วออกไปได้ ไม่มีใครฉุดรั้ง ไม่ยินดีต้อนรับคนป่วนกระทู้ ไร้สาระ แถ เถียง อวดรู้ อวดฉลาด โดยที่ไม่หาข้อมูลมาให้เเน่นอน เเละ สุดท้าย ขอความกรุณา เเสดงความคิดเห็น ด้วยถ้อยคำสุภาพ ที่คุณสมบัติผู้ดีพึงจะมี เพราะนี่คือ กระทู้ผู้ดี นะฮ้า 555555

คืนนี้ โชคดี รวยๆ สวยๆ หล่อๆ ทุกคนครับ ^^)

ขอขอบคุณข้อมูลจาก วิกิพีเดีย